Aantal baby's dat sterft aan gevolgen van wiegendood is spectaculair gedaald, met dank aan preventie en medische vooruitgang
Het aantal gevallen van wiegendood in Vlaanderen is in 30 jaar tijd sterk gedaald. In 1994 werd de diagnose gesteld bij 104 kinderen. In 2018, het meest recente cijfer, nog 6. Door vooruitgang in de medische wetenschap kunnen er preciezere diagnoses worden gesteld bij het plotse overlijden van een kind tijdens de slaap. Maar ook de preventiecampagne van Kind en Gezin sinds midden jaren 90 heeft duidelijk een impact, zegt Niels Heselmans van het Agentschap Opgroeien.
We spreken in medische termen over wiegendood wanneer een ogenschijnlijk gezond kind jonger dan 1 jaar onverwacht overlijdt tijdens de slaap, zonder achterliggende lichamelijke afwijking die het overlijden verklaart. Uit cijfers van Zorg & Gezondheid blijkt een duidelijke daling in het aantal sterfgevallen door wiegendood sinds de jaren negentig.
De meest recente cijfers dateren uit 2018. In dat jaar werd bij 6 kindjes jonger dan 1 jaar wiegendood als doodsoorzaak geregistreerd. In 2017 ging het zelfs maar om 4 gevallen. Ter vergelijking: In 1994 werden er nog 104 overlijdens vastgesteld op jaarbasis. Wiegendood was toen een veel vaker voorkomend fenomeen in Vlaanderen.
Wiegendood werd vroeger gebruikt als verzamelterm wanneer we niet precies wisten waaraan een kindje gestorven was.
Volgens Niels Heselmans, woordvoerder van Agentschap Opgroeien, is die daling te danken aan twee factoren. “De afgelopen 30 jaar is de medische wetenschap sterk vooruit gegaan. Wiegendood werd vroeger gebruikt als verzamelterm wanneer we niet precies wisten waaraan een kindje gestorven was. Dankzij een enorme vooruitgang op vlak van diagnosestelling krijgen we een duidelijker zicht op mogelijke achterliggende redenen waarom kinderen in hun slaap overlijden.” Ziektes en andere anomalieën kunnen vandaag beter worden vastgesteld dan in de jaren negentig.
Veilig slapen
Maar Kind en Gezin - onderdeel van Agentschap Opgroeien - zet sinds midden jaren negentig ook sterk in op preventie en sensibilisering van ouders. “Een veilige slaaphouding én slaapomgeving zijn zeer belangrijk om wiegendood te voorkomen. Bij de consulten van Kind en Gezin geven we hierover concrete adviezen aan ouders van pasgeboren kinderen” vertelt Heselmans.
“Denk aan de baby laten slapen op de rug, niet roken tijdens en na de zwangerschap en een veilig kinderbed en bedmateriaal. Ook ben je best voorzichtig met gebruik van geneesmiddelen en moet je als ouder alert zijn voor stressmomenten en overprikkeling bij de baby”, aldus Heselmans. Na een drukke bezoekdag, babyborrel of de start van de kinderopvang is het dus belangrijk om wat alerter te zijn wanneer je kind slaapt.
7 belangrijke adviezen om wiegendood te voorkomen:
- Leg je baby altijd op de rug te slapen.
- Zorg voor een rookvrije omgeving.
- Blijf in de buurt en kijk, luister en voel regelmatig.
- Kies voor een veilig kinderbed en bedmateriaal.
- Zorg ervoor dat je kind het niet te warm krijgt.
- Ga voorzichtig om met (slaapverwekkende) geneesmiddelen.
- Zorg voor rust, regelmaat en wennen.
Verhoogd risico
Volgens Heselmans hebben bepaalde baby's een verhoogd risico op wiegendood. “Alertheid is geboden wanneer wiegendood al eerder voorkwam binnen het gezin, het kind te vroeg is geboren, vaak moeilijk wakker wordt, bleek ziet tijdens het slapen of vaak zweet. In die gevallen raden we aan om het kind een slaaponderzoek te laten ondergaan." Bij een slaaponderzoek worden vitale waarden zoals ademhaling, hersenactiviteit en hartritme van het kind onderzocht.
Wanneer zo'n onderzoek wijst op een verhoogd risico op wiegendood, wordt er gebruik gemaakt van een monitor tijdens het slapen. Die controleert de ademhaling en hartslag van de baby en geeft een seintje bij afwijkingen. “Dankzij alle bestaande hulpmiddelen en tips hopen we dat zo weinig mogelijk ouders geconfronteerd worden met het verlies van hun kindje door wiegendood” besluit Heselmans.
Tips van Kind en Gezin voor een veilige slaapomgeving:
Zet het bed op een veilige plaats.
Vermijd verwarmingstoestellen of koorden van bijvoorbeeld rolgordijnen in de buurt. Deze zorgen voor risico op oververhitting, brandwonden of verstikking.
Knuffels, kussens of grote doeken horen niet thuis in bed.
Deze zijn af te raden tot de leeftijd van 1 jaar. Ze kunnen het hoofd en gezicht bedekken. Heeft je kind een knuffel nodig om in slaap te vallen, neem deze dan weg zodra het slaapt.
Doe de baby geen slab aan in bed.
Elk bijkomend voorwerp in bed brengt bijkomende risico’s met zich mee.
Gebruik geen bedrandbeschermers.
Deze belemmeren ventilatie rondom het hoofd van het kind, met risico op warmtestuwing en verstikking.
Gebruik nooit een dekbed voor kinderen jonger dan 1 jaar.
Dit verhoogt het risico op warmtestuwing en verstikking als het kind met het aangezicht tegen het materiaal komt te liggen. Een goed passende slaapzak zorgt voor de minste risico’s.
Gebruik een stevige matras die perfect past.
Zo vermijd je dat het kind tussen de matras en het bedje, of onder de matras terechtkomt.