Er werden meerdere records gebroken door de asieldiensten vorig jaar: er dienden 36.871 mensen een asielaanvraag in, of 42 procent meer dan het jaar daarvoor. Daarnaast vroegen 63.356 Oekraïners tijdelijke bescherming aan. In totaal zochten dus meer dan 100.000 mensen bescherming in ons land. De nood aan opvang was nog nooit zo hoog.

Die aantallen zijn ‘heel uitzonderlijk’, zei staatssecretaris voor Asiel en Migratie Nicole de Moor (CD&V) op een persconferentie woensdag. De top vijf van herkomstlanden zijn Afghanistan, Palestina, Burundi, Syrië en Eritrea. In absolute cijfers staat België op de zevende plaats binnen de EU. In relatieve aantallen is dat cijfer nog hoger. In de hele EU steeg het aantal asielaanvragen met 50 procent.

   • Nood aan opvang was in geen twintig jaar zo groot

Er werkten ook nog nooit zoveel mensen voor de Belgische asieldiensten: het Commissariaat-generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen (CGVS), het orgaan dat beslissingen neemt in asieldossiers, en Fedasil, het agentschap dat instaat voor de opvang, kunnen rekenen op een recordaantal personeelsleden. Dat aantal zal in 2023 nog toenemen.

Vier voorstellen

Die versterking is nog niet genoeg, zegt De Moor. Om de uitzonderlijke toestroom aan te kunnen, benadrukte ze het belang van het migratiewetboek, dat haar voorgangers lanceerden en waarover dit jaar – zo hoopt ze – moet worden gestemd. Maar De Moor is niet van plan daarop te wachten en stelde woensdag zelf een aantal hervormingen voor die ze ‘de komende weken’ (opnieuw) wil bespreken.

Ten eerste moet het recht op opvang volgens De Moor worden beperkt tot mensen die in de asielprocedure zitten. Vanaf het moment dat iemand een negatieve beslissing ontvangt, moet dat recht worden ingetrokken, en niet pas op het moment dat de afgewezen asielzoeker een bevel kreeg om het grondgebied te verlaten. Ten tweede wil De Moor dat het verplicht wordt mee te werken met de zogenaamde terugkeercoaches, die asielzoekers helpen terug te keren naar hun land van herkomst. Ten derde wil ze een versoepeling van de gezinshereniging voor onder meer de ouders van meisjes die dreigen besneden te worden in hun thuisland. Ten vierde moeten staatlozen een statuut krijgen, vindt ze.

‘Zonder structurele hervormingen is ons systeem niet bestand tegen een grote toestroom van mensen die bescherming zoeken. Ook niet het komende jaar. We moeten niet meteen een trendbreuk verwachten. De asieldruk op Europa zal door internationale conflicten hoog blijven.’

Daarom herhaalde De Moor woensdag haar vraag om de Dublinregels te hervormen. Veertig procent van alle mensen die in België asiel aanvroegen, 14.537, passeerden eerst door een ander EU-land, of dienden daar een aanvraag in, voor ze hier aankwamen. Die mensen uit de asielprocedure halen, moet tijdswinst in de procedure creëren en drukbezette opvangplaatsen vrijmaken. De dossierachterstand bij het CGVS blijft ‘problematisch’, erkent Dirk Van den Bulck, secretaris-generaal.

Het ‘Paleis’

De zoektocht naar extra opvangplaatsen verloopt nog altijd stroef. Morgen zou het personeel van Fedasil in het kraakpand ‘Paleis’, waar de leefomstandigheden erbarmelijk zijn, ter plaatse gaan om er asielzoekers te identificeren. Tijdens het kerstweekend overleed daar een bewoner en vorige week brak er brand uit. Voor de bewoners die geen asielzoeker zijn, is er nog altijd geen oplossing, zei De Moor, in een zoveelste uithaal naar Brussels minister Alain Maron (Ecolo), bevoegd voor de daklozenopvang in het gewest. Fedasil benadrukte dat het nog nooit over zoveel plaatsen beschikte: ongeveer 34.000. Daar moeten er de komende maanden nog eens 2.000 bijkomen.