Schoenmaat 39, een eindwerk tussen de luiers en "mama Robocop": 50 weetjes over koningin Mathilde die vandaag 50 is

Koningin Mathilde wordt op 20 januari 1973 in Ukkel geboren als Mathilde Christine Ghislaine d'Udekem d'Acoz, de oudste dochter van jonkheer Patrick d'Udekem d'Acoz en de tien jaar jongere Poolse gravin Anna Maria Komorowska.

In de jaren erna krijgt Mathilde het gezelschap van zussen Marie-Alix, Elisabeth en Hélène en broer Charles-Henri. Marie-Alix komt op 22-jarige leeftijd om bij een verkeersongeval (1997), Charles-Henri trouwde vorig jaar nog in Frankrijk. 

Mathilde wordt Franstalig opgevoed en gaat naar het Brusselse internaat l'Institut de la Vierge Fidèle waar ze Nederlands leert. De koningin praat ook een aardig mondje Engels en Italiaans, handig om te discussiëren met schoonmoeder koningin Paola. En "ze heeft een goede basiskennis van het Spaans", staat op de site monarchie.be.

Vanaf haar 17e zit Mathilde op "kot" samen met haar drie zussen. Vader Patrick vindt dat een goed idee voor de zelfstandigheid van zijn dochters (en om de kostprijs van het internaat te drukken). Het wordt een appartement aan de Reyerslaan in Schaarbeek.

In de sloppenwijk van de Egyptische hoofdstad Caïro doet Mathilde zes weken aan vrijwilligerswerk. Ze is dan 18, zet zich in voor een ngo en bouwt er mee aan een schooltje. De jaren die volgen, verkent ze de wijde wereld en trekt met de rugzak naar Nepal, Syrië en Guatemala. Het engagement blijft. Voor Unicef reisde Mathilde al naar Kenia, Tanzania, Laos en Haïti.

De eerste foto van Filip en Mathilde die in de Belgische pers opduikt, nog vóór de verloving, is er eentje van het prille koppel in de straten van Havana op Cuba. Een paparazzo spot de toenmalige kroonprins op vakantie in juli 1999.

Als de geruchtenmolen op gang komt over Mathilde als partner van Filip, heeft de pers letterlijk en figuurlijk nog geen enkel beeld van haar. Mathilde is een nobele onbekende. Ze hoort op het radionieuws praten over een mogelijke verloofde, terwijl ze rustig aan het lezen is in... een bibliotheek. 

Dertien jaar, dat is het - best onopvallende - leeftijdsverschil tussen de koning en koningin. Bij de verloving is Mathilde 26, Filip 39.

De mooiste dag van haar leven heeft Mathilde spartaans moeten doorstaan. Op haar huwelijk schuilt onder haar glimlach verbeten pijn. Een pedicure valt tegen, haar immense bruidsboeket weegt maar liefst 8 kilo en de tientallen haarspelden die het diadeem, de sluier en het kapsel vastmaken, pijnigen haar tot bloedens toe.

Mathilde houdt van moderne en klassieke muziek, en van zigeunermuziek. Het helpt haar "onthaasten". Vooral piano speelt een belangrijke rol binnen het gezin. Mathilde begint zelf met spelen op haar 23e, maar Filip is pas de echte laatbloeier: hij begint met lessen op zijn 50e. Ook prinses Elisabeth en prins Gabriël kunnen tokkelen op het instrument. De openingsdans van ons koninklijke paar ? "Wonderful tonight", van Eric Clapton gebracht door Raymond van het Groenewoud.

Met de giften voor hun huwelijk richt Mathilde het Prinses (nu: Koningin) Mathildefonds op dat hulp biedt aan kwetsbare jongeren en hun ouders door projecten te ondersteunen. Ze wil een stem geven aan hen die zich moeilijk kunnen uitdrukken door te luisteren. "We hebben één mond en twee oren. We moeten twee keer meer luisteren dan spreken. Dan zou de wereld beter zijn", zegt de koningin daarover. 

