CHECK - Neen, dit is geen Oekraïens kindslachtoffer van een raketaanval: het is een beeld gemaakt met artificiële intelligentie

Het is een beeld dat bij veel internetgebruikers verontwaardigde of kwade reacties uitlokt: een klein jongetje, in een jas met Oekraïense vlag op de mouw, treurt bestoft en bebloed terwijl op de achtergrond een beschadigd appartementsgebouw te zien is.

Op sociale media circuleert de afbeelding alsof het zou gaan om een kind dat de Russische raketaanval op de Oekraïense stad Dnipro op zaterdagmiddag 14 januari overleefde. Daarbij vielen 44 doden, waaronder vijf kinderen. Nog eens vijf kinderen zijn volgens de Oekraïense overheid wees geworden omdat hun ouders overleden bij de raketaanval.

Maar in werkelijkheid is het beeld eigenlijk geen echte foto. Ook het jongetje bestaat niet echt. Het gaat om een virtuele afbeelding, gecreëerd met een beeldgenerator met behulp van artificiële intelligentie (AI).

Het AI-beeld verscheen voor het eerst op maandagochtend 16 januari op het officiële Engelstalige Twitterprofiel van het Oekraïense parlement, de Verkhovna Rada. De afbeelding was vergezeld van het bijschrift "Dnipro: Pijn. Droefheid. Woede" en de melding dat het ging om een kunstige illustratie of 'visualisatie'.

Maar die praktijk stuitte op heel wat kritiek van Oekraïense burgers. Die spraken zich uit tegen het gebruik van een AI-beeld, zeker omdat er heel wat echte foto's bestaan van de slachtoffers van de raketaanval. Daarop verwijderde het Twitterprofiel van de Verkhovna Rada al na 20 minuten de afbeelding. Dat meldt het Oekraïense magazine Focus in een artikel over de kwestie.

Het Oekraïense factcheckerscollectief Behind The News greep het voorval aan om op Facebook een discussie op te starten over het gebruik van AI-beelden. Ze wijzen daarbij op het gevaar van dergelijke virtuele, fotorealistische beelden: "Het is niet verwonderlijk dat hierna sommige mensen gaan denken dat onze echte foto's en video's ook met artificiële intelligentie gemaakt zijn."

Ondanks de snelle ingreep raakte het beeld toch verder verspreid. Sommigen vermelden daarbij dat het gaat om een artificiële illustratie, maar heel wat mensen beweren dat het om een echte foto gaat.

Op 17 januari werd de afbeelding bijvoorbeeld nog gedeeld op Twitter door Dmytro Ponomarenko, ambassadeur van Oekraïne in Zuid-Korea, alsof het om een echte foto van een echt jongetje ging. Ponomarenko schreef erbij: "Dit kind overleefde een door een Russische raket verwoest huis in de stad Dnipro".

Met beeldgeneratoren die gebruik maken van artificiële intelligentie, zoals DALL-E van het bedrijf OpenAI, kan iedereen op basis van een opdracht in tekstvorm fotorealistische beelden uit het niets creëren of bestaande beelden bewerken.

Het resultaat is soms erg moeilijk te onderscheiden van echte foto's. Toch zijn voor oplettende kijkers ook bij de afbeelding van het 'kind uit Dnipro' enkele glitches of 'foutjes' te zien, vooral rond de neus en de vingers.