De eindejaarslijst van Apache: dit moet je gelezen, gezien en gehoord hebben

Redactie Apache
eindejaarslijst
Welke boeken, podcasts, documentaires en muziek raadt het team van Apache aan?  (beelden: rawpixel.com en Unsplash)
BOEKEN

De draaischijf van Tom Lanoye viel zeer in de smaak. “De waarachtige empathie, de spitante humor en de wervelende taal maken van De draaischijf het (voorlopige) magnum opus van Tom Lanoye", meent onderzoeksjournalist Tom Cochez. "Het verhaal over de diepmenselijke verscheurdheid van een Antwerps theaterdirecteur geeft kleur aan het zwart-witte collaboratieverhaal."

Hoofdredacteur Karl van den Broeck vindt eveneens dat Lanoye met dit verhaal over culturele collaboratie zijn beste boek heeft geschreven. “Het speelt zich af in de Bourlaschouwburg waar het Toneelhuis dit jaar een ware tragedie beleefde. Met de kortste definitie van fascisme: ‘Mannelijke hysterie’.”

Nog in het lijstje van Karl van den Broeck staan David Graeber en David Wengrow met hun foliant The Dawn of Everything (Het begin van alles). “Wengrow en zijn betreurde kompaan Graeber doen ons nadenken over alles wat we meenden te weten over de homo sapiens. En ook over de boeken van Yuval Harari. ‘Onze voorouders hebben meer dan verdienstelijke pogingen ondernomen om het anders te doen dan vandaag.’” 

Onderzoeksjournalist Hind Fraihi kiest voor Krop, het poëziedebuut van Anne Provoost. “Over klimaat en verzet. Over liefde, ouder worden en de dood. Laat zoveel drama geschreven zijn door een doorwinterde schrijver die zich waagt aan een debuut. Krop is gerijpt fris.”

Het essay De Grote Weigering van Marian Donner staat bij onderzoeksjournalist Liesbet De Kock met stip genoteerd. “Donner herneemt op een zwierige manier Marcuses De Eendimensionele Mens, en vooral de vraag naar vrijheid. De radicale weigering om zich neer te leggen bij 'hoe het nu eenmaal is' staat centraal. Verfrissende literatuur in tijden van cynisme.”

James Bridle deed met zijn boek Ways of Being het wereldbeeld van coördinator van Apache Magazine Jan Walraven daveren. "Bridle doet je nadenken over wat kenbaar en niet kenbaar is als mens. Over wat meer-dan-menselijke intelligentie vermag en hoe we zo politiek en technologie kunnen herijken en verrijken. Een geestverruimende trip."

Journalist Frank Olbrechts wil dat je Blood and Power: The Rise and Fall of Italian Fascism van John Foot leest. “De historicus belicht aan de hand van persoonlijke getuigenissen hoe horden zwarthemden in de verwarrende nasleep van de Eerste Wereldoorlog een meedogenloos terreurregime installeren (en hoe dat uiteindelijk ten onder gaat).”

Over een gelijklopend onderwerp vond Liesbet De Kock de heruitgave van Het Nationaalsocialisme als rancuneleer, het pamflet van Menno ter Braak uit 1937, “verrassend (en beangstigend) actueel. Over rancune, democratie, en de emancipatie van de haat.”

eindejaarslijst 2022_1boek

Voor onderzoeksjournalist Steven Vanden Bussche was Land: How the Hunger for Ownership Shaped the Modern World van Simon Winchester dit jaar onontbeerlijke lectuur. “Grondbezit is complex, ondoorzichtig en soms ook een tikje anarchistisch georganiseerd. Winchester roept op tot meer gemeenschapsdenken, ook al toont de geschiedenis net de aantrekkingskracht van privébezit.” 

In 2022, maar ook al lang daarvoor, kiest redactiecoördinator Paul Gebruers voor Bob Dylan. “In The Philosophy of Modern Song doet Dylan het jasje uit van 66 songs van collega's. Voor zijn literaire beschouwing zoekt hij kleurrijke figuren op: Johnny Cash, Nina Simone, Warren Zevon.”

