Amir Bachrouri: ‘Hoe hard je ook je best doet om je ver van de drugswereld te houden, hij komt soms ongewenst heel dichtbij’
De actualiteit aaide hem bepaald niet teder over de bol: na een drugsvondst in zijn ouderlijk huis – hij werd ondervraagd en vervolgens ook buiten verdenking gesteld – kreeg Amir Bachrouri regen op z’n kop. Maar hij bleef stoïcijns vóór zich kijken: 2022 was het jaar waarin hij 20 werd, en als voorzitter van de Vlaamse Jeugdraad opnieuw de kegeltjes probeerde te verplaatsen voor wie jong is en een toekomst wil die minstens een béétje glanst.
Ten tijde van de coronamaatregelen werd er vaak gewezen op de mogelijk kwalijke gevolgen voor het mentaal welzijn van jongeren. Kreeg je in 2022 een heldere kijk op die effecten?
Amir Bachrouri: “Ze vallen nog niet glashelder op te maken uit de cijfers, en dat is logisch: evoluties in mentaal welzijn worden pas na verloop van tijd zichtbaar. Het is bovendien geen exacte wetenschap. Je kunt bijvoorbeeld niet precies becijferen wat afstandsonderwijs heeft betekend voor het mentaal welzijn omdat het maar één steentje is in een complex dominospel. Alleszins: nooit eerder gingen zoveel jongeren bij een studentenpsycholoog aankloppen, en in de gespecialiseerde crisiszorg werden de wachtlijsten alleen maar langer. Sowieso is er werk aan de winkel.
“Wat me zelf heel erg is opgevallen na de coronacrisis: hoe het vrijwillige engagement onder druk staat. Tijdens de pandemie vielen de prettige aspecten van zo’n engagement weg – het samenkomen, het plezier van de vriendschap. Corona was een ernstige zaak, hè, er was geen ruimte voor speelsheid. Dat heeft heel erg gewogen op de motivatie van vrijwilligers in het jeugdwerk.
“Daarnaast mag je niet onderschatten hoe groot de impact is op jongeren van de doom and gloom van de voorbije jaren. Eerst had je de terreurcrisis, daarna kwam het virus, dan werd het oorlog en schoten de energieprijzen de hoogte in… Dat voortdurende crisissfeertje vreet aan het gemoed.”
Betekent dat dat je zelf eerder pessimistisch 2023 ingaat?
Bachrouri: “Nee, ik ben nog veel te jong om fundamenteel pessimistisch te zijn. Ik heb het afgelopen jaar ook veel dingen gezien die me hoopvol stemden. De menselijke kettingen in Brussel en Antwerpen bij de WK-wedstrijden van Marokko, bijvoorbeeld. Dat waren vrijwilligers die zelf de straat op gingen om rellen in hun wijk te vermijden. Wauw, dacht ik dan, engagement is helemaal niet doodgebloed, en er zijn nog veel mensen die geven om hun buurt, en bij uitbreiding om de hele samenleving.”
Maar de aanleiding was wel bitter: de rellen na de wedstrijden. Wat overheerst bij jou? De blijdschap om het parcours van de Marokkaanse nationale ploeg in Qatar of de teleurstelling over het geweld in Brussel en Antwerpen?
Bachrouri: “Ik voel me sowieso niet verbonden met de relschoppers. Ik hoef me niet voor hen te verantwoorden, en ik sta die gasten ook niet toe om mij van m’n voetbalgeluk te beroven. Want natuurlijk heb ik genoten: het deed dromen. Wat ik nu belangrijk vind: dat het na de rellen niet bij morele verontwaardiging blijft. Dat we ook nadenken over wat we eraan kunnen doen.”
Maar wat is dat dan?
Bachrouri: “Er wordt altijd weer luid geroepen om repressie. Een politieagent op elke hoek van de straat! Maar dat vind ik een kortzichtige oplossing. Eén: ze is praktisch niet haalbaar. En twee: dan doe je slechts aan symptoombestrijding. Want je hebt hier te maken met jongeren die de facto deel uitmaken van onze samenleving, maar zich er toch zichtbaar buiten plaatsen. Hoe krijg je die jongeren weer ín de samenleving? Dat is voor mij de fundamentele vraag.”
Net dat maakt het allemaal zo ontmoedigend: ze gaan hun eigen wijk te lijf, hun eigen stad.
Bachrouri: “Voor een stukje gaat het over jongeren uit disfunctionele gezinnen. Families waar er sprake is van partnermishandeling, van verwaarlozing, van extreme armoede. Maar inderdaad, het gaat ook over jongeren die zich fundamenteel uitgespuwd voelen door de samenleving en geen plaats meer wíllen in die samenleving. Dat is een heel hardnekkig sentiment. En dat gevoel zal deels terecht zijn, en deels onterecht, maar dát het er is, is de simpele realiteit. Die gasten genieten van het gevoel van macht, en van de verontwaardiging die ze opwekken: ‘Iedereen is boos en iedereen praat over ons.’ In een grote stad, die per definitie onoverzichtelijk, complex en anoniem is, escaleert het meteen. Daarom druk ik altijd zo op het belang van jeugdwerkers. Want zij kennen de wijken, zij hebben wel nog toegang tot die jongeren.
