Tom Waes start met unieke tijdreis "Het verhaal van Vlaanderen": oog in oog met een neanderthaler, Vikings en Maria Van Bourgondië

“Het verhaal van Vlaanderen” toont de geschiedenis van onze regio zoals we die nog nooit zagen. Presentator Tom Waes gaat op zoek naar hoe mensen hier al tienduizenden jaren leven. Daarvoor gaat hij niet alleen te rade bij historici en archeologen om inzicht te krijgen in ons verleden, hij gaat ook zelf kijken hoe het er in verschillende periodes aan toeging. Hij wandelt als verteller doorheen historische ensceneringen en komt zo oog in oog te staan met een neanderthaler, de Vikings en Maria Van Bourgondië. 

De makers haalden de mosterd in Denemarken, waar het programma "The story of Denmark" het bijzonder goed deed. "We wilden al heel lang iets met geschiedenis doen, maar dat is niet zo makkelijk", zegt Jesse Fabré van het productiehuis De Mensen en eindredacteur van "Het verhaal van Vlaanderen". "Het Deense format leek ons de geknipte formule, maar inhoudelijk zijn we helemaal van nul moeten beginnen. We hebben in totaal drie jaar lang aan het programma gewerkt."

Fabré: "We zijn eerst gaan praten met historici, academici en archeologen om informatie te verzamelen. We vroegen hen wat ze zouden willen vertellen over de periode waarin ze gespecialiseerd zijn en wat mensen misschien nog niet weten. Daarna moesten we harde keuzes maken, want het programma telt maar 10 afleveringen van 50 minuten."

"Bij de selectie hebben we ons vooral laten leiden door menselijke verhalen. Wie waren de mensen die hier woonden? Hoe zagen ze eruit en hoe leefden ze? Dat kun je in een televisieprogramma heel tastbaar maken. Als je bijvoorbeeld het verhaal van de pest in de geschiedenisboeken leest, zijn dat data en getallen. Wij kunnen echt tonen wat dat doet met een middeleeuwse stad als de pest daar uitbreekt."

Fabré: "In de historische ensceneringen zijn we erg ver gegaan. Om alles zo correct mogelijk in beeld te brengen, hebben we hallucinant veel mensen geraadpleegd: professoren, historici, archeologen, mensen die werken bij musea en heemkundige kringen, stadsgidsen, archivarissen, wapenkenners en zelfs een kweker van Menapische varkens, dat is een oud-Gallisch ras."

"Draaien op de plaatsen waar de gebeurtenissen echt plaatsgevonden hebben, was zo goed als onmogelijk. Bijna niets staat er nog zoals het toen was. De Groeningekouter bijvoorbeeld, waar de Guldensporenslag plaatsvond, is nu een wijk in Kortrijk."

"Toch hebben we zo goed als alle opnames in Vlaanderen gedaan. Het was een hele uitdaging om hier nog locaties te vinden waar in de verte geen huis, windmolen of gsm-mast in de weg staat. Maar dat konden we achteraf oplossen met vfx, een digitale technologie waarmee je die storende elementen kan weggommen. Dat heeft echt tot spectaculaire resultaten geleid."

"We hebben ook veel research gedaan rond hoe de mensen er toen uitzagen. Zo had de homo sapiens 38.000 jaar geleden nog altijd een klein beetje een vooruitstekend gebit. Daar gingen onze make-upartiesten dan mee aan de slag. Ook de kostuums en kapsels moesten kloppen met de periode waarin de scène zich afspeelde."

"Op de set was ook altijd een archeoloog aanwezig die waakte over de historische correctheid. Ondanks al onze inspanningen is niet elk detail accuraat. Wie echt gaat zoeken, zal altijd dingen vinden om ons op af te rekenen. Maar we hebben verdomd hard ons best gedaan."

"Ik was onmiddellijk gewonnen voor het idee", zegt Brigitte Meijns, hoogleraar middeleeuwse geschiedenis aan de KU Leuven. "Het is een goede zet om Tom Waes de geschiedenis van onze streek te laten vertellen. Hij spreekt een breed publiek aan en zorgt voor avontuur en humor."

"Ik was ook aangenaam verrast dat de makers een aflevering wilden maken over de vroege middeleeuwen. Dat is een periode die vaak niet zoveel aandacht krijgt. Eerst heb ik een hele hoop thema’s gesuggereerd, zoals de verspreiding van het Christendom, het ontstaan van het graafschap Vlaanderen en de invallen van de Vikings. Dan hebben de makers op basis van die info een scenario geschreven dat ik met veel plezier heb nagelezen. Ik vind het goed dat ze inzoomen op een paar thema’s en die wat grondiger uitwerken. Daarna heb ik ook de aflevering waarin ik zelf te zien ben, mogen bekijken om te checken of alles correct was."

Etymoloog en taalhistoricus Peter-Alexander Kerkhof kon met zijn expertise nog een extra laag toevoegen aan de historische scènes. De acteurs spreken in die scènes immers het Nederlands zoals dat toen in die periode gesproken werd. "Ik heb de dialogen in het script omgezet naar historisch Nederlands met de authentieke uitspraak van toen. Het is echt een meerwaarde dat je die taal van vroeger ook hoort in de reeks. In de Nederlandse versie van het programma, waar ik ook een kleine bijdrage aan leverde, zijn de historische scènes zonder woorden en dat is toch minder levendig."

"We weten heel veel over de taalgeschiedenis van het Nederlands. We weten hoe het klonk, we kennen de grammatica en de woordenschat. Zelfs voor het Oudnederlands van 1.000 jaar geleden is voldoende bewaard gebleven om een uitgebreid woordenboek samen te stellen. Voor mij was dit een heel grote kans om de wetenschappelijke kennis die er is rond het historische Nederlands naar een breed publiek te brengen. Het helpt om het verleden klank en kleur te geven en om te tonen dat ook taal verandert door de eeuwen heen." 

"Ik heb enorm veel bijgeleerd", vertelde Tom Waes in een interview op Radio 2. "Zo dacht ik dat de neanderthaler en de homo sapiens elkaar nooit waren tegengekomen, maar dat is wel degelijk gebeurd. Dat blijkt zelfs uit mijn DNA. In elke Vlaming (die niet van Afrikaanse origine is, red.) zit nog altijd 1,5 tot 2,5 procent neanderthaler."

"Het verhaal van Vlaanderen" vanaf zondag 1 januari om 20.00 uur op Eén en VRT MAX.