In Het Reveil Tijdschrift vond marketeer Annelien Van Roey verhalen, muziek en beeld over het leven, en de dood. “Het tijdschrift verschijnt jaarlijks, in de aanloop van Allerzielen. Met als doel afscheid meer bespreekbaar te maken.”

Zakelijk directeur Bram Souffreau las dit jaar met veel aandacht The Impossible City van journalist Karen Cheung. “Ze geeft een boeiende inkijk in de transformatie die haar thuisstad Hong Kong de voorbije jaren heeft meegemaakt. Ze getuigt over hoe de afstandelijke stad beetje bij beetje haar thuis werd, en uiteindelijk alles wat het voor haar en haar generatie een thuis maakte, verloor.”

Volgens Steven Vanden Bussche mag de heruitgave van Elementaire principes van oorlogspropaganda van Anne Morelli niet in deze lijst ontbreken. “Communicatie-experts en charlatans die grossieren in fake news hebben één ding gemeen: ze willen een oorlog verkopen aan burgers. Twintig jaar na de eerste druk, en zeven vertalingen later, is dit werk actueler dan ooit."

Tom Cochez is dan weer lovend over Changer: méthode (Veranderen: methode) van Édouard Louis. “Hij dissecteert op meedogenloze wijze de aanpak die hij hanteerde om los te komen van, en wraak te nemen op zijn eigen verleden. Nog meer dan in zijn eerder werk gaat Louis daarbij onverbiddelijk te werk. Snoeihard, bijna niet te verteren en toch niet te missen.”

Door de bomen het huis van Marjan Slob is het laatste boek in de lijst van Steven Vanden Bussche. “Bomen opnieuw planten na het kappen voor houtbouw kan de CO2-teller doen teruglopen. Toch is niet iedereen enthousiast om woudreuzen tot appartementen te verwerken. Slob verkent de verschillende visies en zoekt een verbindend ideaal.”

Op het lijstje van Liesbet De Kock staat ook nog Narcokapitalisme van Laurent De Sutter. “Hij onderzoekt het tijdperk van psychopolitiek en concentreert zich daarbij op de geschiedenis van verdovende middelen. Wie niet geïnteresseerd is in filosofie leest het boek omwille van de vele wist-je-datjes.”

eindejaarslijst boeken2 2022
DOCUMENTAIRE & PODCAST

De podcastreeks Burn Wild is volgens Jan Walraven verplicht luistermateriaal (met dank aan Apache-lezer Stijn Van Hees voor de tip!). “Andreas Malm plaatste al vraagtekens bij de eed van absolute geweldloosheid van de klimaatbeweging. In deze podcastreeks verdiepen Leah Sottile en Georgia Catt het debat over het al dan niet gebruiken van geweld, aan de hand van onder meer getuigenissen van veroordeelde ELF-leden.”

Annelien Van Roey luisterde (en keek) dit jaar naar De Spreekbeurt. “Bingo met doodskaartjes? Hoe curryworsten hongersnood de wereld uithelpen? Het belang van het juiste wc-papier? Tijdens De Spreekbeurt brengen acht bekende koppen een spreekbeurt over niet al te serieuze onderwerpen.”

Paul Gebruers wil dat je kijkt naar Nelly & Nadine van Magnus Gertten. “Het verfilmde verhaal van twee vrouwen die elkaar op kerstavond 1944 ontmoeten in het concentratiekamp van Ravensbrück. Verborgen liefde in tijden van oorlog, maar ook nog lang nadien.”

Bram Souffreau raadt de Netflix-documentaire Skandal! Bringing Down Wirecard aan, over het onderzoek van Financial Times-journalist Dan McCrum naar de fraude bij het Duitse fintechbedrijf Wirecard. “Een must voor iedereen met interesse in fintech, regulering en onderzoeksjournalistiek.”

