Giftige stoffen uit toiletpapier gevonden in bedreigde orka's in Canada
Canadese wetenschappers hebben onrustwekkende hoeveelheden giftige stoffen gevonden in orka's. Het gaat om stoffen die niet afbreken in de natuur en die gebruikt worden bij de productie van toiletpapier. De orkapopulatie waarin de stoffen gevonden zijn, staat in Canada en de VS op de lijst van bedreigde diersoorten. De wetenschappers zijn bezorgd dat hun aantal nog verder zal krimpen.
Wetenschappers hebben de kadavers van 12 orka's onderzocht die tussen 2006 en 2018 zijn aangespoeld aan de westkust van Canada. In het weefsel vonden ze verschillende chemische stoffen, waaronder ook 4-nonylfenol (4NP), een giftige stof die vrijkomt bij de productie van onder meer toiletpapier. 4NP wordt ook gebruikt in schoonmaakmiddelen, pesticiden en verf.
Er is nog maar weinig geweten over de effecten van 4NP op het milieu en de gezondheid. De stof wordt wel beschouwd als potentieel schadelijk en kan volgens de onderzoekers inwerken op het zenuwstelsel met cognitieve stoornissen tot gevolg. Het is de eerste keer dat 4NP wordt gevonden in orka's.
"Dit onderzoek is een wake-upcall", zegt hoofdonderzoeker Juan José Alava. "De zuidelijke orkapopulatie is al bedreigd. Het zou kunnen dat deze schadelijke stoffen hun aantallen nog verder doen krimpen."
De onderzoekers zagen bij één zwangere orka ook dat de giftige stoffen zich tot in de baarmoeder verspreiden. "95 procent van de 4NP ging over van moeder op foetus", klinkt het.
Niet alleen orka's worden getroffen, we eten zelf ook zeedieren uit de oceaan en lopen dus risico
Meer dan de helft van de gevonden stoffen zijn zogenoemde "forever chemicals", chemicaliën die niet of nauwelijks afbreken in de natuur. Ook de PFAS afkomstig van chemiebedrijf 3M uit Zwijndrecht vallen onder die categorie.
Veel van die stoffen zijn verboden in Canada, maar zijn desondanks toch in het milieu teruggevonden. "Het is de eerste keer dat we bepaalde chemicaliën hebben aangetroffen in British Columbia (een provincie in Canada, red.) en in orka's, die toproofdieren zijn", zegt Alava. "Dat betekent dat de verontreinigende stoffen hun weg gevonden hebben tot helemaal bovenaan de voedselketen."
Wellicht zijn de stoffen via rioolwaterzuiveringsinstallaties en industriële afvoerstromen in de oceaan terechtgekomen. Die komen eerst in kleine organismen terecht, maar belanden uiteindelijk ook in grotere zeedieren.
De onderzoekers roepen overheden op om de productie van schadelijke chemicaliën zoals 4NP te stoppen. "Niet alleen orka's worden getroffen. Ook wij zijn zoogdieren. Ook wij eten zalm uit de oceaan. Ook wij moeten dus nadenken over de gevolgen voor onze eigen gezondheid."