Nederland, Duitsland maar ook de Scandinavische landen hebben vandaag al een statiegeldsysteem met fysieke terugnamepunten en machines. Zo’n systeem houdt echter geen rekening met onze inzameling via de blauwe zak. Vogens minister Demir hebben we in Vlaanderen dan ook nood aan een aanvulling op die blauwe zak: ze wil dat we de QR-code van lege plastic flessen en blikjes in onze blauwe zak scannen om statiegeld hiervoor te krijgen.

Binnen de Vlaamse regering is cd&v al langer voorstander van statiegeld voor blikjes en flesjes. Open Vld en N-VA waren oorspronkelijk verdeeld, maar gaan nu toch helemaal mee in dit verhaal. Dat de sector haar streefcijfer van 20 procent minder zwerfvuil niet haalde en slechts de helft realiseerde, heeft de geesten doen rijpen en de invoering van statiegeld onafwendbaar gemaakt.

20 tot 25 cent

Na jarenlang lobbyen van de natuurbeweging en lokale besturen heeft minister Demir de doelstelling vastgelegd om statiegeld tegen 2025 in te voeren. Op die manier wil ze het zwerfvuil op straat terugdringen. Wel wil de Vlaamse regering dit in overeenstemming met de federale en de andere deelstaatregeringen doen. Daarom gaf de regering Demir vrijdag een mandaat om verder te onderhandelen met haar collega’s van de andere regeringen.

De streefdatum (2025) ligt dus vast, de precieze voorwaarden zullen afhangen van die verdere onderhandelingen. In haar persbericht zegt Demir wel dat 20 tot 25 cent voor blikjes en plastic flessen tot 3 liter een “aangewezen bedrag” is. Voorts laat ze onderzoeken of drankkartons en glas daar ook onder kunnen vallen.

Proefproject

Opvallend is dat Demir in haar beslissing tegemoetkomt aan de kritiek vanuit de sector. Fost Plus, het recyclagebedrijf waarin de verpakkingssector is verenigd, had eerder geklaagd dat die inzameling een te grote belasting zou zijn voor winkels en supermarkten. In de oorspronkelijke plannen van Demir was daarom voorzien om de inzameling enkel op te leggen aan winkels van minstens 400 m². De Vlaamse regering kwam daar vrijdag op terug: winkels en supermarkten zullen niet langer verplicht worden om inzamelpunten te organiseren. Ze zullen op vrijwillige basis kunnen beslissen of ze dit doen.

Tegelijk start Demir een proefproject voor een digitaal collectiesysteem. Fost Plus had eerder voorgesteld dat elk flesje of blikje met de smartphone gescand wordt voor de gebruiker het weggooit. Het bedrijf krijgt de komende maanden de kans om te bewijzen dat dit in de praktijk werkt. In principe zou je de burger elke keer zowel de verpakking moeten scannen als de pmd-zak waarin hij/zij het flesje of blikje gooit. Het proefproject moet uitwijzen of dit niet te omslachtig is.

Voorts moet worden aangetoond dat het digitale systeem waterdicht is. Om fraude door meervoudig scannen tegen te gaan, zou elk blikje en flesje een unieke code moeten krijgen. Experten twijfelen er sterk aan of dit tegen 2025 mogelijk is. Tenslotte moet de sector een oplossing uitwerken voor burgers die geen smartphone hebben en hun lege flesjes en blikjes dus niet met een QR-lezer kunnen registreren.