India intrigeert Mathilde als bestemming. Niet alleen is ze er op staatsbezoek en economische missie geweest, ook in hun privétijd reizen zij en Filip af. Ze hebben er veel vrienden. Hun wittebroodsweken brengen ze onder meer door op de Malediven en India.  

Mathilde behaalt een hogeschooldiploma als logopediste, start een praktijk in Brussel en gaat er lesgeven. Kort na haar huwelijk studeert ze - met onderscheiding - ook af als psychologe aan de UCL in Louvain-la-Neuve. Ze werkt haar thesis af tussen de luiers door als kersverse moeder van Elisabeth. Mathilde is het eerste lid van de koninklijke familie met een Belgisch universitair diploma.

Mathilde en Filip zijn uitgenodigd in 2002 op het huwelijk van toenmalig kroonprins Willem-Alexander en Máxima Zorreguieta. Mathilde geeft op dat moment borstvoeding en besluit baby Elisabeth gewoon mee te nemen op hotel. Journalisten van "Royalty" botsen in de straten van Amsterdam op het koppel en mogen Mathilde hand in hand met Filip, baby Elisabeth bengelend op de buik, filmen.

De eerste bevalling van Mathilde is er een met keizersnede. De eerste weken zorgen Mathilde en Filip alleen voor prinses Elisabeth, daarna komt er hulp in huis met een kinderverzorgster. Maar zij is er - net als het andere personeel - alleen tussen de werkuren (8-18u) en dat blijft ook zo bij de andere kinderen. Filip zet hen op school af, Mathilde pikt hen op. Ze helpen bij het huiswerk, zorgen dat ze op ballet- of sportles raken en wonen de oudercontacten bij.

Thuis in Laken krijgen de jonge kinderen van Mathilde verantwoord speelgoed. Geen plastic voorwerpen, maar duurzaam hout. De "digitale uren" op smartphone en tablet worden beperkt en verjaardagsfeestjes voor vrienden krijgen een educatieve insteek (door bijvoorbeeld naar een museum te gaan).

Mathilde is niet alleen meter van Zaineb en Madinah, de zevende dochters van gezinnen uit Gent. Ze is ook de doopmeter van de Nederlandse prinses Alexia (17) en de Deense prinses Isabella (15). Zij bezoeken hun meter in België wel eens.

In haar vrije tijd gaat Mathilde joggen (in het park van Laken), wandelen (ze legde delen van de pelgrimsroute naar Santiago de Compostella af), fietsen, zwemmen (er ligt een zwembad verstopt aan de koninklijke serres van Laken), tennissen en skiën (zowat elk jaar in Verbier in Zwitserland). 

Net als koning Filip is koningin Mathilde diepgelovig, maar ze praten er niet over in het openbaar. Hun vier kinderen Elisabeth, Gabriël, Emmanuel en Eléonore hebben een religieus geïnspireerde naam. Ze bezoeken bedevaartsoorden en wonen misvieringen bij. Mathildes familie is lid van de Orde van Malta, een internationale organisatie om "christelijk geloof actief te beleven" en die zieken helpt op bedevaart naar Lourdes.

Leiderschap komt heus niet altijd vanzelf. Mathilde volgt in 2011 een tiendaagse cursus over leiderschap aan de prestigieuze Harvard-universiteit in de VS. Ze zit in de "klas" met zeventig anderen, onder wie huidig minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open VLD).

Ja, outfits van Mathilde worden soms aangepast. Het bekendste voorbeeld is de jurk van Diane von Furstenberg. Topmodel Gigi Hadid showde de originele jurk in New York met diep uitgesneden decolleté. Mathilde draagt ze op de Koningin Elisabethwedstrijd van 2016 iets voorzichtiger met dank aan een dichtgenaaide V-hals.

