Door de hervorming van de uitstoothandel zal het aantal uitstootrechten sneller dan voorheen afgebouwd worden, wat ze duurder maakt. Bovendien worden tegen 2034 de gratis rechten  afgeschaft. Ook wordt het systeem van uitstootrechten vanaf 2027 uitgebreid naar het vervoer en de verwarming van gebouwen. 

Het is geen verrassing dat Demir het akkoord afkeurt. De Vlaamse regering had vorig jaar bij de presentatie van de Europese voorstellen haar verzet tegen de invoering van uitstootrechten voor  gebouwen en wegtransport al duidelijk gemaakt. Daardoor kan België geen standpunt innemen aan de Europese onderhandelingstafel.  

LEES OOK. EU-burgers zullen moeten betalen voor CO2-uitstoot rijden en wonen

“Klimaatbeleid zonder sociaal bloedbad”

“Vlaanderen staat inderdaad op de rem van de Europese ratrace om alleenstaanden en gezinnen stelselmatig te verarmen. Een klimaatbeleid zonder een sociaal bloedbad. Dat moet de ambitie zijn”, reageert Demir zondag. Ze verwijst naar een studie in opdracht van het Vlaams Energie- en Klimaatagentschap die stelt dat de maatregel bij een CO2-prijs van 100 euro per ton bij een gemiddeld Vlaams gezin zou leiden tot een verhoogde energiefactuur van zo’n 460 euro per jaar. 

Om de consumenten te ondersteunen, raakten de Europese onderhandelaars het wel eens over een sociaal klimaatfonds van 86,7 miljard euro, dat onder meer gespijsd zou worden via de  inkomsten uit de uitstootrechten. Maar volgens Demir zou Vlaanderen via dit systeem van 2026 tot 2030 zo’n 420 miljoen euro zien wegvloeien naar andere lidstaten.

Ook Groen ontevreden

Ook Groen zegt ontgoocheld te zijn over de omvang van het Europese sociale klimaatfonds. “Ik ben geshockeerd dat de lidstaten het klimaatfonds hebben gekortwiekt, terwijl de investeringsnoden bij kwetsbare gezinnen enorm zijn”, reageert Europarlementslid Sara Matthieu. Volgens Matthieu zal de meerkost bij een verwachte koolstofprijs van 45 euro per ton neerkomen op 10 eurocent per liter benzine en 1 eurocent per kilowattuur gas. “Het is simpelweg oneerlijk om de facturen van de mensen met de laagste inkomens te treffen. Daarom heb ik voortdurend gepleit voor de bescherming van de kwetsbaarste groepen”, aldus het Europarlementslid.

Matthieu vindt het dan ook “onbegrijpelijk” dat het sociale klimaatfonds is geslonken: van 144 miljard euro in het voorstel van de Europese Commissie tot 86,7 miljard euro. Ze wijst erop dat de renovatie van woningen van kwetsbare groepen alleen al in Vlaanderen jaarlijks 1,4 tot 1,6 miljard euro kost. Ze trekt zich op aan de afspraak dat de lidstaten inkomsten uit de uitstootrechten die niet naar het fonds gaan, wel verplicht moeten inzetten voor klimaatactie.

Ook de afbouw van gratis uitstootrechten voor de industrie gaat volgens Groen te langzaam. “Dat is een grote teleurstelling: hoe meer miljarden we verspillen aan gratis uitstootrechten, hoe minder middelen we gericht investeren in de hoognodige sociale en industriële klimaattransitie”, meent Matthieu. Ze toont zich wel tevreden over de verhoogde klimaatdoelstelling voor de zware industrie en de inclusie van de scheepvaart en de afvalsector.