Uw vliegticket wordt duurder. Maar zal dat ook een verschil maken voor het milieu?

Ongeveer 20 tot 50 euro per retourticket voor vluchten binnen Europa, afhankelijk van hoe ver je vliegt. Vliegtuigmaatschappen, ook de prijsvechters, zullen binnenkort de prijs van hun tickets moeten verhogen. Het is het gevolg van een nieuwe EU-milieumaatregel die uitgaat van het principe dat de vervuiler betaalt. CO2-uitstoot wordt voortaan belast, en deze milieukosten worden doorberekend in uw ticket.

Het voorstel hing al een tijd in de lucht. Verschillende Europese lidstaten, waaronder België, pleitten in het verleden voor een Europese belasting op vliegen. De luchtvaartsector krijgt nu een grotere verantwoordelijkheid om te betalen voor de CO2-afdruk die de industrie creëert. De hoop is dat de financiële prikkel helpt de uitstoot te verminderen.

De verhoging komt na een akkoord tussen het Europees Parlement en de Raad. De nieuwe regels gaan in zodra ze officieel zijn goedgekeurd door beide organen. Het akkoord werd in december bereikt en streeft ernaar de luchtvaartsector ‘Fit for 55' te maken. Met andere woorden: tegen 2030 moet de netto-uitstoot van broeikasgassen met minstens 55 procent verminderd zijn in de EU en de luchtvaartindustrie kan daarin een aanzienlijk verschil maken.

Het plan maakt onderdeel uit van de Europese Green Deal, het programma van de Europese Commissie om klimaatverandering tegen te gaan. En dat hangt weer samen met het Klimaatakkoord van Parijs uit 2015: om de temperatuurstijging tot maximaal 2 graden te beperken, moet de uitstoot van broeikasgassen in 2050 tot bijna het nulpunt komen.

Werkelijke milieuschade

Vorig jaar voerde België al een vliegbelasting in. Op korte vluchten onder de 500 kilometer betaalt u nu 10 euro meer. Toen zetten experts al vraagtekens bij de taks. Zo dekt een heffing nooit de totale milieuschade van een vlucht: de milieukosten per liter kerosine zijn 9 à 11 euro. Een vlucht verbruikt al snel 100.000 liter kerosine.

Ook nu zijn betrokkenen kritisch. Piet Demeyere, woordvoerder van TUI Belgium, is voorstander van een schonere luchtvaart, maar vraagt zich af of deze maatregel zoden aan de dijk zet. En vooral: of het alternatieve reismethodes verbetert. “We zien graag dat de opbrengst van de vliegtaks gespendeerd wordt aan iets dat bijdraagt aan het milieu. En dat is op dit moment in België absoluut niet duidelijk”, zegt hij.

Alleen een groot prijsverschil zal reizigers weerhouden te vliegen, een paar tientallen euro niet, zegt Demeyere. De stijgende energiekosten en inflatie weerhouden mensen er nu ook niet van om op het vliegtuig te stappen. Commerciële vluchten zaten in 2022 weer in de lift.

De vliegtaks creëert een goede context, zegt professor Klaas De Brucker. Hij is transporteconoom en doceert micro-economie aan de KU Leuven. De Brucker legt uit dat er momenteel weinig treinaanbod is omdat vliegen niet zoveel kost. “Zolang het goedkoop is om te vliegen, wordt het ei niet gelegd. Als je mensen wilt laten shiften naar milieuvriendelijke vervoersmiddelen zoals de trein, is er meer nodig dan nu gebeurt.”

Ook pleit hij voor het afschaffen van vluchten die korter zijn dan 500 kilometer. Dat zou bijvoorbeeld een einde maken aan de vliegreis Brussel-Amsterdam. KLM vliegt nu – schrik niet – zes keer per dag tussen de twee steden, die zo’n 170 kilometer uit elkaar liggen.

Weinig vliegalternatieven

In de discussie over vliegen en duurzaam reizen komt de trein altijd om de hoek kijken. Of eigenlijk niet, want door Europa reizen met de trein is op veel trajecten nog altijd een tijdrovende klus en vaak duurder dan vliegen. Ook het aanbod is nog altijd beperkt.

Neem iemand die een weekendje aan de Côte d’Azur in Frankrijk wil liggen. De trein is dan een prima alternatief voor vliegen. Alleen: de Thalys zit snel volgeboekt, helemaal in de zonnige maanden, dus je moet er vroeg bij zijn. Wilt u dit weekend last minute naar Berlijn, lukt u dat vanaf Brussel in anderhalf uur met het vliegtuig voor 200 euro. Met de trein bent u minimaal 250 euro kwijt en zit u in totaal zo’n veertien uur in de trein.

TUI juicht alternatieven voor korte vluchten toe. Doe iets aan het spoor, verbeter het netwerk, adviseert Piet Demeyere. Ook De Brucker somt een rijtje verbeteringen op: meer nachttreinen, gemakkelijke reserveringssystemen, goede catering, sporen die vrij zijn en het verlagen van infrastructuurvergoedingen (de prijs die bijvoorbeeld NMBS betaalt voor het gebruiken van het Franse spoor).

“Het vliegtuig zal in de toekomst noodzakelijk blijven als vervoermiddel, maar we moeten ons bewust zijn van de nadelen ervan, of het nu gaat om geluidsoverlast of CO₂-uitstoot, reageert minister van Mobiliteit Georges Gilkinet (Ecolo). Hij wil het gebruik van het spoor bevorderen voor alle trajecten van minder dan 1.000 km. Via een nieuw wetsontwerp wil hij extra steun geven aan de nachttrein.