Erica Caluwaerts werd na een politiek woelige periode schepen. Er werden eind 2021 vragen gesteld over Open Vld binnen de Antwerpse coalitie. Het mondde uit in een tweestrijd voor het schepenambt tussen haar en Willem-Frederik Schiltz. Caluwaerts zou uiteindelijk de eed afleggen als schepen van economie, werk, innovatie, industrie, digitalisering, marketing en communicatie, openbaar domein en rechtszaken.

Is de rust al wat teruggekeerd binnen de Antwerpse Open Vld?

Caluwaerts: “Absoluut. Ik ben net als de partij overtuigd dat we de juiste keuze maakten. Willem-Frederik levert goed werk in het Vlaams Parlement en ik ben bezig in Antwerpen.”

U bent nu een jaar schepen. Nog geen heimwee naar de advocatuur?

“Helemaal niet. Ik stopte ook als advocaat. Met al mijn bevoegdheden merkte ik snel dat het schepenambt meer dan honderd procent van mijn aandacht vraagt. Ik hou er niet van om half werk te doen, niet als advocaat en ook niet als schepen. Het is voor mij nu ook duidelijk. Mijn focus gaat volledig naar mijn job als schepen.”

Wat leerde u het afgelopen jaar?

“Dat het belang van politiek soms wordt overschat. Waarmee ik niet wil zeggen dat het moet worden onderschat. (lacht) Als schepen maak je een beleidskader op en probeer je initiatieven te faciliteren. De echte resultaten van het beleid komen van de mensen en de bedrijven zelf die er gebruik van maken. Kijk maar naar de ondernemers in BlueChem die voor het Antwerpen van morgen zorgen door CO2 uit de lucht te filteren of afval te hergebruiken. Of naar de 718 starters die van Antwerpen de stad maken met het meeste aantal start-ups.”

“Ik haal ook veel energie uit deze job. Als ik alle inspanningen zie van mensen die bezig zijn met van Antwerpen een betere stad te maken en de economie bevorderen, dan stimuleert mij dat. Schepen zijn is een verrijkende uitdaging. Mijn ogen zijn opengegaan afgelopen jaar.”

Hoe is de sfeer binnen het schepencollege en de coalitie? Uw partij liet ook duidelijk haar ongenoegen horen in het dossier rond de cultuurbesparingen, de weigering van een stadsgedicht en de war on drugs.

“Binnen het schepencollege wordt constructief gewerkt aan de uitvoering van ons bestuursakkoord. We zijn natuurlijk allemaal andere partijen. Ik vind het dan ook normaal dat elke partij haar mening blijft verdedigen in het publieke debat. Dat is toch eigen aan de politiek.”

Tijdens uw raadscommissies wordt u wel eens stevig aangepakt door de N-VA-fractie, onlangs nog over de werken van de nutsbedrijven. Op uw eerste raadscommissie zei u aan de raadsleden om u niet te sparen. U krijgt wat u vraagt.

“Absoluut, en ik heb daar geen enkel probleem mee. Het toont dat er interesse is van de raadsleden voor mijn beleid. Kritiek en zelfkritiek is gezond.”

“Ik merk ook dat enkele N-VA-districtsburgemeesters brieven schrijven over de slecht uitgevoerde werken van nutsbedrijven. Nu, dit is een gedeelde bevoegdheid met schepen Koen Kennis (N-VA, red.). Bovendien staat het digitale systeem om deze werken op in te geven, nog niet op punt. Dat zou ons helpen bij de opvolging en de controle van de uitgevoerde werken, maar dat zit bij Vlaanderen en valt onder de bevoegdheid van minister-president Jan Jambon (N-VA, red.). Misschien moeten ze dit zelf eens bespreken binnen de N-VA in plaats van in de media aan spektakelpolitiek te doen.”

Wanneer krijgen Antwerpenaars mooi afgewerkte straten na werken door nutsbedrijven? Het was bij uw aantreden als schepen een topprioriteit.

“Afgelopen jaar investeerde ik vooral tijd om alle neuzen bij de nutsbedrijven in dezelfde richting te krijgen. Dat is gelukt. We vonden een systeem dat ervoor moet zorgen dat straten er na werken weer goed bijliggen. Nutsbedrijven gaan daar zelf verantwoordelijk voor zijn. In de lente ondertekenen we een juridisch document en zouden verbeteringen zichtbaar moeten zijn.”

Op het einde van uw eerste jaar als schepen werd u geconfronteerd met wat mogelijk de grootste cyberaanval is in België. U bent bevoegd voor digitalisering. Hoe vernam u dit?

“Ik kreeg op 6 december heel vroeg een berichtje en ik was meteen klaarwakker.”

Heeft de stad Antwerpen niet te laat en te weinig geïnvesteerd in cyberbeveiliging?

“Het is altijd een race met de criminelen. Sinds het begin van deze legislatuur zijn we beginnen sprinten in het beveiligen van onze informatica. We trokken de budgetten gevoelig op en stelden een chief digital officer aan. Dat we dan net nu het slachtoffer van een cyberaanval werden, is spijtig.”

Er was ook kritiek op het gebrek aan communicatie over wat er nu eigenlijk was gebeurd.

“Het was frustrerend dat we niets konden zeggen, vooral omdat sommige experten broodjeaapverhalen verspreidden over de gevolgen van de cyberaanval. Het parket en de federale politie benadrukten om niets te zeggen. Als we iets zouden lossen, dan hielpen we daarmee de cybercriminelen.”

