Van Los Angeles tot New York: steeds meer steden en staten in de VS jagen daklozen van straat

Wie recent op bezoek is geweest in de Verenigde Staten, kan het wellicht bevestigen: het aantal daklozen in Amerikaanse steden is de voorbije jaren enorm toegenomen. In 2020 waren over heel het land 580.466 mensen dakloos. Dat zijn cijfers van de organisatie National Alliance to End Homelessness. Nochtans zien non-profitorganisaties die zich inzetten voor daklozen, hun budgetten krimpen. Lokale autoriteiten gebruiken steeds meer repressie om daklozen te verdrijven.

In de staat Missouri bijvoorbeeld is sinds 1 januari een nieuwe wet van kracht die het voor iedereen strafbaar maakt om op staatseigendom te slapen. Wie in openbare parken of onder snelwegen slaapt, kan een boete krijgen tot 750 dollar (706,54 euro). Herhaaldelijke overtredingen kunnen leiden tot een gevangenisstraf van 15 dagen. 

De maatregel werd gesteund door de Republikeinen, maar krijgt heel wat kritiek van daklozenorganisaties. Zij krijgen ook minder geld voor onder meer de opvang van daklozen. "Dat is zorgwekkend, want we zijn al extreem ondergefinancierd", vertelt Sarah Owsley van de non-profitorganisatie Empower Missouri op de openbare radio van Saint Louis in Missouri. 

In de stad Los Angeles, waar veel daklozen in kampen naast de weg wonen, is in augustus een verbod goedgekeurd op daklozenkampen binnen de 150 meter van scholen en kinderdagverblijven. In Chicago kwamen mensen op straat toen de stad aankondigde dat gedoneerde tenten voor daklozen verwijderd moesten worden. De stad kwam daar later op terug en de tenten mochten gewoon verplaatst worden.

In New York heeft burgemeester Eric Adams de politie opgedragen om meer mensen met mentale problemen die op straat leven, verplicht naar ziekenhuizen te voeren. Naar schatting heeft 17 procent van de 60.000 daklozen in New York ernstige mentale problemen. "We kunnen de realiteit niet langer uit de weg gaan dat een onbehandelde psychose een wrede en allesverslindende aandoening is waardoor vaak verplichte behandeling nodig is", zei burgemeester Eric Adams.

De nieuwe maatregel stuit op verzet van de geestelijke gezondheidszorg."Hij (burgemeester Eric Adams) vindt het nodig om mensen met psychische problemen aan te pakken zoals misdadigers", zegt Harvey Rosenthal, van de vereniging Psychiatrische Hulpverlening New York. In juni keurde de stad bovendien een begroting goed die de uitgaven voor daklozendiensten verlaagt van 2,8 naar 2,4 miljard dollar (van 2,64 naar 2,26 miljard euro). Dat meldt het Amerikaanse magazine City Limits.

Volgens sociaal werker Tim Majoor van het Saint Ann’s opvangcentrum in de wijk The Bronx, is het een schoonmaakoperatie. "Natuurlijk is dit een PR-actie. Hij wil dat de mooie delen van Manhattan en Brooklyn er 'spick and span' uitzien. Het helpt ook bij de opwaardering van de wijken. Minderbedeelden kunnen uit hun wijken gejaagd worden, om die ‘dan op te frissen’."

Toch zijn er ook Amerikaanse steden die het daklozenprobleem met succes anders aanpakken. De Texaanse stad Houston is een goed voorbeeld. De op drie na grootste stad van de VS zag het aantal daklozen de voorbije tien jaar met 63 procent dalen. Hoe ze daarin is geslaagd? Door daklozen meteen in een appartement of een huis onder te brengen, in plaats van hen eerst naar een opvangplaats of een ontwenningskliniek te sturen om van hun drugsproblemen af te raken.

Voor deze "housing first"-aanpak werken lokale overheidsinstanties in Houston succesvol samen met hulp- en liefdadigheidsorganisaties. De aanpak is gebaseerd op een onderzoek dat gedurende 10 jaar het daklozenprobleem heeft onderzocht en vaststelde dat rechtstreekse huisvestingstoelagen de meest aantrekkelijke oplossing waren. 

In totaal zijn er op die manier in Houston bijna 25.000 daklozen van straat gehaald sinds 2011. Door daklozen een eigen dak boven het hoofd te geven, blijken ze ook meer gemotiveerd om hun mentale problemen of verslaving aan te pakken.