Oekraïne blijft Russische drones neerschieten, maar dat heeft een stevig prijskaartje

Ontploffende drones zijn log, luidruchtig en relatief gemakkelijk uit de lucht te schieten. Tijdens het nieuwjaarsweekend heeft het Oekraïense leger naar eigen zeggen elk van de ongeveer 80 drones neergehaald die Rusland naar het land stuurde. “Zulke resultaten zijn nog nooit behaald”, zei een woordvoerder van de Oekraïense luchtmacht dinsdag.

Maar sommige militaire experts vragen zich af of die successen duurzaam zijn. Oekraïne wordt wel beter en beter in het neerhalen van drones, maar het evenwicht wordt steeds meer verstoord: veel van zijn verdedigingswapens, zoals grond-luchtraketten, kosten veel meer dan de drones. En dat, zeggen sommige militaire experts, kan Moskou op lange termijn bevoordelen.

Artem Starosiek, het hoofd van Molfar, een Oekraïens adviesbureau dat helpt bij de oorlogsinspanningen van het land, schat dat het zeven keer meer kost om een drone met een raket neer te halen dan om er een te lanceren. Dat is volgens sommige analisten een vergelijking waar het Kremlin misschien op rekent.

Oekraïens president Volodymyr Zelensky waarschuwde in een nachtelijke toespraak eerder al dat Rusland inzet op de “uitputting van onze mensen, onze luchtverdediging en onze energiesector”. Oekraïne heeft gezworen zich niet door de luchtaanvallen te laten intimideren, maar die zijn wel onverbiddelijk.

Molfar zegt dat zijn groep schat dat Rusland sinds september ongeveer 600 drones op Oekraïne heeft afgevuurd. De campagne, gericht op infrastructuur en vergezeld van talrijke raketaanvallen, heeft in heel Oekraïne de stroom, verwarming en watervoorziening platgelegd, net nu de strenge winter in het land is begonnen. De ellende van de Russische invasie, die bijna een jaar geleden begon, wordt daardoor alleen nog maar groter.

20.000 versus 500.000 dollar

De in Iran gemaakte Shahed-136 drones waarop Moskou sinds oktober in toenemende mate vertrouwt, zijn relatief ongecompliceerde toestellen en vrij goedkoop, terwijl sommige wapens waarmee ze uit de lucht worden geschoten volgens experts veel duurder zijn. De productie van zelfvernietigende drones kost soms amper 20.000 dollar, terwijl de kosten van een grond-luchtraket kunnen variëren van 140.000 dollar voor een S-300 uit het Sovjettijdperk tot 500.000 dollar voor een raket van een Amerikaanse NASAMS, of National Advanced Surface-to-Air Missile System.

Sinds het begin van de oorlog in februari gebruiken beide partijen drones niet alleen voor verkenning, maar ook voor aanvallen. Het is de eerste keer dat de apparaten zo breed worden ingezet in een Europese oorlog. Sommige militaire deskundigen zien Oekraïne als een proeftuin voor geavanceerde wapens en informatiesystemen die een voorbode kunnen zijn van de vorm van oorlogsvoering voor de komende generaties.

De militaire autoriteiten in Kiev geven weinig vrij over de details van hun luchtafweer - in overeenstemming met de operationele geheimhouding die al een groot deel van hun oorlogsplanning heeft verhuld - of over de kosten, wat een analyse moeilijk maakt. Het is wel geweten dat de Oekraïense strijdkrachten met luchtafweergeschut en zelfs met klein vuur enig succes hebben gehad tegen drones, maar dat is veranderd nu de Russen ‘s nachts aanvallen uitvoeren. Nu vertrouwt Kiev ook sterk op raketten die vanuit vliegtuigen en vanaf de grond worden afgevuurd. Afgelopen weekend heeft Oekraïne meerdere malen grond-luchtraketten afgevuurd vanaf NASAMS om drones tegen te gaan, aldus functionarissen.

Michael Kofman, een expert op het gebied van het Russische leger bij het onderzoeksinstituut CNA, zegt dat de Oekraïners “een heleboel verschillende luchtverdedigingssystemen” gebruiken om de dreiging te bestrijden, waaronder raketsystemen uit het Sovjettijdperk en van de NAVO, elk met hun eigen kostenprofiel. Een deel van het luchtafweergeschut, zoals het Gepard 2 radargestuurde mobiele kanon, is goedkoop in vergelijking met andere Sovjet- en Europese verdedigingssystemen die worden ingezet. Maar sommige onderscheppingsraketten van Amerikaanse makelij zijn vrij duur in vergelijking met drones.

Menselijke factor

Toch is het niet altijd eenvoudig te beoordelen of het verstandig is drones met raketten neer te halen. George Barros, analist aan het Institute for the Study of War, zegt dat hij vermoedt dat Oekraïne complexere en duurdere luchtverdedigingssystemen inzet om gevoelige en kritieke infrastructuur te beschermen.

Het kost bijvoorbeeld veel minder om een drone neer te schieten dan om een vernielde elektriciteitscentrale te repareren, merkt Starosiek op. En dan is er nog de menselijke factor: “Mensen leven nog.”

Mathieu Boulegue van het Russia and Eurasia Program van Chatham House, een in Londen gevestigde onderzoeksorganisatie, zegt dat Oekraïne momenteel genoeg luchtverdedigingswapens en munitie heeft om de dreiging van Russische drones te bestrijden. “De kosten zijn irrelevant zolang het Westen Oekraïne militaire steun blijft verlenen,” aldus Boulegue. “Het probleem voor Kiev is dat ze momenteel niet genoeg munitie in hun luchtverdedigingsketen hebben om de drones neer te schieten.”

Oekraïense functionarissen waarschuwen nu dat de Russische tactiek verandert, aangezien ze zich bewust zijn van het risico dat westerse bondgenoten vragen gaan stellen bij de kost van de steun aan Oekraïne. Een zorg die nog groter is geworden nu de Republikeinen de meerderheid hebben overgenomen in het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden.

Het Witte Huis zegt dat het op de hoogte is van berichten dat het Kremlin en Iran een gezamenlijke productielijn voor drones in Rusland willen opzetten. Op lange termijn, zegt Boulegue, zou dat Moskou in staat stellen nog meer drones in te zetten bij aanvallen. “Dat zal het luchtverdedigingssysteem van Oekraïne nog meer onder druk zetten.”

Dat verklaart mee waarom Oekraïne zijn eigen tactiek heeft aangepast, onder meer door aanvallen uit te voeren op bases diep op Russisch grondgebied. Het doel is, aldus Boulegue, “om de afschrikking te vergroten, waardoor de luchtverdediging hopelijk minder onder druk komt te staan”.

_{© The New York Times}