Hoe ziet het verdere verloop van de oorlog eruit in 2023? ‘Voor Oekraïne komt het er nu op aan in het offensief te blijven’

‘Oekraïne heeft weinig andere keuzes dan een snel offensief’

Kris Quanten, professor militaire geschiedenis (Koninklijke Militaire School):

“Tot vorige week was iedereen ervan overtuigd dat het Oekraïense offensief was stilgevallen. Maar de laatste dagen zien we dat ze hevige aanvallen uitvoeren bij Kreminna in Loehansk. Dat is de toegangspoort tot de bezette stad Severodonetsk, die zo weer in het vizier van de Oekraïners komt.

“De vraag is nu of dit het begin is van het grote verrassingsoffensief dat Zelensky voor het voorjaar wou uitvoeren. Oekraïne heeft weinig andere keuzes. Ze willen de Russen voor zijn, want die plannen in de lente – of mogelijk vanaf februari – een nieuwe grote aanval. Daarvoor is Rusland nu zo’n 150.000 troepen in snel tempo aan het klaarstomen.

“Er zijn verschillende theorieën daarover. Een eerste optie is dat de Russen verder op het gaspedaal duwen bij Bachmoet, in de regio Donetsk. Een tweede optie waar de jongste tijd over gespeculeerd wordt, is dat Rusland opnieuw een westelijk front opent. De mogelijkheid bestaat dat Wit-Rusland Rusland toelaat om van op zijn grondgebied Kiev onder vuur te nemen. Door die dreiging zullen de Oekraïners geneigd zijn om troepen uit het oosten weg te halen, wat Rusland graag ziet gebeuren.

“Op militair vlak wordt het cruciaal wie erin slaagt wapens te blijven aanleveren. Poetin heeft duidelijk gemaakt dat Rusland tot het uiterste gaat om deze oorlog te winnen. De vraag is of het Westen Oekraïne evenveel wapens blijft leveren. Europa heeft al aangegeven dat het stilaan zonder wapenstock zit, ook in de VS leeft dat debat. Ook dat zal het verdere verloop van deze oorlog bepalen.”

‘Aanval op de Krim kan oorlog doen escaleren’

Sven Biscop, defensiespecialist (UGent):

“Het waarschijnlijkste scenario is dat beide partijen verder doen waarmee ze bezig zijn. In Rusland lijkt er geen echte tegenbeweging op gang te komen die het regime kan omverwerpen en ook in Oekraïne zijn ze ervan overtuigd dat ze doorgaan tot het einde. Zij hebben de laatste maanden aan vertrouwen gewonnen en de Russen in het defensief gedwongen. Voor Oekraïne komt het er nu op aan in het offensief te blijven. Wie het initiatief neemt, bepaalt de richting van de oorlog.

“Ik betwijfel wel dat Oekraïne erin zal slagen de Krim te heroveren, zoals Zelensky zich voorgenomen heeft. Aangezien het een schiereiland is, is het erg moeilijk in te nemen. In de Tweede Wereldoorlog leidden gevechten aan de Krim al tot tienduizenden doden in beide kampen. Bovendien is in Rusland het idee breed gedragen dat de Krim Russisch is. Als er één gebied is dat Rusland nooit uit handen wil geven, is het dat wel. Een aanval op de Krim kan de oorlog dus verder doen escaleren.”

“De laatste weken hebben beide kampen gepraat over mogelijke vredesonderhandelingen. Maar als je ziet welke voorwaarden ze stellen, begrijp je dat dat eerder voor de galerij is. Voor Poetin is dat niet meer dan een manier om de internationale gemeenschap, buiten de EU dan, het idee te geven dat hij nog van goede wil is.

“De kans lijkt me dus groter dat we na een reeks nieuwe veldslagen uiteindelijk belanden in een soort impasse, een tijdelijke stilstand of een langer bevroren conflict, zoals we dat ook hadden tussen 2014 en 2022. Dat zou voor alle partijen, ook voor ons, een slechte situatie zijn. Dan blijf je zitten met een sluimerend conflict dat op elk moment weer kan oplaaien.”

‘Het economisch moeras in Rusland wordt ooit toch te diep’

Hubert Smeets, Rusland-kenner (journalistiek platform Raam op Rusland):

“Er wordt op dit moment gesproken van een stilstaand front. Maar Rusland gaat wel onverminderd door met terreurbombardementen op Oekraïense steden, zoals Cherson. Ondanks die terreur lijken de Oekraïners vechtlustiger dan ooit. In Kiev klinken de stemmen die oproepen tot onderhandelingen zelfs minder luid dan een aantal maanden geleden.

“Ook in Rusland moeten we niet meteen een nieuwe wind verwachten. De kans dat een eensgezinde oppositie het regime verdrijft, acht ik zo goed als uitgesloten. Dan lijkt de kans me groter dat Rusland uiteindelijk het offensief staakt omdat de nieuwe rekruteringsgolven niet slagen of omdat de economie het niet meer trekt.

“Als je zuiver de macro-economische cijfers van Rusland bekijkt, blijft de economie nog goed overeind. Maar als je dieper kijkt, voel je dat de sancties hen meer en meer raken. Veel Russische technologiebedrijven komen niet of met moeite aan nieuwe onderdelen. De roebelkoers gaat al enige tijd naar beneden. Er komen steeds meer berichten binnen dat Russische bankautomaten zelfs geen roebels meer geven. En de lagere olie- en gasprijs begint Moskou uiteraard ook te voelen.

“Bovendien speelt Rusland heel wat arbeidskrachten kwijt. Onafhankelijke bronnen melden dat sinds het begin van de oorlog ruim een miljoen Russen naar het buitenland zijn gevlucht. Van de bevolking die wel gebleven is, wordt een aanzienlijk deel naar het front gestuurd. Dat zijn tal van werknemers die niet meer bijdragen aan de economie.

“Een derde van de staatsbegroting gaat inmiddels naar defensie. En dat is alleen het deel van de begroting dat bekend is. Reken je het kwart van de begroting erbij dat geheim blijft, dan spendeert Rusland op dit moment bijna de helft aan defensie. Op een bepaald moment zal dat economisch moeras toch te diep worden.”