Ook Europa denkt na over strengere regels voor Chinese reizigers door enorme coronagolf in China: heeft dat zin?

China wordt momenteel getroffen door een grote besmettingsgolf van het coronavirus. Chinese wetenschappers voorspellen dat het land tussen nu en maart volgend jaar drie coronagolven zal doormaken. Alleen is het moeilijk om echt goed zicht op de situatie te krijgen, want er zijn weinig betrouwbare gegevens en de Chinese overheid is karig met het delen van data.

Volgens cijfers van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) zijn er in absolute cijfers nu net iets meer Belgen gestorven aan de gevolgen van het coronavirus dan inwoners van China, een land dat nochtans in bevolkingsaantal ruim 120 keer groter is. Belangrijke kanttekening: de cijfers zijn aangeleverd door de desbetreffende overheden en komen dus in het geval van China van de Chinese overheid. Tegelijk is het aantal overlijdens er tot nog toe lager geweest door hun strenge zerocovidbeleid, waarover later meer.

"De officiële Chinese cijfers zijn niet betrouwbaar", zegt Leen Vervaeke, onze correspondent in China. "In de praktijk zie je dat de ziekenhuizen overspoeld worden door patiënten. Er is een tekort aan bedden, medicatie, dokters en ambulances. Crematoria hebben wachtrijen en zijn dag en nacht open. Er is paniek en angst onder de bevolking."

Volgens verschillende studies van het Chinese Center for Disease Control, Fudan University, het Britse onderzoeksbedrijf Airfinity en het Amerikaanse Institute of Health Metrics and Evaluation zouden in China de komende maanden 2 miljoen doden kunnen vallen aan de gevolgen van het coronavirus of 1.515 doden per miljoen inwoners.

In verhouding ligt dat getal lager dan het aantal dodelijke coronaslachtoffers in ons land. Al geldt ook hier de eerder gemaakte bedenking over de betrouwbaarheid van de Chinese cijfers.

De forse stijging in China is het gevolg van het plots lossen van het zogenoemde "zerocovidbeleid". Dankzij dat beleid is China tot nog toe vrij goed uit de pandemie gekomen. De strenge lockdowns hebben de afgelopen tijd hevig straatprotest uitgelokt en was daardoor niet meer te handhaven. Het beleid is zo goed als van de ene op de andere dag gelost.

Tegelijk is de vaccinatiegraad in China, zeker bij de oudere bevolking, erg laag. De Chinese vaccins zijn ook niet van dezelfde kwaliteit als degene die wij gebruikt hebben. Door dat jarenlange zerocovidbeleid is er nauwelijks groepsimmuniteit. Dat zegt ook Geert Molenbergs, biostatisticus aan de Universiteit Hasselt en KU Leuven. "Heel veel mensen bij ons zijn tot drie keer toe besmet geraakt met het coronavirus, waardoor wij een zekere verdedigingsmuur hebben opgebouwd. Dat hebben ze in China niet."

Ondanks de snel stijgende cijfers worden de Chinese coronamaatregelen nog versoepeld. Na bijna 3 jaar internationaal isolement heropent China zijn grenzen. Vanaf 8 januari moeten inkomende reizigers niet meer acht dagen in quarantaine. De Chinese overheid levert ook opnieuw uitreisvisa af, waardoor Chinese toeristen weer de wereld rond kunnen reizen.

Het opheffen van de Chinese reisbeperkingen lokt erg uiteenlopende reacties uit. Enerzijds is het goed nieuws voor de Chinese economie, de wereldeconomie en de toeristische sector. Anderzijds is er de angst dat nieuwe varianten zullen ontstaan, nu het coronavirus in China zelf zo ongebreideld circuleert. Verschillende landen nemen daarom nu al maatregelen (zie verder).

Wang Wenbin, de woordvoerder van de Chinese minister van Buitenlandse Zaken, vindt dat het Westen en de westerse media de "Chinese Covid-beleidsaanpassingen verdraait" en "overdrijft". Hij zei dat China van mening is dat de reacties van alle landen "wetenschappelijk onderbouwd en proportioneel" moeten zijn en "geen invloed mogen hebben op de normale uitwisseling van mens tot mens".

Zoals gezegd nemen dus verschillende landen al maatregelen. Op de luchthaven van Milaan in Italië bijvoorbeeld zijn uit voorzorg testen afgenomen van passagiers van twee Chinese vluchten. Respectievelijk 38 en 52 procent van de inzittenden testte positief. De Italiaanse overheid heeft daarom beslist om bij alle reizigers uit China een verplichte coronatest af te nemen.