Raadgeefster Machteld Fostier. Waar Mathilde verschijnt, verschijnt zij. Bijnaam: de schaduwkoningin. De gewezen diplomate is het extra paar ogen en oren van de koningin, van samen toespraken schrijven en de agenda beheren over de geschenken voor Mathilde in ontvangst nemen tot een reservepaar nylonkousen bijhouden.

Mathilde is een boekenwurm. "Pure ontspanning", noemt ze het. Tijdens lange vluchten, zonder telefoontjes en mails, leest de koningin. Ze is voorleesmoeder geweest op school. Tot haar favoriete boeken behoren "Mazzel tov", "Oscar et la dame Rose", "Slaapwandelaars", "De groote oorlog", "Les vertus de l'échec" en "The story of my life" (Helen Keller). 

Onze prinses Elisabeth, Amalia van Nederland en Ingrid Alexandra van Noorwegen hebben een Whatsappgroepje om hun ervaringen te delen. Als Mathilde prinses is, zoeken zij en collega's Mette-Marit (Noorwegen), Mary (Denemarken), Letizia (Spanje) en Máxima (Nederland) elkaar op voor steun. Ze vormen naar verluidt de zogenoemde M-club, omdat de meeste van hun voornamen met M beginnen.

Als de koningin over haar echtgenoot spreekt in het openbaar zal ze nooit zijn voornaam Filip gebruiken. Het is altijd "mijn man, de koning". Ze respecteert hem en wil hem in geen geval overklassen.

Prinses Elisabeth experimenteert graag in de keuken met recepten. Maar doet moeder Mathilde dat ook? Volgens kenner Brigitte Balfoort kookt de koningin enkel op vakantie en is het anders 's avonds een boterham, iets opwarmen of afhalen. Improviseren en snel winkelen is niet altijd mogelijk om veiligheidsredenen.

Oud-koningin Fabiola en Mathilde waren hechte vrienden. Ze deelden twee passies: klassieke muziek en hun diepe geloof. Ze trokken samen naar de Elisabethwedstrijd waarvan Mathilde ooit verklapte dat het een uitdaging was om met de fantasierijke Fabiola "te zwijgen in de loge". Mathildes jongste dochter Eléonore heeft als tweede naam ook niet toevallig Fabiola. 

Waarvoor is de koning eigenlijk gevallen bij Mathilde? "Ik bewonder de discrete combinatie van haar charme en vastberadenheid, zo typerend voor het Poolse volk", aldus Filip op staatsbezoek in Warschau. "Dat maakt mij elke dag gelukkig."

Na de troonswisseling in 2013 besluit het paleispersoneel om koningin Mathilde aan te spreken met "majesteit" in plaats van met "mevrouw". Zo kan het onderscheid worden gemaakt met de andere koninginnen, Paola en wijlen Fabiola. Jan met de pet kan kiezen tussen "mevrouw" en "majesteit" om Mathilde aan te spreken.

Mathilde heeft een olifantengeheugen. Van haar jaarlijks honderden gesprekspartners weet ze na één jaar nog alles. Zijn of haar beroep, details uit zijn of haar privéleven, waar de babbel over ging, enz. Ook de paleismedewerkers doen vaak een beroep op haar. "Iets vergeten? Vraag het aan de koningin", klinkt het op briefings.

De rolverdeling of hiërarchie binnen het gezin is duidelijk in het wagenpark. Filip laat zich rondrijden in een auto met nummerplaat 1, Mathilde heeft als kenteken 2. 

Waar de perfectionistische Mathilde in het openbaar verschijnt, ziet ze er onberispelijk uit en legt ze een vlekkeloos parcours af. Ze beweegt zich na jarenlange ervaring feilloos rond op stiletto's. Eén keertje echter loopt ze zich vast. In 2016 blijft ze voor een kranslegging op de Amsterdamse Dam met een naaldhak tussen de kasseien steken en verliest ze een schoen. 

