Honderden arrestaties na bestorming Braziliaanse overheidsgebouwen door aanhangers ex-president Bolsonaro

Zondagavond rond 22.45 uur Belgische tijd meldde de Braziliaanse nieuwszender ‘Globo’ dat alle bestormde gebouwen door de politie - die met speciale eenheden uitrukte - zijn schoongeveegd. Ook ‘CNN Brasil’ meldt dat de veiligheidstroepen opnieuw de controle hebben over het parlementsgebouw, het presidentiële paleis en het hooggerechtshof in de Braziliaanse hoofdstad Brasilia.

De politiediensten hebben al honderden mensen opgepakt in Brasilia. Ibaneis Rocha, de gouverneur van het Federaal District, waar de hoofdstad onder valt, maakt op Twitter melding van 400 arrestaties. Rocha is ondertussen door het Hooggerechtshof voor negentig dagen uit zijn ambt gezet vanwege de gebrekkige veiligheidsmaatregelen in de hoofdstad.

Minister van Justitie Flavio Dino hield het op een persconferentie bij 200 arrestaties. De veiligheidstroepen zijn nog steeds op zoek naar de betrokkenen en zullen doorgaan met het oppakken van verdachten, zo stelde hij zondagavond lokale tijd.

Federale interventie

President Lula da Silva heeft de aanval op de regeringsgebouwen veroordeeld. In een toespraak laat Da Silva weten dat er een “interventie” is afgekondigd in het Federaal District, waar de bestorming plaatsvond.

“Alle vandalen zullen worden gevonden en gestraft”, zei het staatshoofd. “We zullen ook uitzoeken wie hen gefinancierd heeft.” Lula wijst ook rechtstreeks de vinger naar Bolsonaro, door te stellen dat “de woorden van de oud-president” tot dit geweld hebben geleid.

Zondagavond keerde Lula terug in de hoofdstad om de schade op te meten die is aangericht. De 77-jarige Lula inspecteerde de schade in zijn ambtswoning, het presidentieel paleis Planalto. Hij bezocht daarna het eveneens bestormde Hooggerechtshof, waar hij een ontmoeting had met rechter Rosa Weber. Vervolgens ging hij ook in het parlementsgebouw de schade opmeten, zo melden lokale zenders Globo en ‘G1'.

Bolsonaro veroordeelt bestorming

Bolsonaro heeft zondag de bestorming door zijn eigen aanhangers veroordeeld. “Vreedzame demonstraties maken deel uit van de democratie. Plunderingen en aanvallen op openbare gebouwen, zoals vandaag gebeurde, vallen daar niet onder”, meldt hij op Twitter.

“Gedurende mijn hele ambtsperiode heb ik me altijd aan de grondwet gehouden en de wetten, democratie, transparantie en onze heilige vrijheid gerespecteerd en verdedigd”, laat de ex-president nog weten.

Bolsonaro bevindt zich momenteel in de VS. Hij had Brazilië al twee dagen voor het einde van zijn ambtstermijn verlaten.

‘Aanval op democratische instellingen’

De Belgische minister van Buitenlandse Zaken Hadja Lahbib (MR) zegt “ontzet” te zijn door het geweld in Brasilia. “We roepen op tot het respecteren van de uitslag van democratische verkiezingen, de instellingen die daarvoor symbool staan en de rechtsstaat”, zegt ze op Twitter. “Democratie mag nooit als verworven worden beschouwd.”

Ook de Europese Raadsvoorzitter Charles Michel heeft op Twitter zijn “absolute veroordeling” uitgesproken van “de aanval op de democratisch instellingen van Brazilië”. Hij benadrukt zijn “volledige steun voor president Lula da Silva, die democratisch gekozen is door miljoenen Brazilianen in eerlijke en vrije verkiezingen”.

Josep Borrell, de hoge vertegenwoordiger van het Europees buitenlands beleid, spreekt zijn “verbijstering” uit over de acties van “gewelddadige extremisten”. “De Braziliaanse democratie zal het winnen van geweld en extremisme”, klinkt het.

