Vergeet ‘Belg van het jaar’: Paul Van Haver, Stromae, is ‘Maestro’ van het jaar en de derde genomineerde

Het is dinsdagavond 11 januari 2022 wanneer Stromae uit het niets opduikt in het Franse TF1-journaal. Om acht uur ‘s avonds krijgen de kijkers, live on air, Stromae voor het eerst weer te zien na zijn jarenlange time-out. In een duidelijke scripted setting zit de Brusselse zanger, strak in het pak, klaar voor de uitzending. Hij kijkt wat bedrukt voor zich uit, terwijl het nieuwsanker iets te enthousiast doorratelt over zijn comeback. Stromae neemt het woord en verklaart waarom hij er zo lang tussenuit is geweest. De Belgisch-Rwandese zanger wilde eindelijk weer “leven en beleven”, zo zegt hij. En ook: af en toe voelt hij zich “als een bokser in een ring”. Daarna gaat het stijve televisie-interview naadloos over in wat nog het meest op een musical lijkt. Na de vraag “of hij zich soms eenzaam voelt”, richt de Maestro zich tot de camera. Hij begint zijn nieuwe nummer ‘L’Enfer’ te zingen. Cringe, zou je denken? Niets is minder waar: de ster is helemaal terug van weggeweest.

Kijk. Stromae sleept nominatie van ‘Belg van het jaar’ in de wacht

Een meesterlijke marketingstunt, want de soms ronduit doemgedachten van Stromae zijn herkenbaar voor velen. Hij zingt open en eerlijk over zijn mentale gezondheid, al doet hij dat wel in heel erg ingeoefend. Te midden van camera’s. Af en toe slikt hij even. De aandachtige kijker merkt zelfs een traan op. Maar nog geen seconde later: een knipoog, recht in de lens. Het journaalanker sluit hoe dan ook af met: “Bedankt voor je oprechtheid, Stromae.”

Zeven jaar, zo lang was Paul Van Haver van het toneel verdwenen. En toch was niemand hem vergeten. Na twee albums zo’n eindeloze pauze inlassen, om dan pas je derde te releasen? Elke verstandige manager zou de artiest voor gek verklaren, maar toch was dit de beste move ooit.

Veel had natuurlijk te maken met het malariadebâcle: Stromae bleef jaren worstelen met angstaanvallen door de medicatie. ‘Racine Carrée’ (2013) - het tweede album dat een zegen en vloek tegelijk werd - maakte hem toen populairder dan ooit, maar hij ging veel te diep. Hij werkte zijn concertreeksen af en trok zich dan jarenlang terug.

Tot de herrijzenis in de TF1-studio, dus. Pure publiciteit, maar het wérkte. Want plots is Stromae weer overal. In mei vond in New York het Met Gala plaats, hét mode-evenement van het jaar. Beroemdheden van over de hele wereld laten zich er in de meest opvallende outfits spotten, en dit jaar liep ook ons land te stralen op die rode loper. Niemand minder dan Stromae en zijn vrouw Coralie Barbier schitterden samen tussen de internationale sterren. Van kop tot teen in ‘Mosaert’. Samen met Coralie en zijn broer Luc geeft hij dat eigen modelabel vorm. De collecties zijn zoals hijzelf: androgyn en een tikkeltje ‘over the top’. Heel goedkoop zijn ze niet: voor een paar sokken tel je makkelijk een kleine twintig euro neer, voor een polo net geen honderd. Maar goed, het straalt wel een bepaalde ‘je ne sais quoi’ uit.

Na zijn onnavolgbare hit and run op het Met Gala, breekt voor Stromae pas echt ‘zijn’ jaar aan, want we kunnen eindelijk nog eens een festivalzomer vieren zoals we dat voor corona ook deden. Zijn doemgedachten van zich afgeschreven met zijn nieuwe plaat ‘Multitude’, staat Stromae weer sterk in zijn schoenen. Hij blaakt van zelfvertrouwen en dat voelt ook het publiek. Stromae zorgt voor een opfrissingscursus Frans op de wei in Werchter, waar werkelijk íedereen meezingt met zijn klassiekers ‘Papaoutai’ en ‘Formidable’. Het levert - jawel - meteen dubbel platina op voor het nieuwe album. Een terechte bekroning. Overal klinkt het: “Stromae mag dan wel Belg zijn, zijn show is werelds.”

