Europese burgers en bedrijven zullen vaker moeten betalen voor CO2 die ze uitstoten

Het bestaande systeem van emissiehandel wordt aangescherpt. Energiebedrijven en de industrie moesten de afgelopen jaren al uitstootrechten kopen, een soort vergunningen om broeikasgassen te mogen uitstoten. Elk jaar zijn minder uitstootrechten beschikbaar en worden ze duurder. Door het emissiehandelssyteem moeten bedrijven dus minder uitstoten of meer betalen. 

Nu moet het aantal uitstootrechten sneller dan vroeger worden verminderd, waardoor ook de emissies sneller moeten afnemen. Daarnaast moeten de gratis uitstootrechten tegen 2034 worden afgeschaft. Bedrijven die zich niet inspannen voor de energietransitie, zullen gratis vergunningen moeten inleveren.

Vanaf 2027 wordt het emissiehandelssysteem ook uitgebreid naar de verwarming van gebouwen en vervoer, zowel voor consumenten als voor bedrijven. Via tankstations en energiebedrijven zullen consumenten en bedrijven betalen voor de CO2 die ze langs hun uitlaat en hun schoorsteen uitstoten.

Vanaf 2026 komt er wel een sociaal klimaatfonds dat bijkomende uitgaven voor consumenten als gevolg van de energietransitie, zoals stijgende stookkosten, moet opvangen. Het fonds zal 86,7 miljard euro bedragen. Het wordt deels door inkomsten uit de emissiehandel, deels door de lidstaten gespekt. "Het is belangrijk om te weten dat dat sociaal klimaatfonds ook maar één manier is om burgers te ondersteunen", zegt Laurien Spruyt van Climact, een consultancybureau voor klimaatadvies, in "De ochtend" op Radio 1. "Maar België krijgt zelf ook de inkomsten van die uitbreiding van het ETS-systeem om nog bijkomende maatregelen te nemen om haar burgers te beschermen."

De maatregelen vormen de kern van het pakket "Fit for 55", dat de Europese lidstaten moet helpen om de CO2-uitstoot tegen 2030 met 55 procent te verminderen ten opzichte van 1990 en tegen 2050 klimaatneutraal te worden. Het akkoord moet nog worden bevestigd door het Europees Parlement en de lidstaten, maar dat wordt beschouwd als een formaliteit.

Het Tsjechische EU-voorzitterschap spreekt van "een overwinning voor het klimaat en het Europees klimaatbeleid". Volgens Laurien Spruyt is het zeker "een belangrijke stap vooruit". "Het systeem gaat veel effectiever worden, niet alle details zijn even sterk, maar het is wel duidelijk dat de emissies van de industrie serieus uitgedaagd zullen worden en dat is een belangrijke stap vooruit." 

Gert Verreth, woordvoerder van chemiekoepel Essenscia, begrijpt dat extra inspanningen voor het klimaat nodig zijn maar vreest met dit akkoord voor de concurrentiepositie van Europese bedrijven: “De CO2-prijs is al verviervoudigd de laatste jaren en gaat nu nog sneller de hoogte in. Die kost is er niet voor niet-Europese bedrijven. Men zoekt naar oplossingen met bijvoorbeeld een koolstoftaks aan de Europese grens, maar daar hebben Europese sectoren die exporteren weinig aan.”

Ook investeren in nieuwe technologieën wordt moeilijk, vreest Verreth: “De strakke regels van Europa bemoeilijken de ontwikkeling van beloftevolle technologieën zoals de inzet van waterstof of het opvangen van CO2 voor hergebruik. In de Verenigde Staten gaan miljarden dollars naar de industrie om hen te ondersteunen in die groene transitie. Europa doet het omgekeerde en penaliseert de bedrijven.”