Verborgen probleem, aantal Kempense daklozen piekt : “We moeten tot in Nederland hotelkamers afhuren”

“In Turnhout vonden we 150 daklozen zowat ‘normaal’”, zegt schepen van Huisvesting Kelly Verheyen. “Nu zijn het er door de energiecrisis al 180. We moeten al tot over de grens hotelkamers voor daklozen afhuren omdat er in de Kempen geen meer te vinden zijn. We schakelen ook vakantieparken in. Maar als er dan ergens een grote manifestatie is, een rockconcert bijvoorbeeld, dan lukt dat ook niet. We moeten enorm hard werken om mensen niet op straat te laten slapen.”

“Water aan de lippen”

Volgens Verheyen komt daar nog bij dat steeds meer daklozen met een verslavings- én psychiatrische problematiek kampen. “Door die combinatie worden ze geweigerd in gespecialiseerde instellingen en ook hotels willen hen niet, omdat ze vaak overlast veroorzaken. Die mensen komen in toenemende mate bij ons OCMW terecht. Maar wij zijn daar geen specialisten in en dan krijg je een draaideurproblematiek van in en uit de opvang.”

Daarbij komen nog eens de vluchtelingen uit Oekraïne. “Ik zie de oplossing niet direct”, zucht schepen Verheyen.”Elke dag zijn er problemen. Al een paar keer was het bijna zo ver dat we geen opvang meer konden bieden. Vlaanderen moet ingrijpen.”

Ook bij Welzijnszorg Kempen luidt het dat het water nu aan de lippen staat: “We staan in contact met alle OCMW’s van het arrondissement Turnhout voor acute opvang van daklozen”, zegt beleidsmedewerkster Sanne Verheyen. “We helpen dus bij noodopvang als de OCMW’s het niet meer kunnen bolwerken. “Die moeten voor structurele opvang zorgen, maar dat lukt steeds minder en dan doen ze beroep op ons en bellen wij rond voor opvang in een CAW of in een hotel.”

De crisis warmt volgens Welzijnszorg Kempen al jarenlang op. Nu is het kookpunt bereikt: “De oorlog in Oekraïne maakt alles nog erger en zorgt ervoor dat de druk nog hoger wordt.”

Asielcentrum Arendonk

Neem nu het federale asielcentrum in Arendonk. “Daar geldt de regel dat mensen die daar verblijven en werk hebben gevonden zelf voor huisvesting moeten zorgen. Op 27 december worden daarom 14 alleenstaande bewoners uit het centrum gezet, omdat ze werk hebben gevonden. Maar vaak hebben zij niet meteen huisvesting en dan stappen ze naar het OCMW.”

Welzijnszorg Kempen rekent op de solidariteit tussen de Kempense OCMW’s en CAW’s, zodat het ene OCMW in de bres springt voor het andere. “We zorgen ook voor samenwerking met hotels die bereid zijn om daklozen op te vangen”, zegt Sanne Verheyen. “Maar ook daar is de limiet bereikt. Er is een groot gebrek aan duurzame opvang. Er zijn te weinig sociale woningen en het aanbod op de private huurmarkt is te duur, zeg maar onbetaalbaar voor veel daklozen. Dat betekent dat de huisvestingscrisis zich het ergst laat voelen bij mensen met de laagste inkomens.”

De oplossing ligt volgens Welzijnszorg Kempen in bijkomende, betaalbare woningen voor onze regio, ook voor noodopvang, al beseffen ze maar al te goed dat zoiets voor lokale besturen moeilijk in te vullen is.

Sofasurfers

Het begrip ‘dakloze’ slaat op een brede groep”, legt Sanne Verheyen uit. Je hebt straatslapers en mensen in kraakpanden, maar dat is in de Kempen een kleine groep. Een andere groep zijn de zogenaamde ‘sofasurfers’. Die verhuizen van hot naar her tot hun netwerk van vrienden en kennissen is uitgeput en ook zij bij het OCMW aankloppen als hun situatie acuut is. Veel van die mensen belanden op straat omdat ze niet genoeg geld hebben om een huishuur te kunnen betalen.”

“En dan zijn er ook nog diegenen uit overheidsinstellingen worden ontslagen. Gevangenen, maar ook patiënten van het Openbaar Psychiatrisch Zorg- en kenniscentrum (OPZ) in Geel, die uitbehandeld zijn en plaats moeten maken voor de wachtlijsten aan patiënten die nog aan hun behandeling moeten beginnen”, zegt Verheyen.

De Geelse schepen van Sociaal Beleid Griet Smaers (CD&V) beaamt: “We zien dat patiënten van het OPZ, die niet langer residentieel moeten worden behandeld, maar nog wel ambulant een woonst zoeken in onze stad. Vaak kloppen ze dan daarvoor bij het OCMW aan. Hun aantal groeit.” In Geel is de situatie voorlopig nog onder controle, aldus Smaers. “Het gaat eerder om een paar tientallen gevallen. Maar het groeit. Wat me verontrust is dat het om een steeds groter aantal 18- tot 25-jarigen gaat.”

Te weinig OCMW-personeel

Bij Welzijnszorg Kempen hebben ze nog nooit meegemaakt dat ze iemand in een crisissituatie niet konden huisvesten, al komt dat moment steeds dichterbij. “Als laatste redmiddel is er hotelopvang”, zegt Sanne Verheyen. “Ideaal is dat niet, zeker niet voor een gezin met kinderen dat meerdere maanden in een hotelkamertje zit. Maar het is beter dan de straat. Hotels zijn tijdelijke en dure oplossingen. Mensen acuut opvangen is duurder dan ze definitief huisvesten. In elk geval is ook bij de hotelopvang de limiet bereikt.”

Het hele systeem kraakt dus in al zijn voegen, maar opvang is niet eens het enige probleem. “De gemeenten worden in de zoektocht naar een woonst voor daklozen gehinderd door personeelsgebrek”, zegt Verheyen. “De middelen hebben ze wel, maar er melden zich niet genoeg werknemers aan. Nochtans staan er bij de OCMW’s daarvoor veertig vacatures open.”

Bij de stad Turnhout onderschrijven ze dat: “Bij ons OCMW staan veel vacatures open. Het personeelstekort maakt dat we ons alleen nog focussen op noodhulp, zoals voedsel en een warme slaapplaats. Langere begeleiding richting werk en opleiding is er amper nog bij, al proberen we de achterstand weg te werken.”