“We moeten ook blijven kijken naar de massieve problemen van de wijken waar die jongeren wonen. Niet omdat die als een excuus kunnen dienen, want dat bestaat simpelweg niet voor dat soort gedrag. Wel omdat die problemen aangepakt moeten worden, want anders wordt de cocktail alleen maar explosiever. Ik mis een beetje consequentie in de boosheid. Het is goed en logisch dat je verontwaardigd bent over rellen in Borgerhout, maar ik hoop dat je even boos bent over de hoge jongerenwerkloosheid daar, over de vele schoolverlaters, over de armoede, over het gebrek aan ontmoeting tussen de verschillende culturen en socio-economische werelden. En over de drugsmaffia, die door die buurten ráást.”
Daar waarschuw je al lang voor, en ironisch genoeg kwam je er dit jaar zelf onzacht mee in aanraking. De politie vond in je ouderlijk huis een koffer met 20 kilogram cocaïne die daar verstopt was door een familielid. Hoe staat het nog met die zaak?
Bachrouri: “Dat weet ik zelf niet, omdat ik geen inzage heb in het strafdossier. Ik ben één keer verhoord, als getuige, en vervolgens niet in verdenking gesteld. Dat is ook logisch, want ik heb er niets mee te maken.
“Het is waar: ik zie en zeg al heel lang dat de drugswereld geen kleine enclave is, maar zó verweven zit in alle geledingen van de samenleving. Hoe hard je ook je best doet om je ver van die wereld te houden, hij komt soms ongewenst heel dichtbij. Uit een Nederlands onderzoek blijkt dat in kansarme wijken zoals Borgerhout een op de acht jongeren het risico loopt om opgeslorpt te worden door de drugswereld. Dan denk ik: je moet als samenleving een tegenverhaal bieden. Tonen: hier is de weg die je naar iets anders leidt. Maar het is moeilijk, ja. Er zijn jongeren die in de drugswereld vijf keer meer verdienen dan hun leerkracht wiskunde op school. Dat moet je bestrijden, en dat kan maar op één manier: door die jongeren te emanciperen. Waarmee we bij mijn eeuwige stokpaardje zijn aanbeland: onderwijs.”
Dat kreunde in 2022 onder het lerarentekort.
Bachrouri: “Als ik hoor hoeveel tijd leerlingen het afgelopen jaar in de studie hebben doorgebracht omdat er geen leerkracht beschikbaar was… Ik vrees soms dat we een hele generatie jongeren door het afvoerputje spoelen.
“Nu, dat lerarentekort is maar één aspect van het fundamentele probleem: de dalende onderwijskwaliteit. De PISA-onderzoeken wijzen het uit: Vlaanderen kachelt jaar na jaar achteruit. Ik vind dat kennisoverdracht geherwaardeerd moet worden. Dat is toch de kern van onderwijs: jongeren dingen leren, hen met kritische zin wapenen, tieners opleiden tot zelfstandige, weerbare burgers. Dat zijn we een beetje aan het kwijtraken, en als we daar niet snel wat aan doen, creëren we een generatie die echt nieuws niet van fake nieuws kan onderscheiden, en oprecht gelooft dat cryptomunten de weg zijn naar snel rijk worden.
“Het begint toch allemaal bij taal, vind ik. Vorig semester ben ik in scholen gaan voorlezen. Dat was heel fijn en tegelijk shocking: zóveel leerlingen komen thuis nooit in aanraking met een boek. Vaak gaat het om kansarme kinderen uit achtergestelde wijken. Hun cultureel kapitaal is klein: zij kennen de VRT niet, hè, zij lezen Humo niet. Nu, het bemoedigende is dat zodra je die kinderen in aanraking brengt met boeken, ze helemaal verkocht zijn: ze gaan naar de bib, ze trekken hun broers en zussen mee. Opnieuw: kennis leidt tot emancipatie, en emancipatie leidt tot sociale mobiliteit.”
Lees ook
Amir Bachrouri: ‘Die toxische mannencultuur vind je niet alleen bij moslims: ook bij Joden en extreemrechts bestaat die’
Nog één keer terug naar die drugsvondst in je ouderlijk huis: je proces werd toen uitgebreid gemaakt op sociale media, veelal niet op een fijnzinnige manier. Maar je lijkt daar heel goed tegen bestand.
Bachrouri: “Omdat er ook veel steun kwam en er de volgende dag gewoon weer jongeren aan de lijn hingen die in de problemen zaten en mijn advies wilden – en me dus niet veroordeelden op basis van een krantenkop. Toch ben ik erg bezorgd over die totale escalatie op sociale media. Ik ga nu mijn laatste jaar in als voorzitter van de Vlaamse Jeugdraad. Als mijn opvolger in 2024 een uitgesproken mening heeft, zal er bagger volgen. Want dat is nu de realiteit: wie zich uitspreekt, krijgt drek over zich heen. Dat verontrust me, want ik ontmoet vaak jongeren die zich heel graag in het grote debat willen mengen, maar aarzelen uit angst voor die blikkerende messen.”
Maar 2023 wordt een goed jaar?
Bachrouri: “Ik hoop het. Maar vraag me niet naar voorspellingen. Eind 2019 had ik niet gedacht dat een verwoestende pandemie onze nieuwe werkelijkheid zou worden, eind 2020 niet dat de vrijwilligers in de vaccinatiedorpen de grote helden zouden zijn, en eind 2021 niet dat we de Oekraïners een jaar later als de nieuwe helden zouden vieren. Onvoorspelbaarheid regeert, en onvoorspelbaarheid went niet.”
© Humo