Mysterieuze "manuscriptendief" die ook bij auteur Saskia De Coster toesloeg, verschijnt voor rechter: "Hij kende literaire veld goed"

Sally Rooney, Stieg Larsson, Margaret Atwood: allemaal zijn ze benaderd door de "manuscriptendief". Via allerlei listen probeerde de 29-jarige Italiaan Filippo Bernardini manuscripten - dat zijn de originele teksten van boeken bestemd voor de drukkerij - af te troggelen van honderden vooraanstaande schrijvers wereldwijd. Waarom? Dat blijft voorlopig een mysterie.

"Het is vooral heel duidelijk waarom niet", zegt de Vlaamse schrijfster Saskia De Coster, die zelf ook een doelwit van de dief was. "Het was niet voor de Netflixdeals, niet om het grote geld te verdienen, want hij heeft niets met de manuscripten gedaan. Het was niet voor de Chinezen of de Russen." 

Pure, obsessieve verzamelwoede lijkt een mogelijke beweegreden. "Als je wil dat zowel Margaret Atwood als een obscure schrijver in je collectie zit, dan zegt dat toch wel iets", aldus De Coster. "Waarom verzamel je bijvoorbeeld de meest exclusieve flessen whiskey? Niet om die allemaal op te drinken, maar om ze te hebben."

De Coster hoopt in ieder geval op een eloquent antwoord van Bernardini zelf tijdens zijn rechtszaak. "Ik denk dat het echt in zijn persoon zit. Ik hoop dus op een heel mooi geformuleerd antwoord van hem. Zodat hij die droom van hem om blijkbaar iets met die manuscripten te doen toch nog kan waarmaken, om misschien zelf een boek te schrijven."

Uit de manier waarop Bernardini te werk is gegaan, blijkt dat hij geslepen is. Tussen 2016 en 2021 was hij de schrik van elke uitgeverij. De Coster vertelt hoe zij, in foutloos Nederlands, benaderd werd. "Ik was op reis en ik kreeg een mailtje van mijn uitgever Daniël. Hij vroeg me: stuur je me het manuscript van de novelle 'De Weddenschap'?"

Een bruusk en vreemd verzoek, vond De Coster dat, want als schrijver ben je lang bezig aan een manuscript. Het is niet iets dat je zomaar even snel doorstuurt.

Na overleg met haar redactrice kwam de schrijfster er al snel achter dat er inderdaad een haar in de boter zat. "Er is een hackingspecialist bijgehaald. Ik heb dan gedaan alsof ik mijn manuscript stuurde, maar dat was een geëncrypteerd bestand."

Als de dief dat geëncrypteerd document zou openen, zou zijn ip-adres onthuld worden. "Maar die manuscriptendief is zo slim geweest om dat niet te doen", zegt De Coster. "Het was dus wel iemand die geoefend was."

Volgens De Coster blijkt uit zijn werkwijze ook dat de dief vertrouwd is met de literaire wereld. "Hij kende het literaire veld ook ongelofelijk goed", zo klinkt het. "De Angelsaksische wereld werkt bijvoorbeeld helemaal anders. Daar heb je literaire agenten en daar ging hij dus vooral agenten aanschrijven. In het Nederlandstalige gebied heb je niet zoveel tussenpersonen, maar verloopt de communicatie tussen de uitgevers en de schrijvers rechtstreeks." Overal wist de fraudeur dus de juiste mensen aan te spreken.

"Dus dat is een werk van een ongelofelijke toewijding", denkt De Coster. "Hij heeft er alleszins veel arbeid in gestopt. Het is iemand die met een totale gretigheid en fascinatie te werk is gegaan."

Hoeveel manuscripten de dief uiteindelijk ook echt te pakken heeft gekregen, weten we niet. "Stel dat hij bijvoorbeeld het manuscript van Sally Rooney bemachtigd heeft, dan is dat voor die uitgeverij ook een beetje een afgang natuurlijk. In de uitgeverswereld is vertrouwen heel belangrijk: je stuurt nieuwe versies op. Als daar een persoon tussen gaat staan en die kan zo'n manuscript bemachtigen, is dat een blamage voor de uitgeverij zelf."

Wat we wel weten, is dat het om honderden en honderden titels gaat. "Ik heb een lijst gezien", zegt De Coster. "Dat is gigantisch. Van de allergrootste tot de meest obscure schrijvers."