Bijna een jaar na de start van de oorlog voelt uit Oekraïne gevluchte Veronika (8) zich helemaal thuis in Deurne: “Een succesverhaal”

Met haar sceptische blik en lange haren heeft ze iets mysterieus over zich. Dan blijkt Veronika sinds september ook nog viool te spelen en volgens ‘nonkel’ Rik is ze “de baas van haar grote broer”. Dit is een meisje dat goed in haar vel zit, dat zie je zo. Dat zagen we eigenlijk al in maart 2022, toen we haar bezochten in haar nieuwe klas in Vrije Basisschool Ibex in Deurne, dicht bij groendomein Rivierenhof. Er leek geen gêne te zijn, ze speelde gewoon mee met de kinderen, die haar graag op sleeptouw namen. Ze werd toen opgevangen in het eerste leerjaar, waar juf Cindy haar die eerste dagen vooral liet rekenen, omdat ze daar goed in was. De Nederlandse taal, dat zou vanzelf wel komen, als Veronika wat ‘geland’ was.

Vandaag, bij haar thuis in de sofa, hoor ik dat dat allemaal heel snel en eigenlijk rimpelloos is verlopen. Ze verstaat in het Nederlands bijna alles, alleen met spreken houdt ze zich in omdat ze nogal perfectionistisch is en niet graag fouten maakt. Tijdens onze babbel benadrukt ze meermaals dat het “heel goed” gaat, en dat ze “heel blij” is. We zetten háár in de bloemetjes, want zij staat symbool voor de vele Oekraïense vluchtelingen die zich in Antwerpen inburgeren.

Al is er ook vaak heimwee, vooral bij Veronika’s moeder Oleksandra. Omdat zij eind februari 2022 zodanig in paniek was, vluchtte ze met haar gezin naar ons land, omdat haar man Myron hier de afgelopen jaren al geregeld aan de slag was. De Yurkevychen komen uit het kleine dorp Strymba, in de provincie Ivano-Frankivsk, niet zo ver van Lviv. Het ligt in het westen van Oekraïne en in de schaduw van de Karpaten, een toeristische trekpleister. “Er is zelfs een hotel in ons dorp”, zegt Oleksandra.

In de nabije stad Ivano-Frankivsk was er op 24 februari een Russisch bombardement. Vandaar haar immense schrik toen. Myron belde daarop een goede kennis, Rik Hanot, een leraar elektriciteit uit Schelle. Die besliste prompt met Myron naar de Poolse grens te rijden, terwijl Oleksandra met de drie kinderen Arsenij (14), Yelyzaveta (21) – of korter: Lisa – en Veronika hetzelfde deed. Ze belandde in een enorme file en besloot te voet met de kinderen en twee koffers verder te gaan. Na acht kilometer konden ze mee met een busje naar Polen, om daar Myron en Rik te vinden. “We zijn onmiddellijk naar Deurne gereden, waar het appartement dat ik aan een Russische verhuurde net leeg was komen te staan”, vertelt Rik.

Succesverhaal

Nonkel Rik leidt het gesprek met Veronika en haar moeder vandaag in goede banen. En eigenlijk leidt hij ook een beetje het leven van het gezin sinds het hier is. Met alle praktische en administratieve zaken helpt hij hen. Zo ontvangen ze een gezinsleefloon van 1.500 euro per maand, kindergeld en mogen ze naar de voedselbank. “Het is een beetje een extra job geworden, maar ik doe het met veel plezier”, zegt Rik.

Het was hij die Veronika na de krokusvakantie van 2022 meteen naar school pushte. “Oleksandra was bezorgd en wilde haar nog een tijd thuis houden. Maar ik vond dat zo’n jong kind leeftijdsgenootjes rond zich nodig heeft”, gaat hij verder. “Vrije Basisschool Ibex is vlakbij en een fijne school. Mijn kinderen zijn er destijds ook geweest.”

Directeur Geert Van de Laar was aanvankelijk wat bang, omdat hij vreesde dat er na Veronika nog een hele stroom Oekraïense vluchtelingen voor de Antwerpse schoolpoorten zou staan. Maar het bleef bij die ene meid. “En met haar hadden we het niet beter kunnen treffen”, zegt hij nu. “Veronika heeft zich supersnel aangepast en leert voortdurend bij. Iedereen heeft haar ook warm onthaald. Het is een succesverhaal.”