Mathilde is een dossiervreter. Dat weet gravin Ann d’Alcantara, voorzitter van het Koningin Mathildefonds. "Bij vergaderingen bereidt ze haar dossiers voor en ze verzamelt tips uit andere activiteiten en ontmoetingen om linken te leggen. De koningin is ons altijd bijna een stapje voor. Je voelt dat haar aanwezigheid een meerwaarde is. Ze werkt zeer hard."  

Bij eerste ontmoetingen is de gesprekspartner meestal nerveus om Mathilde te ontmoeten, overdonderd door protocol en etiquette. Met humor breekt Mathilde het ijs. Het is een constante, enkel wanneer de camera's draaien trekt ze haar professionele harnas aan en let ze goed op wat ze zegt. Toen ze zich ooit moest reppen naar een volgende afspraak, met kunstenaar Christo, klonk het met de kwinkslag: "Of hij gaat me nog inpakken." Schrijver Bart Moeyaert begroette ze eens met "de dikke Moeyaert", omdat hij net een dik boek uitbracht met verzameld werk.  

De jonge Mathilde wandelde het paleis officieel binnen bij haar verloving in 1999. Ze zit dit jaar met koning Filip tien jaar op de troon. Wat heeft ze betekend? "Haar grootste sterkte is dat ze Filip vleugels geeft. Ze geloofde in hem en heeft hem voortgestuwd. Ze heeft van de introverte kroonprins een goede koning gemaakt. Ook de kroonprinses plukt daar de vruchten van. Ze hebben een warm gezin en Elisabeth krijgt de perfecte voorbereiding. Dankzij Mathilde zullen we ook een goede koningin Elisabeth hebben", zegt Joëlle Vanden Houden, gewezen "Royalty"-producer die het boek "Mathilde 50" in november uitbracht. 

Dat het koninklijke gezin soms wegglipt naar de cinema voor de nieuwste James Bondfilm wisten we al. Maar Mathilde heeft ook Netflix in huis waar ze het eerste seizoen van "The crown" naar verluidt fantastisch vond. Ook de Amerikaanse politieke serie "House of cards", die het bingewatchen op de kaart zette, heeft ze bekeken. 

Tijdens een bezoek aan de Belgian Cats, de Belgische nationale damesbasketbalploeg, verbaast Mathilde zowat iedereen. Op aanmoediging van Emma Meesseman mikt de koningin twee keer raak in de ring. Bij de Rode Duivels weet Mathilde iets minder te scoren. Ze feliciteert hen na hun overwinning tegen Rusland op het WK (2014), maar verwart Romelu Lukaku met doelpuntenmaker Divock Origi. "Ik heb het Panini-album van mijn kinderen te weinig bestudeerd", legt ze achteraf uit.

Pleitbezorger voor de Duurzame Ontwikkelingsdoelstellingen van de VN, erevoorzitter van de Federale Raad voor Duurzame Ontwikkeling, beschermend erelid van de Koninklijke Academie voor Geneeskunde van België, lid van de Schwab Foundation Board voor sociaal ondernemerschap, erevoorzitter van Unicef België, de Koningin Elisabethwedstrijd én van Child Focus. Het is slechts een greep uit de functies van Mathilde.

Niet alleen Mathilde viert haar 50e verjaardag, ook de universiteit van Hasselt dit jaar. De UHasselt geeft voor haar gouden jubileum een eredoctoraat aan de koningin (en aan virologe Erika Vlieghe). 

Maison Wolfers ontwerpt de verlovingsring en trouwring van Mathilde. De in 1812 opgerichte juwelierszaak Wolfers wordt tot de meest prestigieuze van Europa gerekend. Maar evengoed koopt Mathilde juwelen aan via veilingen, winkelt ze op de Zavel in Brussel, of zijn het geschenken van de Belgische adel (de Lauwerkrans-tiara) of erfstukken (zoals de Wolfers-tiara van koningin Fabiola). Aan haar pols draagt ze vaak een gouden armband met vier edelstenen, die haar kinderen symboliseren.