Ook het buitenland smult van zijn internationale allure. Meer dan 40.000 man ging in november helemaal los op ‘Alors on danse’ in Madison Square Garden, dé mythische arena in hartje New York. Social media, en met name TikTok, stonden vol met dolle Amerikanen. De meesten konden de songteksten niet eens begrijpen, maar bij de muziek van Stromae lijkt dat geen vereiste te zijn. De manier waarop hij over het podium beweegt in de schijnsels van zijn magische lichtshow? Het heeft iets buitenaards.

Ook Stromaes genderfluïditeit, ze blijft werken als nooit tevoren. Het lijkt nog steeds dat mythische wezen: half man, half vrouw. Het punt waarop zijn vrouwelijkheid het overneemt van zijn mannelijkheid is onaanwijsbaar. Toch is het er duidelijk.

Coralie, de ontwerpster bij Mosaert, vertelt het graag: Paul en zij delen één kleerkast. Alle stuks wisselen ze uit, ook al zijn ze niet per se uniseks. Voor hen is dat helemaal geen issue. Een waarde die ze ook meegeven aan hun zoontje.

Grote artiesten zoals David Bowie en Harry Styles flirtten in het verleden ook al met de grenzen van gender, maar Stromae doet dat toch op een heel andere manier. Het is een statement maken, zonder er echt een te maken. Op de Paris Fashion show dit jaar, waar ze onder andere de runways van Chanel, Balmain en Thom Browne bezochten, droegen zowel zijn vrouw als hijzelf een retro schooluniform voor meisjes, met bijhorend plooirokje. Zijn outfits, kapsels én stunts verbazen altijd. De ene keer duikt hij op met strakke dotjes in zijn haar, daarna weer als bodybuilder met een surferslook, zoals in de videoclip met wereldster Camila Cabello. Zijn acts zijn onvoorspelbaar, maar dat het cool zal zijn, daar kan je gif op innemen.

Stromae durft choqueren, maar ook verbinden. Hij brengt Vlaanderen en Wallonië weer dichter bij elkaar. Waar geen koningshuis of Belgische politicus in slaagt, lukt deze Rwandese ‘prins’ moeiteloos. “Hij maakt me trots om Belg te zijn”, klinkt het bij fans. En niet alleen Noord en Zuid vinden aansluiting maar ook racisme lijkt, heel even toch, ver weg te zijn als we zijn - altijd Franstalige - liedjesteksten meebrullen in de gietende regen op festivalweides en in overvolle concertzalen. Taferelen die doen denken aan de vroege jaren van Michael Jackson. Ongezien in de moderne geschiedenis.

Zelf gaf Stromae vroeger al aan dat hij zich - letterlijk - niet altijd goed voelde in zijn vel. “Ik was te blank voor de zwarte gemeenschap en te zwart voor de blanken.” Zijn hele jeugd was hij zoekende en nu zorgt hij ervoor dat huidskleur geen issue hoeft te zijn. Zo vele witte mensen voelen zich verbonden met deze zwarte man. Hij verbindt België ook in al zijn kleuren.

En toch. Niet iedereen is fan van de Brusselaar. Zijn abstracte aard is moeilijk om zich mee te identificeren, zijn muziek is te psychedelisch, zijn teksten te pessimistisch en weemoedig, luidt het. Ach wat. Realistisch, zegt hij zelf over zijn lyrics. Ze zetten mensen juist aan tot nadenken over het leven. Maar vooral dat de artiest Franstalig is, maakt dat de niet-fans onder de Vlamingen juist voeling met hem verliezen. Hoewel Stromae er een punt van maakt het Nederlands dat hij kent ook effectief te gebruiken. Hij charmeerde, daar op de wei in Werchter, met zijn: “Ik ga mijn ‘beste’ doen om Nederlands te spreken.”

Hem de titel ‘Belg van het jaar’ uitreiken, als er toch ook veel Vlamingen uitzonderlijk hebben gepresteerd? Laat ons toch vooral dit benadrukken: wat Stromae in een jaar tijd heeft laten zien heeft, is meer dan wat veel artiesten in hun hele carrière zullen verwezenlijken. We wisten het al lang, maar hij heeft het in 2022 weer voluit bevestigd: Stromae is geen Belg, hij is een wereldburger. ‘Belg van het jaar’ zit hem als jasje wellicht te krap. Maar toch: wie anders past het beter, dan deze schone mens die het aardse overstijgt?