Waterrat

Rik vraagt aan Veronika om een stukje viool te laten horen. Ze kijkt eerst boos: “Ze is verlegen.” Toch haalt ze haar instrument en haar partituren uit de koffer. Niet veel later hoor ik Jingle Bells. “Aanvankelijk wilde ze piano leren spelen aan de academie”, zegt Rik, “maar dat is zo’n groot ding. Ze zag iemand viool spelen en zei meteen: dat wil ik ook kunnen. Ze is nog jong, maar ze houdt van klassieke muziek.”

Zo’n piano zou inderdaad veel plaats innemen in hun appartement, zie ik. Het is ruim, maar het is tegelijk ook de slaapplek van de kinderen. Arsenij heeft een apart sofabed waarop hij nu zit te gamen, ik zit in de zetel waarin Lisa elke nacht slaapt en daartegenover staat de zetel voor Veronika. Alleen mama en papa hebben een aparte slaapkamer. “In Oekraïne wonen veel mensen op deze manier. En met meerdere generaties”, zegt Rik. “Voor hen is dit normaal.”

Het appartement heeft ook een tuintje waarvan ze afgelopen zomer al veel genot hebben gehad. Het zwembad staat er nog. “Eerst was Veronika zo bang, maar nu is ze een waterrat.” Ook hun uitstapjes naar de zee bevielen in de zomer goed. “Knokke is zo mooi”, zegt Oleksandra.

Hier in de buurt gaan de uitstapjes vooral naar de Kringwinkel, “bijna wekelijks gaan ze eens neuzen”, zegt Rik. Het shoppingcenter in Wijnegem bevalt ook. Zowel Lisa als Oleksandra zouden er graag een job vinden in de verkoop. Ze krijgen allebei Nederlandse les in het volwassenenonderwijs, thuis ligt de cursus op de salontafel open en leren ze veel van Veronika. “Met Lisa ga ik in januari al solliciteren”, zegt Rik. Oleksandra vertelt dat ze in hun dorp samen een winkel met kinderkleding hadden. “We houden allebei van mode.”

Nieuwe gewoontes

Veronika is de vlotste met het Nederlands in huis, maar tegelijkertijd gaat haar Oekraïens wel achteruit. “Toen ze onlangs ziek thuis was, wilde ze haar mama enkele dingen laten meebrengen uit de winkel, maar ze kon niet meer op de Oekraïense benaming komen”, vertelt Rik. “En toen ik in de herfstvakantie Oleksandra en Lisa een week naar hun dorp bracht om thuis nog wat dingen in orde te brengen en om familie te zien, wilde Veronika absoluut niet mee.”

Haar familie ziet ze elke dag als ze wil via WhatsApp, maar haar drie buurmeisjes Olga, Maria en Vasolena moet Veronika al lang missen. “Ze hadden de gewoonte om bij mekaar binnen en buiten te lopen. Zulke vriendinnen heeft Veronika hier in Deurne nog niet”, zegt Rik. Speelafspraakjes zijn er nog niet geweest, maar op school verveelt ze zich nooit. “Ik speel heel graag met Dunia, Jamat, Mohammed, Lewis en Rugi”, zegt Veronika

Nieuwe gewoontes sluipen er bij Veronika heel naturel in. Zo komt Sinterklaas ook in Oekraïne, maar daar legt hij mandarijnen, snoep en speelgoed aan het hoofdeinde van het bed. En dat zonder hulp van Zwarte Piet. “Maar hier heeft Veronika Zwarte Piet meteen omarmd, want hij is het die de cadeautjes uitdeelt”, lacht Rik.

Ook kerst is anders in Oekraïne. “In Oekraïne wordt er ook wel op 25 december gevierd, maar ook op 6,7 en 8 januari, de oosters-orthodoxe Kerstmis (o.a. in Rusland, red.). Op elke hoek van de tafel worden ajuinen gelegd en op tafel moeten acht soorten vis, of acht verschillende bereidingen van vis, staan. Maar in België doen we dat niet”, zegt Oleksandra.

Of ze nog vaak denkt aan terugkeren naar hun land? Oleksandra heeft het moeilijk om daarop te antwoorden. Ze mist haar familie. “Ze zitten vaak zonder stroom de jongste tijd, dat is voor Oleksandra zwaar om te zien”, zegt Rik. Veronika zwiert met haar lange haren, het is tijd om zich klaar te maken voor notenleer. Voor haar is het hier en nu “heel goed”. Ze heeft nog zo veel om naar uit te kijken.