Na tien maanden bereikt de regering een akkoord met Engie, maar het is er een met losse eindjes

De regering-De Croo heeft maandagavond een langverwacht akkoord met energiebedrijf Engie aangekondigd over de toekomst van Doel 4 en Tihange 3. De bedoeling is dat jongste kerncentrales tien jaar langer openblijven dan voorzien in de wet op de kernuitstap. Na een korte stop in 2025 moeten ze klaar zijn om elektriciteit te maken vanaf november 2026.

“We hebben vandaag een belangrijke beslissing genomen met betrekking tot de energiebevoorrading van ons land. Samengevat: morgen kunnen de werken beginnen voor de verlenging van de twee jongste kerncentrales”, benadrukte premier Alexander De Croo (Open Vld) na een vergadering van de federale regeringstop, waar het nieuwe akkoord werd goedgekeurd.

Volgens De Croo is het cruciaal dat Engie zich engageert om Doel 4 en Tihange 3 paraat te hebben richting eind 2026. Netbeheerder Elia vreest vanaf eind 2025 voor winterse elektriciteitstekorten door de gasoorlog met Rusland en de problemen met de Franse kerncentrales. Doel 4 en Tihange 3 moeten de bevoorrading helpen verzekeren.

Partnerschap

Op het eerste gezicht bevat het nieuwe akkoord over Doel 4 en Tihange 3 weinig grote verrassingen. Het akkoord bouwt verder op de zogenaamde ‘letter of intent’ die de regering-De Croo en Engie vorige zomer al ondertekenden. In deze niet-bindende brief maakten beide partijen afspraken over de richting van een toekomstig akkoord.

Concreet zal de regering-De Croo een partnerschap aangaan met Engie voor het langer openhouden van Doel 4 en Tihange 3. Er komt een nieuwe structuur (een zogenaamd special purpose vehicle) waarin de Belgische overheid en Engie elk voor de helft participeren. Voor het energiebedrijf was de oprichting van zo’n structuur een conditio sine qua non.

De Belgische overheid zal zich niet bezighouden met de dagelijkse, technische uitbating van de kerncentrales zelf – dat blijft voor Engie – maar ze zal wel delen in de financiële lasten en lusten van de jongste twee kerncentrales.

Er komt een nieuw steunmechanisme dat ervoor moet zorgen dat Engie beschermd is tegen lage elektriciteitsprijzen. Het bedrijf wil zijn broek niet scheuren aan de levensduurverlenging. Als de elektriciteitsprijzen hoog liggen, zullen een deel van de winsten dan weer richting de Belgische staatskas vloeien. In de Wetstraat hoopt men op een aardige som.

Hoe het financieel steunmechanisme er juist zal uitzien, dat moet “de komende weken” verder uitgewerkt worden, luidt het binnen de federale regeringstop. Een aantal technische mogelijkheden ligt nog op tafel.

Kernafval

De factuur voor de ‘nucleaire opkuis’ is wellicht het meest gevoelige punt in het akkoord over Doel 4 en Tihange 3. Vandaag wordt die factuur om de drie jaar herberekend door de Commissie voor nucleaire voorzieningen. Vorige maand nog vroeg de Commissie een verhoging van het bedrag in de Synatom-spaarpot: van 15 naar 18 miljard euro.

Engie wil al langer af van deze ‘onzekere’ aanpak. Het bedrijf vroeg en kreeg daarom een vaste maximumfactuur voor het kernafval. Dat engagement stond al in de letter of intent van vorige zomer en wordt herhaald in het nieuwe akkoord. Van een concreet bedrag is echter geen sprake. Er zou wel een formule zijn opgenomen in het akkoord.

Volgens premier De Croo was de vraag van Engie naar een maximumfactuur voor het kernafval “logisch”. Nu is het aan de Commissie voor nucleaire voorzieningen om tegen maart een concreet bedrag uit te rekenen en aan Engie te presenteren. “Dit totaalbedrag zal door onze experten en administratie berekend worden en ik heb daar alle vertrouwen in. Het gaat hier om mensen die hun leven hebben gewijd aan het maken van dit soort berekeningen.”

Sowieso zal Engie zijn ‘historische verantwoordelijkheid’ moeten opnemen als uitbater van de Belgische kerncentrales. Het Franse energiebedrijf zal financieel instaan voor al het kernafval van het verleden. De berging van het bijkomend kernafval van Doel 4 en Tihange 3 na 2025, dat komt straks wel mee op rekening van de Belgische overheid.

‘Pseudo-akkoord’

Er blijft de komende weken dus nog best veel onderhandelingswerk voor de regering-De Croo en Engie. Er zijn momenteel geen garanties dat de jongste kerncentrales daadwerkelijk open zullen blijven na 2025. Tekenend: in een gezamenlijk perscommuniqué hebben de regering en Engie hun nieuwe akkoord een ‘Heads of Terms Agreement’ gedoopt; een soort ‘startakkoord’.

Minister van Energie Tinne Van der Straeten (Groen) gaf dit maandagavond ook met zoveel woorden toe. “Het gaat hier om een tussenstap naar de levensduurverlenging. Een hele belangrijke weliswaar”, aldus de groene minister. Tot de Russische invasie in Oekraïne waren de groenen gekant tegen het openbreken van de wet op de kernuitstap.

Oppositiepartij N-VA heeft het intussen over een ‘pseudoakkoord’. “De onzekerheid over onze energiebevoorrading blijft aanslepen en de discussie over de centen moet dan nog komen”, reageert federaal parlementslid Bert Wollants.

“Eigenlijk staan we geen stap verder”, stellen ook de milieuorganisaties Greenpeace, Bond Beter Leefmilieu en Canopea. “Een nog altijd ongekende miljardenfactuur voor het kernafval dreigt doorgeschoven te worden van Engie naar de belastingbetaler. In ruil blijven oude en onbetrouwbare kerncentrales langer open, maar zonder duidelijke garanties dat de elektriciteit beschikbaar zal zijn wanneer ze het meest nodig is.”