Federale politie lijkt verbod op naaktfouilles naast zich neer te leggen, tot ergernis van rechtbankvoorzitter: ‘Al wat ik wil, is dat dat hier vooruitgaat’

‘Het allermoeilijkste was een jury vinden”, zuchtte Massart aan het eind van een chaotische anderhalve procesdag. “En ja, de democratie werkt. We hébben een jury. Het kerstverlof heeft niemand doen afhaken. Alles verloopt prima, maar bij elke zitting zitten we met een blokkering omtrent het gevangenentransport.”

Vrijdag oordeelde een Brusselse kortgedingrechter dat de systematische ochtendlijke naaktfouilles van de zeven gedetineerde verdachten in de gevangenis in strijd is met het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens. Uit protest tegen de naaktfouilles weigert ongeveer de helft van de verdachten de zittingen bij te wonen. Met het verbod op naaktfouilles leek het laatste obstakel weggenomen om het proces eindelijk van start te doen gaan – mét alle verdachten.

‘Surrealisme’

Dinsdagochtend zaten de drie onderzoeksrechters, enkele militairen en andere getuigen klaar voor een presentatie over de aanslagen op de luchthaven. Voor zij konden beginnen, was daar opnieuw de kwestie van de fouilleringen.

“Gisteren (maandag, DDC) klonk mijn cliënt positief”, zei Nicolas Cohen, advocaat van Bilal El Makhoukhi. “Er was hem gevraagd kleren klaar te leggen. Deze ochtend wou men hem opnieuw een naaktfouillering doen ondergaan. Hij vroeg waarom. ‘Dat is het protocol.’ Dat is het enige wat er is gezegd.”

Zelfde verhaal bij de andere aanwezige verdachten, onder wie ook Mohamed Abrini. Laura Pinilla, een van zijn advocaten, liet weten dat hij haar niet langer mandateert en zij en haar collega’s kunnen weinig anders dan uit dit proces stappen. Dit zou betekenen dat andere advocaten hun taak moeten overnemen.

Jonathan De Taye, advocaat van de in zijn cel achtergebleven Ali El Haddad Asufi, zei dat hij zijn cliënt niet langer “in eer en geweten” kan verdedigen. “Dit is geen divagedrag”, legde De Taye uit. “Mijn cliënt was opgelucht, de rechter had ons gelijk gegeven. Ik zit nu met een cliënt die graag naar zijn proces wil komen, maar dat niet kan. Omdat België – land van het surrealisme – zijn eigen wetten niet respecteert.”

Naast Abrini namen ook Osama Krayem, Sofien Ayari en Hervé Bayingana Muhirwa plaats in de beklaagdenbox. “Maar enkel om u te kunnen vertellen wat er deze ochtend is gebeurd”, zeiden hun advocaten.

Sofien Ayari

Assisen is een orale procedure. Elke bijdrage tot de debatten dient hardop te worden uitgesproken, en dus zat er voor Massart niks anders op dan het verdict van de kortgedingrechter integraal voor te lezen. Hierdoor konden getuigen terug naar de wachtkamer en was de voormiddag zo goed als om voor Massart klaar was met lezen.

De voormalige Tunesische IS-strijder Sofien Ayari, die in Brussel en Parijs al 20 en 30 jaar gevangenisstraf opliep, vroeg opeens het woord en klonk verrassend constructief: “Gisteren (maandag, DDC) hebben ze ons in de gevangenis gezegd dat er een nieuwe procedure kwam en dat we onze kleren moesten klaarleggen. We waren blij, en we waren van plan om allemaal te komen.”

“Sommigen stellen ons voor als verwende kinderen, maar dat is het echt niet. Mij vragen om me negen maanden lang elke dag in m’n blootje om te draaien naar drie agenten, dat is gewoon niet mogelijk. Ik wil hier alert verschijnen, met een frisse kop. Weet u, ik heb intussen al vijftig jaar gekregen. Ik maak me geen illusies. Als ik hier sta, is dat niet om ergens tussenuit te proberen glippen. Ik ben hier omdat dat een kwestie van respect is naar de burgerlijke partijen toe. Ik begrijp de slachtoffers en ik wil antwoorden helpen geven op hun vragen.”

‘Slachtoffers zijn razend’

Opmerkelijk: ook het federaal parket bleek allesbehalve gelukkig met de naaktfouilles. “U begrijpt dat wij deze situatie betreuren”, zei aanklaagster Paule Somers. “Er was overeengekomen dat dit niet zou gebeuren.”

Massart hoopte de situatie te kunnen deblokkeren door een directielid van de dienst bescherming van de federale politie (DAP) als getuige op te roepen. Het is deze dienst die blijkbaar besloot de rechterlijke uitspraak naast zich neer te leggen. Het DAP-directielid verscheen kort na de middag in het oude NAVO-gebouw, maar met zijn advocaat. “Hij wenst in elk geval enkel met bedekt gezicht te getuigen”, bracht de zaalwachter de boodschap over. De man – bleek later – wou bij voorkeur een schriftelijke verklaring afleggen.

Massart leek stilaan radeloos: “Is er bij het federaal parket dan niemand die even rond de tafel kan gaan zitten met de minister? Al wat ik wil, is dat dat hier vooruitgaat.”

Uiteindelijk werd beslist dat de DAP-verantwoordelijke schriftelijk zal worden verhoord. Het proces werd in afwachting om 15.30 uur voor een zoveelste keer stilgelegd.

“Dit is onbegrijpelijk”, zegt Gaëtan Meuleman van slachtofferorganisatie Life4Brussels. “Eerst waren het de beklaagdenboxen, nu is het transport. De slachtoffers zijn razend. Sommige nabestaanden zijn vandaag voor de eerste keer, en vol aarzeling, komen luisteren. En dan krijg je dit. Het enige wat wij vragen, is dat dit proces doorgaat. Wij kijken nu vooral naar de minister van Justitie. Hij kan deze situatie deblokkeren.”

De FOD Justitie beloofde vroeg in de namiddag bij monde van haar woordvoerster met een reactie te komen, al of niet gemeenschappelijk met de federale politie, maar deed dat uiteindelijk niet.