Eén jaar renterevolutie: wat betekent dit voor uw spaarboekje en woonlening?

Hypothecaire leningen worden duurder: maandelijks 146 euro erbij

Sinds 2019 stond de basisrente van de Europese Centrale Bank, het percentage waaraan de banken geld konden lenen bij de ECB, op -0,5 procent. Met andere woorden, drie jaar lang kregen de banken 0,5 procent als ze geld ontleenden om zo de economie te stimuleren. Maar dat gratis geld heeft mee bijgedragen aan de enorme inflatie die we nu kennen. Om die te temperen zet de ECB de grote middelen in. Na drie renteverhogingen eerder dit jaar deed ze daar donderdag nog een half procentpunt bovenop. Nu ligt de basisrente op 2 procent, 2,5 procent hoger dan amper zes maanden geleden.

Dat begint met enige vertraging door te werken in de rente die we op onze woninglening betalen. Waar u een jaar geleden gemiddeld nog 1,56 procent betaalde voor een lening van 250.000 euro op 25 jaar, is daar 1,8 procentpunt bijgekomen en bedraagt dat nu 3,36 procent, aldus Immotheker Finotheker. Dat betekent dat er voor diezelfde lening maandelijks 146 euro extra betaald moet worden. De leencapaciteit is zo afgenomen met 10 à 15 procent. En het ziet ernaar uit dat we de komende maanden nog wat hogere percentages mogen verwachten.

Eindelijk weer wat rente op uw spaarboekje: Belfius neemt voortouw

De enorm hoge inflatie heeft vooral grote gevolgen voor de mensen die geld gespaard hebben. In België zijn dat er heel wat. Uit cijfers van de Nationale Bank blijkt dat er voor ongeveer 300 miljard euro geparkeerd staat op Belgische spaarboekjes. Door de inflatie zijn die tientallen miljarden armer geworden in reële termen. Het geld op een spaarboekje levert amper 0,11 procent rente op. Door de gestegen ECB-rente zou je kunnen verwachten dat de banken nu ook de rente op het spaarboekje verhogen.

Tot donderdag was dat bij de grootbanken nog niet het geval – zij willen graag een buffer aanleggen. Bij de kleinere banken waren wel uitzonderingen, zoals Aion Bank en MeDirect. En kijk, donderdag maakte Belfius als eerste grootbank bekend dat het vanaf 2023 de rente op de spaarboekjes zal optrekken naar 0,5 procent. In het verleden was dat meestal het signaal voor de andere banken om ook overstag te gaan om geen klanten te verliezen. De verwachting is dat die rente in 2023 weleens boven de 1 procent zou kunnen stijgen. Beter dan niks, maar nog altijd veel lager dan de inflatie.

Inflatie over toppunt: eind volgend jaar naar normaliteit

De belangrijkste reden voor het optrekken van de rente door de ECB is de inflatie in toom krijgen. Op dit moment ligt die rond de 10 procent, terwijl 2 procent algemeen als gezond wordt beschouwd. De renteverhogingen lijken hun vruchten af te werpen. In oktober piekte de inflatie in België nog op 12,3 procent, maar een maand later zakte ze voor het eerst sinds lang naar 10,6 procent. Het zal de ECB zeker en vast sterken in haar beleid om de renteverhogingen nog een tijdje aan te houden.

Dat zo’n torenhoge inflatie slecht is voor onze portemonnee, zien we elke dag in de winkel en op onze energiefactuur. Door het systeem van de loonindexatie wordt de schade in België nog enigszins beperkt, maar toch is het voor veel gezinnen almaar moeilijker om rond te komen. Gelukkig wordt er voor 2023 beterschap voorspeld: het Planbureau gaat voor oktober volgend jaar zelfs uit van slechts 1,9 procent inflatie. Maar in het verleden zaten deze voorspellingen er al herhaaldelijk naast, omdat heel veel factoren een rol spelen.

Vervelende bijwerking: recessie komt eraan

Waarom heeft de Europese Centrale Bank zolang gewacht om de rente op te trekken, als dat hét wondermiddel is om de inflatie te bestrijden? Omdat dat medicijn ook heel wat vervelende bijwerkingen heeft. Zo zorgt het ervoor dat de economie afgeremd wordt, omdat er minder geld in omloop is. Bij een stevige economische groei vormt dat geen enkel probleem. Maar dat is nu niet het geval, niet in België en niet in de rest van Europa. We mogen er nu al zeker van zijn dat onze economie de volgende kwartalen zal krimpen. Zoals wel vaker zijn de economen het niet eens over de diepte van die recessie, de schattingen lopen uiteen van 0,2 tot 1 procent.

Zo’n economische recessie gaat vaak gepaard met een stijgende werkloosheid. Maar dat probleem lijkt nu minder urgent omdat die op dit moment historisch laag ligt en er een echte war for talent aan de gang is. Voor onze job zullen we dus niet meteen moeten vrezen, maar heel gerust kunnen we er ook niet op zijn. Reculer pour mieux sauter: dat is de bedoeling. Tegen eind 2023 of ten laatste begin 2024 zouden we zo weer met een propere lei kunnen beginnen. Tenzij er opnieuw geopolitieke spanningen opduiken.