Nog op het lijstje van Bram vinden we Riot Island. “In de jaren 60 experimenteerde Singapore met een openluchtgevangenis op het eiland Pulau Senang. Het concept was vooruitstrevend. Gevangen waren 'vrij' en bouwden hun eigen gevangenis. Drie jaar later eindigde het experiment in een muiterij. Riot Island legt in twee delen uit hoe het zo ver is kunnen komen.

FILM & SERIE

Hind Fraihi raadt iedereen aan om naar Close van Lukas Dhont te gaan kijken. “Nou. Slik. Heel traag slikken.”

“Als er dan toch Netflix wordt gekeken, laat het dan naar Norsemen zijn”, vindt Tom Cochez. “Ook al dateert het derde en laatste seizoen al van 2020, de Vikingsaga is het grappigste sinds Monty Python eind jaren 60 humor opnieuw uitvond.”

Karl van den Broeck tipt nog de reeks Yellowstone"Kevin Coster speelt de rol van zijn leven. Als rancher moet hij het hoofd bieden tegen projectontwikkelaars uit Californië. De indianen, zijn erfvijanden, blijken onverwacht de troefkaart in handen te hebben. Als je voor één reeks Streamz zou aanschaffen, dan is het voor deze."

MUZIEK

Voor Paul Gebruers staat Safe, het tweede soloalbum van de Belgische gitarist Bert Dockx met stip genoteerd. “Dockx neemt je mee op een in melancholie gedrenkte ontdekkingstocht. Stilte die overgaat in storm. Gevoelens die laveren tussen droom en dreiging.”

Hind Fraihi is nog steeds onder de indruk van het album Nonante cinq van Angèle. “Speelvogel met een frivole ernst. Ze weet met veel pluis bittere teksten te verbloemen. Ons Angèle is een natuurtalent, alleen weet ze het nog niet. Of doet ze verdomd goed alsof.”

Ook Jan Walraven kiest voor muziek uit eigen land en zelfs uit eigen stad. De Gentse de portables brachten dit jaar een titelloze plaat uit. “Is this the sound of singularities collapsing? Zou kunnen. Als u ook nog nooit op Uuflaki Space Station bent geweest, dan biedt deze wonderbaarlijke plaat een gouden kans op interstellair plezier.”

Frank Olbrechts zoekt zijn heil iets verder. In Egypte met name. "Aan opnames van acht avontuurlijke Egyptische zangers uit het interbellum voegt Nancy Mounir instrumentale arrangementen toe. De plaat Nozhet El-Nofous is een adembenemende luisterervaring. Gekraak en ruis inbegrepen.”

eindejaarslijst muziek
PODIUM

Frank gaf tot slot Opera Ballet Vlaanderen een staande ovatie voor de voorstelling Aufstieg und Fall der Stadt. “Deze opera over oorlog, kapitalisme, inflatie en revolutie van Kurt Weill en Bertolt Brecht dateert uit het interbellum. Regisseur Ivo Van Hove maakte er voor Opera Ballet Vlaanderen samen met een rist fenomenale solisten een fysieke en overrompelende voorstelling van.”

LEES OOK
Hind Fraihi, Steven Vanden Bussche / 05-01-2023

Apache maakt van data zijn dada

Dit jaar dook Apache diep in de datajournalistiek. Een overzicht.
data
Liesbet De Kock / 04-01-2023

Nog 132 jaar nodig om genderkloof te dichten

De strijd voor gendergelijkheid was heftig in 2022 en blijft ook in 2023 broodnodig.
Gendergelijkheid
Hind Fraihi / 27-12-2022

Nazi is Twitterwoord van het jaar

'Nazi' was in 2022 ook in België een van de 'trending topics' op Twitter.
Twitter nazi's
2 REACTIES
Sander Raes22-12-2022 13:46:57
Allen een goed 2023 gewenst. Het mijn eerste jaar dat ik geabonneerd ben en er zullen nog vele jaren volgen!
PS. Het nationaal-socialisme als rancuneleer van Menno ter Braak is ook gratis te lezen op dbnl.

Sander
Jan Walraven22-12-2022 14:26:35
Dank, Sander! Ook voor jou alle goeds het komende jaar!