Raken we ooit helemaal af van het coronavirus en hoe zorgwekkend zijn de hoge besmettingscijfers in China?

Op het eerste gezicht lijkt het wel of we terug in 2020 beland zijn: een virus dwaalt rond in China en verschillende landen struikelen over elkaar om wel of niet maatregelen te nemen tegen inkomende reizigers. Gelukkig weten we intussen al een pak meer over het coronavirus dan begin 2020 het geval was. Tegelijk is onze immuniteit hoog: veel mensen zijn gevaccineerd of hebben een of meerdere besmettingen doorlopen.

"We naderen het einde van de pandemie", stelt viroloog Marc Van Ranst (KU Leuven) gerust. "De tijd van de grote golven is - bij ons althans - voorbij." Eenzelfde geluid horen we bij Steven Van Gucht (Sciensano). "Ik ben optimistisch: onze immuniteit is robuust", zegt de viroloog. "De kans op forse maatregelen zoals we die de afgelopen jaren gekend hebben, is heel klein."

Zo is het aantal coronadoden de laatste jaren almaar gedaald. Zijn er in het eerste coronajaar 2020 nog bijna 20.000 landgenoten aan de gevolgen van Covid-19 overleden, dan is dat vorig jaar gedaald tot zowat een kwart. "Grosso modo gaat het om dezelfde groep mensen die ook te betreuren valt bij de griep", zegt Van Ranst daarover. "Het gaat dus voornamelijk om oudere mensen (lees: ouder dan 75 jaar) en mensen die al bepaalde andere gezondheidsproblemen hebben."

Het coronavirus is niet weg en zal wellicht nooit helemaal verdwijnen, benadrukken beide virologen wel. "Het virus zal onder ons blijven", zegt Van Gucht. "We hebben de afgelopen jaren ook tijdens de zomer een golf gehad, ik hoop dat het op termijn net als de griep een wintervirus wordt." Hetzelfde vermoedt Van Ranst. "Op een bepaald moment zal het evolueren naar een seizoensvirus", zegt hij. "Het komt er natuurlijk wel bovenop: bovenop de griep en RSV. In die zin is dat een extra belasting van de zorg, maar niet zoals we die gezien hebben de voorbije jaren."

Moeten we ons dan helemaal geen zorgen maken over wat er in China aan de hand is? Het aantal besmettingen loopt daar heel snel op. Officiële Chinese cijfers zijn notoir onbetrouwbaar, maar buitenlandse experts verwachten tot 2 miljoen Chinese doden de komende weken en maanden.

Tot nog toe was China redelijk gespaard gebleven door zijn zerocovidbeleid: bij de minste besmetting gingen volledige wijken en steden in lockdown. Na hevig protest is dat van de ene op de andere dag gelost, met een grote verspreiding van het virus tot gevolg.

"Eigenlijk maken ze er nu hun eerste golven mee", zegt Van Ranst die zich niet erg grote zorgen maakt. "Ik ben vooral bezorgd voor de mensen ginder, zeker wie een kwetsbare gezondheid heeft", verduidelijkt Van Gucht. "In China circuleren nu vooral varianten die wij al gezien hebben. Onze westerse varianten zijn met andere woorden China aan het veroveren."

"De kans dat in China een gevaarlijke variant opduikt, lijkt me klein", gaat de Sciensano-viroloog voort. "Het virus moet namelijk niet muteren om heel China te veroveren. De omikronvariant is al heel besmettelijk. Er is weinig – evolutionaire – druk voor het virus om zich aan te passen." Al is het voor de virologen hoe dan ook een goed idee om waakzaam te blijven. 

Verschillende landen, ook in Europa, nemen al langer strengere maatregelen voor Chinese reizigers. Zo zijn hier en daar de verplichte coronatests terug. "Waarom zou je een vlucht vanuit China anders behandelen dan een uit Afrika of Amerika", vroeg Van Gucht zich vanmorgen nog af. "Het virus gaat daar nu wel hevig rond, maar een nieuwe variant kan overal ontstaan: dat kan ook in Afrika of zelfs in West-Vlaanderen zijn."

We moeten volgens de virologen dan ook vooral bekijken of we varianten – waar ze ook ontstaan – op tijd kunnen oppikken. De verschillende experten zijn daarvoor vandaag samen gekomen om te bekijken of er bijkomende maatregelen moeten worden genomen. Ook Van Gucht en Van Ranst schoven mee aan de tafel.

Ons land blijft na het overleg bij het standpunt dat strengere regels voor Chinese reizigers beter Europees worden geregeld, maar voert toch een aantal maatregelen in. Zo gaat het afvalwater van vliegtuigen uit China bijvoorbeeld getest worden op mogelijk nieuwe varianten. Het zou elke week slechts om twee vluchten gaan. Daarnaast moeten mensen die de voorbije zeven dagen in China waren en symptomen vertonen, zich laten testen. Die test zal op nieuwe varianten gescreend worden.