Wat leerde u uit deze cyberaanval?

“Dat we zeer afhankelijk zijn geworden van deze digitale systemen. Dat hoeft niet negatief te zijn, want ze verhogen wel de efficiëntie van de dienstverlening. Het toont wel aan dat we deze systemen op een goede manier moeten beheren, onder meer door ze goed af te schermen. Zo belet je al dat hackers van het ene netwerk in het andere kunnen geraken.”

Wanneer zou alles hersteld zijn?

“De prioriteit nu is het herstellen van de digitale dienstverlening aan de Antwerpenaars. Dat zal mogelijk eind januari in orde zijn. Alle andere systemen volgen later. Tegen de zomer zouden de problemen van de baan moeten zijn.”

Er lekte nog steeds niets van de mogelijk gestolen data uit. De stad betaalde echt geen losgeld?

“Nee, absoluut niet. Op basis van onze analyse van wat de cybercriminelen konden bemachtigen en de oplosbaarheid van de schade beslisten we om geen losgeld te betalen.”

Volgens een eerste raming zou deze cyberaanval de stad Antwerpen 70 miljoen euro kosten.

“Het is duidelijk dat we aanzienlijke schade hebben opgelopen. Nu, dit is een raming waarin onder meer ook al de investeringen zitten om onze informatica te beveiligen. Zoals ik eerder al heb benadrukt, er is op cyberveiligheid nooit bespaard.”

Als voormalig strafpleiter had u wel wat klanten uit het drugsmilieu. Hoe kijkt u naar de dood van het 11-jarige meisje begin deze week in Merksem?

“Dit is voorbij elke menselijkheid en een absoluut dieptepunt. De toekomst van een jong meisje wordt ontnomen door marginale klootzakken. Losers die niets van hun eigen leven maken. Ik heb er geen andere woorden voor.”

Heeft u nu het gevoel dat de strijd tegen de drugscriminaliteit in Antwerpen de hoogste prioriteit krijgt?

“Ik denk dat dit effectief zo is, zeker als ik zie wat federaal justitieminister Vincent van Quickenborne (Open Vld, red.) allemaal doet: bijkomende middelen, een havenprocureur en het stroomplan XXL. Alleen is het moeilijk om mensen te vinden voor de scheepvaartpolitie en de federale gerechtelijke politie. Het heeft alleen weinig zin om naar elkaar te blijven wijzen. Als er een oplossing zou zijn om het allemaal ongedaan te maken, dan was het al gebeurd. De focus ligt nu vooral op het repressieve, maar er moet ook aandacht gaan naar preventie en sensibilisering. Het is onbegrijpelijk dat veel mensen het normaal vinden dat ze cocaïne gebruiken, maar dat is niet normaal.”

We staan op twee jaar voor de gemeenteraadsverkiezingen. Kijkt u er naar uit?

“Ik ben daar eigenlijk niet mee bezig. Sommige politici en partijen hebben een obsessie met verkiezingen. Er wordt al eens gezegd dat je verkiezingen niet wint met resultaten, maar het zou spijtig zijn dat verkiezingen alleen worden gewonnen door politieke spelletje. Daarom zie ik mezelf eerder als een beleidsmaker dan een politicus. Ik voer graag beleid uit. Verkiezingen zijn voor mij het minst leuke aan politicus zijn. Ik ben niet opgegroeid in de politiek. Ruim vier jaar geleden stond ik voor de eerste keer op een lijst. Na drie jaar gemeenteraad werd ik schepen. Het is allemaal snel gegaan. (lacht)”

Bent u wel zeker dat Open Vld na de verkiezingen nog in de Antwerpse meerderheid zal zitten? N-VA, Vooruit en zelfs Groen hopen jullie kiezers weg te kapen.

“Ik hoor mijn collega-schepen Tom Meeuws (Vooruit, red.) en N-VA-politici zichzelf wel eens omschrijven als een liberaal. (lacht) Nu, ik doe echt niet aan zulke voorafnames. Het is nog twee jaar voor de verkiezingen en ik heb al geleerd dat er in de politiek veel kan gebeuren. Ik blijf overtuigd van de noodzaak aan een liberale partij, zeker in tijden met groeiend extremisme, zowel rechts als links. Ook bij het gematigde centrum voel je hoe het ideologische dogmatisme groeit met het benadrukken van het Vlaamse karakter en het identiteitsdenken. Dat doen liberalen juist niet. Wij vervallen niet in dogmatisme, maar laten ruimte voor nuance, compromis en oplossingsgericht denken. Ik hoop dat de kiezers dit ook zullen zien.”

Wat hoopt u als beleidsmaker nog te realiseren voor de verkiezingen in oktober 2024?

“Dat mensen niet meer zullen zien dat nutsbedrijven werken hebben uitgevoerd in hun straat. Tegen het einde van dit jaar gaat de schop in de grond voor de heraanleg van de Groenplaats. Ook de Scheldeboorden op Linkeroever worden nog aangepakt. BlueChem, een gedeelde kantoor- en laboruimte voor duurzame chemie, barst uit zijn voegen en moet dus uitbreiden. We zoeken extra ruimte. Wat heel belangrijk is voor de Antwerpse industrie en de haven is dat we het waterstofinstituut naar Antwerpen kunnen halen. Ik heb dus geen tijd om al met de verkiezingen bezig te zijn.”