24 hulpverleners staan terecht op Lesbos, "Absurd proces", zegt Wies De Graeve van Amnesty International
Op het Griekse eiland Lesbos komen vandaag 24 hulpverleners voor het eerst voor de rechter. Ze hebben honderden vluchtelingen en migranten gered met hun reddingsboten. Daarvoor riskeren ze 8 jaar cel voor spionage en schriftvervalsing. Later kunnen ze nog eens 20 jaar cel krijgen voor mensensmokkel en fraude. Directeur Wies De Graeve van Amnesty International noemt het proces absurd en een poging om hulpverleners en vluchtelingen af te schrikken.
"De grootste zaak van criminalisering van solidariteit", noemen experts dit proces, in een studie in opdracht van de Burgerrechtencommissie van de Europese Unie. De 24 hulpverleners uit verschillende landen hebben sinds de vluchtelingencrisis in 2015 honderden migranten en vluchtelingen helpen aanmeren op het Griekse eiland Lesbos.
De Nederlander Pieter Wittenberg zegt dat hij alleen uit humanitaire en menselijke motieven heeft gehandeld. Maar de Griekse rechter denkt daar anders over en baseert zich op een Griekse wet rond mensensmokkel. Die wet bepaalt dat mensensmokkelaars niet noodzakelijk geld moeten willen verdienen met hun activiteiten. "Zonder die clausule blijft de wet vaag en kan Griekenland ook humanitaire werkers vervolgen", zegt directeur Wies De Graeve van Amnesty International in De ochtend op radio 1. De Graeve volgt het proces ter plaatse als waarnemer.
We vrezen dat Griekenland het proces gebruikt als afschrikking tegen hulpverleners en vluchtelingen. Het is ook een symbolische zaak
De bekendste beklaagde is Sarah Mardini. Zij moest zelf als Syrische vluchtelinge naar de kust zwemmen in 2015, samen met haar zus Yusra, en kwam daarna terug naar Lesbos met een medebeklaagde, de Ier Seán Binder. De zussen Mardini waren zwemkampioenen in eigen land en Yusra werd opgenomen in het Olympische vluchtelingenteam op de Spelen van Peking in 2016. Sarah moest in 2018 voor 100 dagen in voorhechtenis de cel in en kwam dan op borgtocht vrij. De Netflixfilm "The Swimmers" uit 2022 is op hun verhaal gebaseerd.
Schriftvervalsing en spionage
Amnesty International klaagt ook aan dat Griekenland het proces zou willen rekken. "Deze zaak sleept al meer dan vier jaar aan en ik weet niet wat de uitkomst zal zijn, de hulpverleners zijn erg zenuwachtig", zegt Wies De Graeve. Dit is nog maar het eerste luik.
De beklaagden staan terecht voor uiteenlopende kleinere vergrijpen, zoals schriftvervalsing en het afluisteren van militaire radiokanalen. Daar kunnen ze maximaal acht jaar celstraf voor krijgen. Maar er loopt nog een volgend onderzoek naar mensensmokkel, fraude en witwasoperaties. Daar staat nog eens 20 jaar celstraf op. Amnesty International zegt dat het alle aanklachten grondig heeft bestudeerd en dat ze te weerleggen zijn.
Afschrikking
Sinds het onderzoek loopt, ziet Amnesty dat Griekenland nog een stuk strenger is geworden. "De reddingsoperaties met kleine boten gebeuren niet meer in Griekenland, en ook in Italië, waar onder meer Artsen zonder Grenzen aan het werk is, wordt humanitaire bijstand gecriminaliseerd. Dat betekent niet dat er minder migranten en vluchtelingen de oversteek wagen, maar ze krijgen nu geen humanitaire hulp meer."
Amnesty International eist dat Griekenland alle aanklachten laat vallen en de rechtspraak aanpast. De mensenrechtenorganisatie vindt ook dat de Europese Unie niet genoeg doet om de hulpverleners te beschermen.