Ook vanuit Washington klonk een dergelijk geluid bij de Amerikaanse president Joe Biden: “Onze steun voor de democratische instellingen van Brazilië is onwrikbaar.” Biden beklemtoont in zijn reactie op Twitter ook dat uitkijkt naar de voortgezette samenwerking met de huidige Braziliaanse president Lula da Silva.

Steun uit regio

De staatshoofden en vertegenwoordigers van landen in Zuid-Amerika reageerden snel op de mislukte staatsgreep: de Argentijnse president Alberto Fernandez sprak van een couppoging door Bolsonaro-supporters en zijn Mexicaanse ambtgenoot Andres Manuel Lopez Obrador liet weten: “Lula is niet alleen, hij heeft de steun van de progressieve krachten in zijn land, in Mexico, het Amerikaanse continent en de wereld.”

President Gabriel Boric van Chili spreekt van een “laffe en verachtelijke aanval op de democratie”. De kanselarij van Uruguay roept op de “rechtstaat, democratie en regering van Brazilië te beschermen”. De Venezolaanse autoritaire leider Nicolas Maduro veroordeelde de “neofascistische groeperingen” die de aanval op Lula hebben ingezet.

Bestorming

Een week na de inauguratie van kersverse president Lula da Silva waren aanhangers van Bolsonaro de buitenkant van het congresgebouw in Brasilia binnengedrongen. Het gebied rond het congresgebouw was wel door de autoriteiten afgezet, maar aanhangers van Bolsonaro slaagden erin door de veiligheidscordons heen te breken en enkele tientallen van hen slaagden er ook in het gebouw te beklimmen en het dak te bezetten.

Volgens lokale media zouden in totaal zo’n drieduizend mensen betrokken zijn geweest bij de aanval. Er stonden ook betogers op het grasveld rond het parlementsgebouw en het presidentieel paleis vlakbij. President Lula zelf is daar niet aanwezig, want hij brengt een bezoek aan Araraquara, in de deelstaat São Paulo.

De gemoederen raakten verhit. Op Twitter stelt Lilian Tahan van de Braziliaanse mediagroep Metrópoles dat een van hun persfotografen belaagd werd door enkele protestgangers. Op beelden is ook te zien hoe een politiewagen in brand wordt gestoken.

De Bolsonaro-aanhangers lieten zich gelden in Brasilia omdat ze de beëdiging van de linkse president Luiz Inacio Lula da Silva niet accepteren. Zelf had Bolsonaro sinds hij in oktober de verkiezingen verloor vrijwel niet meer van zich laten horen. Hij heeft de winnaar niet gefeliciteerd en nooit gezegd dat hij de uitslag erkent. Hij verblijft sinds 30 december in de Amerikaanse staat Florida.

De grote vraag, volgens de Braziliaanse politiek commentator Rodrigo Rangel, is de volgende: “Waarom zijn er geen maatregelen genomen om de opmars van deze radicale groepen te voorkomen?” De dreiging hing al een hele tijd in de lucht.

Op Twitter wijst Rangel op de mogelijke rol van Anderson Torres, die als secretaris van Openbare Veiligheid verantwoordelijk is voor het beveiligingsplan binnen het Federaal District. Eerder was hij minister van Justitie in de regering van Bolsonaro. Bronnen dicht bij Torres stellen dat hij dit weekend naar Florida afreisde, waar de oud-president zich bevindt. Al is dat nieuws voorlopig onbevestigd.

Ook nog onduidelijk is in hoeverre de rechtspositie van Bolsonaro, die zelf nog niet reageerde, een risico loopt door deze gewelddadige invasie. Op Twitter stelt Amerikaans congreslid Joaquin Castro bijvoorbeeld dat Bolsonaro in Florida “geen toevluchtsoord” zou mogen vinden.