2022 was een heel moeilijk jaar voor kinderdagverblijven in Vlaanderen. De zoekterm kinderdagverblijf op Google geeft bijna uitsluitend artikels weer over het ene na het andere ernstige incident. De argwaan bij ouders is zelden zo groot geweest als de afgelopen maanden. Ondertussen hebben jonge ouders weinig of geen eigen keuze in waar ze opvang voor hun kindje vinden omdat de wachtlijsten nog steeds zo lang zijn. Schepen Nabilla Ait Daoud en Najim Kaldoun, uitbater van drie kinderdagverblijven in Merksem, Berchem en Sint-Niklaas, kijken terug op dit uitdagende jaar en de toekomst voor de sector.

Najim, hoe heb jij het afgelopen jaar beleefd? 

Najim: “Het is een heel moeilijk jaar geweest. Ik ben een van de vertegenwoordigers van het Lokaal Overleg Kinderopvang en niet alleen ik, maar ook heel veel andere uitbaters maken zich veel zorgen. De perceptie van kinderopvang is heel slecht momenteel. Sinds dit jaar merken we dat ouders die een kind komen inschrijven, al op voorhand vertrekken vanuit een bepaalde argwaan over kinderdagverblijven. We moeten onthouden dat het dit jaar nog altijd ‘maar’ over dertig crèches ging die moesten sluiten in heel Vlaanderen met altijd maximum een paar tientallen kindplaatsen, terwijl er in totaal zo’n 90.000 opvangplaatsen zijn. In het overgrote deel van de opvang worden kindjes elke dag goed en met liefde behandeld.”

Schepen Ait Daoud: “Het gevoel leeft dat de norm is dat er iets verkeerd loopt. We zien nu de eerste ouders opduiken, die een advocaat onder de arm nemen bij het minste incident in een kinderdagverblijf. Onlangs nog beweerde een mama dat haar kindje geduwd was, gelukkig hebben wij camera’s in onze stedelijke crèches en konden we zien dat het kindje gewoon gevallen is. Ik begrijp dat ouders overstuur reageren, maar de slinger mag niet doorslaan.”

Sinds deze week kunnen ouders ook het inspectieverslag over hun kinderdagverblijf online raadplegen, een goede zaak om hen meer op hun gemak te stellen? 

Najim: “Transparantie naar ouders is altijd een goed idee in onze sector. Ik ben zelf papa van een zoon en dochter en zou ook graag op de hoogte willen zijn, maar die inspectieverslagen geven geen juist beeld weer. Het kinderdagverblijf zelf krijgt een uitgebreid verslag en voor de ouders komt alleen een beknopte versie online. Die beknopte versie geeft een ander beeld, ouders hebben de hele context nodig.”

Er heerst ook een historische ongelijkheid tussen de budgetten voor inkomensgerelateerde kinderopvang en kinderopvang met een vaste dagprijs. Hoe groot is dat verschil? 

Najim: “De Vlaamse overheid bepaalt hoeveel inkomensgerelateerde kinderdagverblijven er kunnen zijn. Twee van mijn drie crèches zijn inkomensgerelateerd, het andere werkt noodgedwongen met een vaste dagprijs. We wachten op een nieuwe oproep uit Vlaanderen om ook daarvan een inkomensgerelateerde crèche van te maken. Ouders betalen een prijs die wordt berekend op basis van hun inkomen. In het andere geval bepaalt een uitbater de prijs. Met de stijgende energieprijzen en de toenemende loonkosten wordt het heel moeilijk om die dagprijs nog aan te houden. Wij gaan ook voor het eerst sinds 2017 onze dagprijs moeten laten stijgen. In een ideale wereld zijn alle crèches inkomensgerelateerd.”

Schepen Ait Daoud: “Een kinderdagverblijf dat met kinderopvangtoelage werkt, mocht tot nu toe de prijs per jaar maar maximum met 1 euro per dag per kind laten stijgen tot maximum 32 euro per dag. Dat was niet langer houdbaar. Daarom mogen de uitbaters vanaf 1 januari met 2 euro per dag per kind stijgen tot 34 euro per dag. Omdat we niet willen dat de ouders die volledige rekening krijgen, krikken we ook de kinderopvangtoelage voor de ouders op van 14 naar 16 euro per dag. Een beslissing die we maakten na een noodkreet vanuit de sector. Dat brengt voor de stad een extra kost mee van ongeveer 100.000 euro, maar we zijn daarmee de job van Vlaanderen aan het doen. Het is de taak van de Vlaamse overheid om voor Antwerpen meer inkomensgerelateerde crèches te voorzien.”

Er komt volgend jaar opnieuw een oproep vanuit de Vlaamse overheid voor extra inkomensgerelateerde plaatsen. Hoeveel heeft Antwerpen er nodig? 

Schepen Ait Daoud: “Wij nemen al jaren de taak van Vlaanderen over door crèches te pre-subsidiëren in afwachting van nieuwe inkomensgerelateerde plaatsen. Vlaanderen legt voor Antwerpen de norm op 15 procent extra inkomensgerelateerde crèches, dat zou neerkomen op 450 extra plaatsen, maar dat is veel te weinig. Rekening houdend met de grootstedelijke context heb je hier in verhouding veel meer crèches nodig waarbij ouders met een lager inkomen ook minder moeten betalen.”

“In Antwerpen sloot er dit jaar met de Vriendjes van Dory maar één crèche. Dat valt gelukkig nog mee. Met de plaatsen van onthaalouders erbij verloren we in totaal zestig plaatsen dit jaar, maar elk plekje is er eentje te veel. We vrezen dat er alleen maar meer crèches zullen moeten sluiten door de stijgende kosten.”

Najim: “Wat Vlaanderen nu in betaalbare plaatsen investeert, is ruim onvoldoende. Ook ik hoor links en rechts dat veel uitbaters niet meer uit de kosten geraken. Knippen in capaciteit door minder kinderen op te vangen is dan de enige oplossing als het te duur wordt. Minder kindjes opvangen is minder personeel betalen, maar er zijn nu al te weinig plaatsen.”

Ondertussen is het beroep van kinderverzorger nog altijd een knelpuntberoep. In de provincie Antwerpen waren er dit jaar alleen bijna 1.500 vacatures. Hoe kan de sector meer mensen aantrekken? 

Najim: “Het is ook nog zo dat de loonbarema’s hoger liggen voor inkomensgerelateerde crèches dan voor die met een vaste dagprijs. Dat kan voor exact hetzelfde werk 400 euro bruto of ongeveer 200 euro netto schelen. Je snapt dat veel medewerkers willen overstappen naar de inkomensgerelateerde kinderdagverblijven en het nog moeilijk wordt voor de andere opvanginitiatieven om personeel te vinden. De uitval in de sector is groot omdat het personeel onder druk staat. Zolang de lonen en arbeidsvoorwaarden nog niet zijn wat ze moeten zijn, vinden de mensen met de juiste diploma’s de weg niet.”

Schepen Ait Daoud: “De nettolonen moet simpelweg omhoog om meer kwaliteitsvol personeel aan te trekken. De discussie over dat in Vlaanderen de ratio van acht kinderen per begeleider te hoog ligt, is terecht, maar er is simpelweg geen personeel om die ratio naar beneden te krijgen.”

Najim: “En dat is zonde. Iedereen die in deze sector werkt, heeft een groot hart voor wat hij of zij doet. Dat wil niemand zomaar loslaten, maar de sector wordt moeilijker en moeilijker. We willen daarom Vlaams minister Crevits snel uitnodigen in Antwerpen om met ons in overleg te gaan over de situatie hier.”