Heeft het verhaal achter Tesla eigenlijk ooit steek gehouden?

Als je een van die mensen bent die afgelopen herfst op hun piekmoment bitcoin of een andere cryptocurrency kocht, heb je veel geld verloren. Is het een troost om te weten dat je een vergelijkbaar bedrag zou hebben verloren als je in plaats daarvan Tesla-aandelen had gekocht?

Oké, waarschijnlijk niet. Toch is de instorting van Tesla-aandelen een gelegenheid om te praten over wat bedrijven succesvol maakt in het informatietijdperk. En uiteindelijk hebben Tesla en bitcoin misschien meer gemeen dan u denkt.

Het ligt voor de hand om de recente daling van Tesla - die zeker deel uitmaakt van een algemene daling van technologieaandelen, maar een uitzonderlijk sterk voorbeeld is - toe te schrijven aan de aankoop van Twitter door Elon Musk en de daaropvolgende zelfvernietiging van zijn reputatie. Gezien het gedrag van Musk zou ik hem niet vertrouwen om mijn kat te voeren, laat staan een groot bedrijf te leiden. Bovendien is de verkoop van Tesla op zijn minst gedeeltelijk afhankelijk van de perceptie dat Musk zelf een toffe kerel is. Wie, behalve Make America Great Again-types die waarschijnlijk toch geen Tesla zouden hebben gekocht, ziet hem nu nog zo?

Aan de andere kant, als iemand die een groot deel van zijn professionele leven in de academische wereld heeft doorgebracht, ben ik bekend met het fenomeen van mensen die op sommige gebieden werkelijk briljant zijn, maar op andere gebieden volslagen idioten. Voor zover ik weet, is of was Musk een zeer efficiënte leider bij Tesla en SpaceX.

Maar zelfs als dat het geval is, is het moeilijk om de enorme waardering van de markt voor Tesla vóór de val te verklaren, of zelfs de huidige waarde. Om zo waardevol te zijn, zou Tesla immers enorme winsten moeten genereren, niet slechts voor een paar jaar maar op een manier die naar verwachting nog vele jaren zou kunnen aanhouden.

Sommige technologiebedrijven zijn inderdaad geldverdienende machines voor de lange termijn. Apple en Microsoft staan zo’n vier decennia na de opkomst van de pc nog steeds bovenaan de lijst van meest winstgevende Amerikaanse bedrijven.

Er is wel een cruciaal verschil: we begrijpen (min of meer) de duurzaamheid van de dominantie van Apple en Microsoft en het is moeilijk te zien hoe Tesla ooit iets vergelijkbaars zou kunnen bereiken. Hoe briljant het leiderschap van het bedrijf ook is. Apple en Microsoft profiteren van een zogeheten sterk netwerkeffect. Simpel gesteld: iedereen gebruikt hun producten omdat iedereen hun producten gebruikt.

In het geval van Microsoft is het klassieke verhaal dat bedrijven hun software bleven kopen, zelfs toen die door veel mensen in de techwereld werd afgeraden, omdat ze al ingesteld waren op het gebruik ervan. Producten als Word of Excel waren misschien niet geweldig, maar iedereen binnen een bepaald bedrijf en in andere bedrijven waarmee het zaken deed, gebruikte ze en had IT-afdelingen die wisten hoe ze ermee om moesten gaan. Tegenwoordig heeft Microsoft een betere reputatie dan vroeger, maar voor zover ik kan nagaan is zijn marktsterkte nog steeds eerder een weerspiegeling van comfort en bedrijfsgewoonten dan van een perceptie van uitmuntendheid.

Het verhaal van Apple is anders, toch in de details. Het gaat meer over individuele gebruikers dan over instellingen, meer over fysieke producten dan over software alleen. Apple werd algemeen beschouwd als cool, wat Microsoft volgens mij nooit is geweest. Maar op economisch niveau is het vergelijkbaar. Ik kan uit persoonlijke ervaring getuigen dat als je eenmaal in het iPhone/iPad/MacBook-ecosysteem zit, je het gemak ervan niet opgeeft tenzij je iets veel beters aangeboden krijgt.

Soortgelijke verhalen kunnen worden verteld over enkele andere bedrijven, zoals Amazon, met zijn distributie-infrastructuur.

Wat ons terugbrengt bij de vraag waarom Tesla ooit zoveel waard was. Het antwoord is, voor zover ik kan nagaan, dat beleggers verliefd werden op een verhaallijn. Ze werden verliefd op het verhaal over een briljante, coole innovator, ondanks dat een solide redenering ontbrak over hoe deze man - zelfs als hij echt was wie hij leek te zijn - een duurzame geldmachine kon oprichten.

Zoals ik al zei, is er een parallel met bitcoin. Ondanks jarenlange inspanningen is het nog niemand gelukt om een deftige bestaansreden, anders dan het witwassen van geld, te vinden voor cryptocurrency. Maar de prijzen stegen niettemin door de hype, en worden nog steeds ondersteund door een harde kern van ware gelovigen. Iets soortgelijks is zeker gebeurd met Tesla, ook al maakt het bedrijf wel degelijk nuttige dingen.

Ik denk dat we uiteindelijk zullen zien wat er gebeurt. Maar ik vertrouw Elon Musk nog niet met mijn kat.