© EPA-EFE
Hun succesvolste wapen is geen tank of raket: hoe Oekraïne Rusland steeds een stap voor kan blijven
Er zijn loopgraven die herinneren aan de Eerste Wereldoorlog en lukrake bombardementen op steden die doen denken aan de Blitzkrieg van de Tweede Wereldoorlog. Toch ontpopt de oorlog in Oekraïne zich steeds meer tot de eerste grote moderne oorlog. Oekraïne kan de Russen een stap voor blijven, en is tegelijk een testterrein voor nieuwe wapens.
Zaken als kunstmatige intelligentie, gezichtsherkenning en onbemande wapensystemen spelen een grote rol. Ze verklaren ook de recente opmars van de Oekraïense troepen. Ze worden nu gesteund door de modernste westerse wapensystemen die de NAVO nog niet eens heeft getest in een echte oorlogssituatie. CEO’s uit Silicon Valley zijn graag geziene gasten in Kyiv, waar ze gratis de laatste snufjes aanbieden in de hoop dat succes in de oorlog daar hen elders grote orders oplevert.
Een van de meest waardevolle wapens blijkt geen raketwerper of een tank te zijn, maar een state-of-the-art communicatiesysteem met de simpele naam Delta. Het maakt het mogelijk dat burgers, militairen, drones, radars en satellieten informatie kunnen sturen naar een centraal punt waar de informatie razendsnel wordt verwerkt en geanalyseerd en verspreid onder de militaire top en de troepen aan het front.
1.500 doelen per dag
Een eerste versie van het systeem werd al vroeg in de oorlog ingezet tegen de 40 kilometer lange rij tanks die richting Kyiv trokken. Delta verstrekte de snelheid van de deels in de modder vastgelopen colonne en de beste locaties om aan te vallen. Het systeem werd ook ingezet bij het Oekraïense offensief richting de toen nog bezette stad Cherson.
“Daar hebben we Delta voor het eerst maximaal succesvol kunnen gebruiken. Sindsdien identificeert Delta 1.500 doelen per dag voor ons, meer dan we aankunnen”, aldus een woordvoerder van het ministerie van Defensie in Kyiv.
De Franse generaal Philippe Lavigne, binnen de NAVO verantwoordelijk voor de vernieuwing van de commandostructuur, is onder de indruk. “Het toont weer eens aan dat moderne wapens niet alleen te land, ter zee en in de lucht moeten worden getest, maar ook in cyberspace. Dit is de toekomst”, vertelt hij aan de New York Times.
Bij de herovering van Cherson speelde communicatiesysteem Delta een grote rol. — © twitter
Steun van westerse bondgenoten
Oekraïne heeft duidelijk gemaakt dat de moderne oorlog ook een algoritmeoorlog is. En op dat terrein loopt Oekraïne door steun van westerse bondgenoten en westerse bedrijven voor op de Russen. De Russen gebruiken hun artillerie alsof het nog de Eerste Wereldoorlog is, Oekraïne doet het compleet anders. Ze zijn een digitale strijdkracht geworden die weliswaar veel kleiner is dan de Russen, maar de analoge vijand op dit gebied overtreft.
De Britse oud-generaal Richard Brannons, die actief was in oorlogen in Irak en Afghanistan, is onder de indruk. “Oekraïne heeft geweldig werk verricht door gebruik te maken van commerciële techniek voor militaire doeleinden.”
Algoritmische oorlogssystemen
Dat hoef je Alex Carp, CEO van het technologische bedrijf Amerikaansen Palantir, niet te vertellen. “De kracht van moderne algoritmische oorlogssystemen is nu zo groot dat het vergelijkbaar is met
Alex Carp, CEO van Palantir. — © REUTERS
het bezit van nucleaire wapens tegen een vijand die geen kernwapens heeft, maar dat beseft het grote publiek nog niet”, zegt hij in de Britse krant The Times.
Carp is waarschijnlijk bevooroordeeld. Zijn bedrijf heeft inmiddels een vestiging in Kyiv en steekt achter de Palantir software die Oekraïne ook al gebruikt om de Russische bewegingen te volgen. Palantir verwerkt informatie die het onder meer toegezonden krijgt van Oekraïense soldaten, commerciële satellieten, verkenningsdrones en hittesensoren. Die worden razendsnel in het militaire hoofdkwartier verzonden naar de militairen die op hun massaal verstrekte iPads de exacte coördinaten krijgen toegestuurd van hun doelwit.
Voordeel van het militaire succes is dat Palantir zijn reputatie wat opkrikt. In 2019 was er wat oproer omdat de technologie werd gebruikt om niet gedocumenteerde migranten in de VS op te sporen. De NAVO heeft ook geleerd van de successen van de Oekraïners. Al aan het begin van de oorlog werd er een budget van een miljard euro vrijgemaakt voor innovaties in onder meer kunstmatige intelligentie waarbij ook samenwerking wordt gezocht met techbedrijven.
In het kader van het opsporen van oorlogsmisdadigers helpt hightech Oekraïne ook een handje. Gezichtsherkenning en databanken worden daarbij gebruikt.
Sky Wiper
Wie de doelen opspoort, moet ze ook goed kunnen raken. Daarbij helpen de wapens van het Westen ook. Niet altijd de modernste, maar ook die worden door technische innovaties veel beter gemaakt. Er wordt met name door de VS met geld gesmeten richting Oekraïne, dat al voor 19 miljard dollar aan militair materiaal kreeg. Daaronder een aantal HIMARS, raketartillerie die ook al gevoed wordt door snelle informatie. Ze zijn daardoor zo succesvol omdat ze daardoor sneller reageren dan de Russen.
Een ander nog nauwelijks getest wapen in een echte oorlogssituatie, de zogenaamde Sky Wiper waarmee drones uit de lucht kunnen worden gehaald, heeft zich ook zeer nuttig getoond in Oekraïne. Ze werden geleverd door Litouwen, dat volgens oud-president Dalia Grybauskaite van 2009 tot 2019 “afscheid nam van de Sovjet-kalasjnikovs om over te schakelen naar hightech materiaal zoals de Sky Wipers”.
De Litouwse geeft toe dat haar land en de NAVO-partners in Oekraïne leren hoe hun wapens in een echte oorlog werken. “We leren op het slagveld. Ik schaam me daarvoor, want het zijn de Oekraïners die daarvoor met hun leven betalen.”