Zelf staat ze niet graag in de schijnwerpers, maar het gebeurt soms toch. In Duitsland krijgt ze drie jaar geleden een van de belangrijkste mediaprijzen. Mathilde ontvangt er de Bambi Award voor liefdadigheid, omdat ze "haar rol als moeder van het land ver over de landsgrenzen heen vervult", omdat ze zich inzet voor kinderen en gezondheidsthema's.

Ze stapt het vliegtuig op in pantalon en landt enkele uren later in een jurk. Of het nu op een vliegtuig of een trein is, Mathilde wisselt bij officiële bezoeken in alle omstandigheden vlotjes van kledij. Ze zondert zich uiteraard af in een aparte ruimte, meestal een toilet. Er reist altijd een vertrouwde kapper en kleedster mee die haar ook bijstaan met de hoedencollectie.

Mathilde heeft twee trouwe viervoeters die onlangs nog op de koninklijke kerstkaart pronkten: de kleine, witte Jeep en de bruinharige Simba. Mathilde heeft altijd honden gehad. Als student was er Pas Op en toen zij en Filip nog geen kinderen hadden, liep Laika op de koninklijke domeinen rond. De labrador kwam om bij een tragisch ongeluk met leiband.

In 2018 verrast Mathilde op Safer Internet Day met een persoonlijke oproep naar jongeren om cyberpesten tegen te gaan. "Post je dingen online? Gebruik dan je gezond verstand en heb respect voor elkaar. Zie je dat anderen gepest worden? Kom op voor elkaar", zegt de koningin. Ook jongeren stellen zich open bij haar. Op bezoek in het buitengewoon onderwijs in 's Gravenwezel ontroert een gepeste tiener Mathilde met een plotse bekentenis. Ze vraagt meteen of hij bij iemand terecht kan.    

Prinses Elisabeth heeft een poolstation en kinderziekenhuis naar haar vernoemd. Mathilde moet het stellen met een bloem. De roos Prinses Mathilde is een "fors opengaande roos met een dicht bladerdek en kersrode, lichtgeurende bloemen". Een van de lievelingsbloemen van Mathilde zelf is de Medinilla, een trosbloem uit de Filipijnen die in de koninklijke serres staat.

De Duitse tv-zender ZDF volgt Mathilde in 2019 voor een docu over Europese koninginnen. Terwijl ze werkt op haar kantoor in het paleis - ze ondertekent wenskaarten voor eeuwelingen - ontvangt ze telefoon op haar tablet. "Het is mijn man", zegt ze en doet rustig voort zonder de oproep te beantwoorden. De filmploeg en haar werk krijgen even voorrang. En een dringende oproep zal het niet geweest zijn of haar adviseur had haar wel onderbroken.

Mathilde gaat al jaren in zee met de "king of the queens", hofleverancier Edouard Vermeulen van Natan. Haar dressing in Laken hangt er goed vol mee, maar ook Dries Van Noten, Bernard Depoorter en Esmeralda Ammoun zijn vaste waarden. De koningin shopt bij Essentiel Antwerp, trekt met haar dochters naar Zara en laat zich in Milaan bekoren door de collecties van Armani. Voor de hoeden staat Fabienne Delvigne paraat.

Door een valpartij op skivakantie in 2015 moet Mathilde zich enkele weken behelpen met een kniebrace. Op krukken gaat ze onder meer op audiëntie bij de paus en zakt ze af naar de Amerikaanse hoofdstad Washington. Daar verklapt ze dat de kinderen haar grappend een nieuwe bijnaam hebben gegeven: mama Robocop.

Mathilde noemt ze dankbaar haar "beschermengelen". De koningin wordt dag en nacht beschermd door minstens twee lijfwachten. 

De koningin heeft schoenmaat 39 en is ongeveer 1,75 meter groot. De reden waarom ze geen té hoge hakken in haar koffer steekt wanneer ze pakweg naar Japan trekt. Japanners zijn gemiddeld kleine mensen en het contrast met de koningin zou groot zijn, weten haar couturiers.