Inspecteurs van de FOD Volksgezondheid hebben in 2022 zo’n 3.000 controles verricht bij krantenwinkels, nachtwinkels en supermarkten om na te gaan of ze ook tabaksproducten aan minderjarigen verkopen. Bij die controles werden 5,9 procent inbreuken vastgesteld. Het gaat hoofdzakelijk om de verkoop van traditionele sigaretten aan minderjarigen (4,4 procent), maar ook om inbreuken bij de verkoop van e-sigaretten (1,5 procent). Het aantal inbreuken het afgelopen jaar is een triest record op zeventien jaar tijd. Ter vergelijking: in 2005 werden in totaal ‘slechts’ 1,7 procent inbreuken vastgesteld.

LEES OOK. Tabaksreus betreurt dat antitabaksplan e-sigaret niet aanmoedigt: “Plan zal onjuiste en misleidende percepties in stand houden”

Een van de verklaringen is dat in 2019 de leeftijdsgrens voor de verkoop van tabaksproducten is opgetrokken van 16 jaar tot 18 jaar, zegt Paul Van den Meerssche, diensthoofd Inspectie bij de FOD. “Wij controleren vooral op plaatsen waar veel jongeren komen, bijvoorbeeld in stations, op fuiven, of in krantenwinkels bij scholen. Dat daar ook 17- en 18-jarigen rondlopen, vergroot de pakkans natuurlijk.” Door corona verschijnt die wijziging met vertraging in de cijfers.

Van cuberdon tot bubble gum

Ook opmerkelijk: er zijn meer inbreuken dan vroeger bij de verkoop van e-sigaretten aan minderjarigen. “We zien dat er tegenwoordig heel wat e-sigaretten, en zelfs wegwerp e-sigaretten, in allerlei smaken in de markt worden gezet. Van cuberdon tot suikerspin tot bubble gum. Je kan het zo gek niet bedenken. Die producten worden heel trendy aangeboden, maar er zit natuurlijk wel het verslavende nicotine in. Die nieuwe smaken zijn enorm gericht op jongeren, maar het zet hen dus wel aan tot roken, en na verloop van tijd stappen velen over naar gewone sigaretten.”

En net dat zou anno 2023 niet meer mogen, vindt Volksgezondheid. “Op federaal niveau zitten we met een belangrijke nieuwe beleidsmaatregel om voor een rookvrije generatie te gaan”, zegt Van den Meerssche. “Net daarom is het belangrijk tabaksproducten niet meer zo zichtbaar te verkopen. We willen het rookverbod ook graag uitgebreid zien naar plaatsen waar veel kinderen zijn, zoals pretparken, zodat jongeren minder met tabak in aanraking komen.”

LEES OOK. Multinational Philip Morris wil stoppen met verkoop van sigaretten en ons aspirine doen ‘roken’: een echte transformatie, of willen ze hun imago oppoetsen?

Ook de straffen op inbreuken zijn strenger geworden. “Sinds dit jaar is er een wetswijziging waarbij handelszaken die meermaals betrapt worden op de verkoop aan minderjarigen, riskeren te moeten sluiten voor één tot zes maanden.”

Van den Meerssche stelt nog eens duidelijk dat niet de minderjarige die sigaretten koopt strafbaar is, wél de verkoper. “Die moet daarom altijd een bewijs van leeftijd vragen. Het Interfederaal Beleidsplan voorziet zelf een verplichting om een leeftijdsbewijs te vragen aan al wie tabaksproducten wil kopen en jonger lijkt dan 25 jaar.”