De Verenigde Staten voeren opnieuw verplichte coronatesten in voor reizigers die uit China komen. Vanaf 5 januari zullen alle reizigers die vanuit China naar de VS reizen in de twee dagen voor hun vertrek een coronatest moeten afnemen. Ze moeten een negatieve test kunnen voorleggen voor ze aan boord gaan van het vliegtuig. Enkel kinderen jonger dan 2 jaar hoeven dat niet te doen.

Ook Japan, Maleisië, Taiwan en India namen soortgelijke beslissingen eerder deze week. Reizigers die vanaf het Chinese vasteland reizen, moeten voortaan een negatieve coronatest kunnen voorleggen als ze Japan en India willen binnen reizen. Reizigers die positief testen, moeten voor zeven dagen in quarantaine. Tokio, de hoofdstad van Japan, vermindert het aantal vluchten vanuit China. Maleisië heeft verschillende tracking- en bewakingsmaatregelen ingevoerd.

Ons land legt voorlopig geen beperkingen op voor reizigers uit China. "In België zijn maatregelen op dit moment niet aan de orde", zegt het kabinet van minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) aan persagentschap Belga. "Bij ons is de bescherming door de coronavaccins hoog genoeg en hebben veel mensen al een coronabesmetting doorgemaakt."

"Daarnaast zijn er momenteel geen aanwijzingen voor een nieuwe variant", klinkt het nog. "Alles samen betekent dat dat de situatie in China momenteel niet bedreigend is voor ons land." De Belgische regering volgt de situatie wel op de voet op en oriënteert zich vooral op het advies van het Europees centrum voor ziektepreventie en -bestrijding ECDC.

Ook minister van Buitenlandse Zaken Hadja Lahbib (MR) broedt voorlopig niet op extra maatregelen. Buitenlandse Zaken raadt niet-essentiële reizen van Belgen naar China wel af "tot de situatie stabiliseert", omdat er geen officiële informatie beschikbaar is over het aantal besmettingen of de bezettingsgraad van de ziekenhuizen, en er geen duidelijke maatregelen zijn.

De Europese Commissie vergadert straks in Brussel om te bekijken of er gecoördineerde coronamaatregelen tegen reizigers uit China moeten genomen worden. Het heeft weinig zin voor ons land om aparte maatregelen te nemen, zegt viroloog Marc Van Ranst (KU Leuven). "Mensen uit China die ons land bezoeken, komen niet allemaal binnen via Brussel."

Ook Sciensano-viroloog Steven Van Gucht moedigt dat overleg aan. "Europees overleg is absoluut nodig, anders krijg je weer een wirwar aan reacties en maatregelen zoals je nu in Italië ziet", zegt hij in "De ochtend" op Radio 1. "Het is beter om een uniforme aanpak te hebben."

Op zich kan het geen kwaad om testen af te nemen van wie uit China komt. "Meten is weten", zegt wetenschapsjournalist Koen Wauters. Al hoeven we ons volgens hem nog geen zorgen te maken. "De variant die rond gaat in China, de omikronvariant, is ook degene die bij ons rond gaat. Door de combinatie van vorige besmettingen en vaccinaties gaat onze negende golf voorlopig zonder grote problemen." 

Tegelijk zegt Van Gucht dat we ons niet moeten blindstaren op China. "Maatregelen nemen op Chinese reizigers gaat niet veel impact hebben, want bij ons gaat het coronavirus ook volop rond", zegt de viroloog. "Mensen hebben elkaar besmet op kerstfeesten. Ook van de skigebieden gaan er positief terugkeren. We focussen ons nu erg op die mensen uit China, alsof het bij ons niet zou voorkomen."

Daarnaast benadrukt Van Gucht dat er geen enkele indicatie is dat er een nieuwe of gevaarlijkere variant is opgedoken. Ook Van Ranst zegt dat. "Er komt niets nieuws binnen", legt hij uit. "Je kunt wel mensen vanuit China screenen, om te blijven bewaken welke nieuwe varianten er eventueel zouden opduiken. In China wonen 1,4 miljard mensen. Als het virus daar rond gaat, zouden er nieuwe varianten kunnen ontstaan. Zouden, want dat hoeft niet noodzakelijk."

Toch zouden de Chinezen voor de virologen wel wat meer data mogen delen. "Dat is wel een bezorgdheid", geeft Van Gucht toe. "Er komt wel data binnen in China, maar meer kan altijd om goed een vinger aan de pols te houden van mogelijke nieuwe varianten. Tegelijk kun je dat ook zeggen van andere landen in de wereld waarvan we nog nauwelijks nieuwe data krijgen."