Voorlopig geen Leopard 2-tanks voor Oekraïne, maar wat krijgt het land dan wel?

De Oekraïense president Zelenski zat vandaag waarschijnlijk op het puntje van zijn stoel. Er hing dan ook veel af van het topoverleg op de militaire basis in het Duitse Ramstein. Oekraïne vraagt al geruime tijd aan zijn Westerse bondgenoten om gevechtstanks te leveren. Volgens president Zelenski zijn die nodig om de oorlog definitief te doen kantelen. Hij wil honderden tanks en gepantserde voertuigen inzetten om de gebieden te heroveren die tijdens de oorlog in handen van Rusland zijn gevallen.

Een van de zaken waarop Oekraïne haar oog heeft laten vallen, is zware Duitse Leopard 2-tanks. Alleen, Duitsland is niet helemaal mee in het verhaal. Het land vreest een escalatie van de oorlog als ze de tanks aan Oekraïne leveren. Sommige landen vinden de houding van Duitsland ongegrond, maar volgens de Duitse minister van Defensie is Duitsland niet het enige land met twijfels. 

Voorlopig geen tanks dus, maar toch was de bijeenkomst geen volledige mislukking...

Lees hier meer over wat er vandaag precies op de agenda staat in Ramstein.

Geen Leopard 2-tanks dus. Wel gaat Duitsland Oekraïne nu voorzien van 50 luchtafweersystemen. Eerder deze maand kwamen Berlijn en Washington een hulppakket overeen van 3 miljard, waarbij Duitsland 40 Marder infanteriegevechtsvoertuigen en een Patriot-verdedigingsraketsysteem aan Kiev zal leveren. Daarnaast beloofde de Duitse minister van Ontwikkelingssamenwerking Svenja Schulze Oekraïne donderdag 52 miljoen euro bijkomende hulp voor heropbouw. 

Het Amerikaanse ministerie van Defensie kondigde gisteren aan dat de VS ter waarde van 2,3 miljard euro bijkomende steun zou schenken aan Oekraïne. Sinds het begin van de invasie hebben de Verenigde Staten al bijna 25 miljard euro aan veiligheidshulp aan Oekraïne verstrekt. Het nieuwe pakket omvat ook militaire steun, met onder meer 59 Bradley-gevechtsvoertuigen, 90-Stryker pantserwagens en 8 Avenger-luchtafweersystemen. Ook zendt de VS 350 militaire terreinwagens, 53 gepantserde voertuigen en meer dan 100.000 munitiepatronen en raketten. 

Opvallend: in de Amerikaanse verklaring is geen sprake van Abrams-tanks. En ook tijdens zijn persconferentie na de bijeenkomst in Ramstein loste de Amerikaanse minister van Defensie geen woord over gevechtstanks. Vreemd, want het zijn wel de Duitse Leopard 2-tanks die Zelenski naar eigen zeggen zo hard nodig heeft. 

Duitse regeringsbronnen zouden eerder gezegd hebben dat Duitsland enkel bereid zou zijn om zijn Leopard 2-tanks naar Oekraïne te sturen als de VS ook Abrams-tanks zou inzetten. Een verklaring die later wel ontkracht werd door de nieuwe Duitse minister van Defensie, Boris Pistorius.

In aanloop naar de bijeenkomst in Duitsland vandaag hebben verschillende landen gisteren al een ontmoeting gehad in de Estse hoofdstad Tallinn. Na het overleg werd een gezamenlijke verklaring de wereld ingestuurd, de "Tallinn-belofte".

"We zijn vastbesloten om Oekraïne te steunen in zijn heldhaftig verzet tegen de illegale Russische agressie", luidt het. "Daarom verbinden wij ons ertoe collectief te streven naar de levering van een nooit eerder geziene reeks schenkingen om Oekraïne te verdedigen, waaronder tanks, zware artillerie, luchtverdediging, munitie en gevechtsvoertuigen." Concreet zal het land zeshonderd extra Birmstone-raketten sturen, maakte de Britse defensieminister Ben Wallace bekend.

Ook het Verenigd Koninkrijk - dat vorige week als eerste Westerse land aankondigde dat het zware Westers geproduceerde gevechtstanks zou leveren aan Oekraïne - was vertegenwoordigd op de ontmoeting in Tallinn. In de verklaring kondigt het VK aan dat het naast de reeds beloofde steun honderden extra gevechtsvoertuigen, honderden geavanceerde luchtafweer- én gevechtsraketten en munitie zou leveren aan Oekraïne. 

Daarnaast zal het VK ook het "Internationaal fonds voor Oekraïne" coördineren, dat gebruikt zal worden voor de financiering van zware wapens, zoals artilleriesystemen, munitie en gepantserde gevechtsvoertuigen. In dat fonds zit op dit moment zo'n 600 miljoen euro.

Zowel Nederland, Polen als Finland beschikken over - de in Oekraïne fel begeerde - Leopard 2-tanks en zijn ook bereid die effectief te leveren, maar ze moeten daarover eerst een akkoord vinden met Duitsland, van wie ze de tanks zelf aankochten. In de oorspronkelijke overeenkomst staat namelijk dat niemand de tanks mag doorverkopen (of schenken) aan derden zonder goedkeuring van de Duitse regering.

Daarover wordt vandaag gesproken tijdens de ontmoeting in Ramstein in Duitsland, maar de Poolse viceminister van Buitenlandse Zaken, Pawel Jablonski, liet gisteren al uitschijnen dat Polen ook zonder akkoord bereid zou zijn om de tanks richting Oekraïne te sturen.

Polen kondigde gisteren ook extra humanitaire én militaire steun aan Oekraïne aan. Het land leverde al verschillende houwitser-kanonnen. Daar komt nu nog S-60 luchtafweergeschut met 70.000 munitiepatronen en Stinger luchtafweersystemen bij. 

Ook Nederland beschikt over Leopard 2-tanks, maar zal die wél enkel leveren als Berlijn het licht op groen zet. Dat zei minister van Defensie Kajsa Ollongren gisteren tijdens een interview met persagentschap Reuters in de marge van het Wereld Economisch Forum in Davos in Zwitserland.

Daarnaast legt Nederland ook de laatste hand aan plannen om samen met Duitsland en de Verenigde Staten Patriot-luchtverdedigingssystemen aan Oekraïne te leveren.

Finland was al goed voor 190 miljoen euro aan steun voor Oekraïne en kondigde vandaag het grootste steunpakket tot nog toe aan: de Finse minister van Defensie Mikko Savola belooft militaire hulp ter waarde van 400 miljoen euro. In de medeling is sprake van artillerie en munitie, maar niet van de zware Leopard 2-tanks.

Net vandaag heeft de Franse president Emmanuel Macron voorgesteld om de defensie-uitgaven tot 2030 met meer dan een derde te verhogen. Hij wil dat doen om de "vrijheid, veiligheid, welvaart en plaats in de wereld" van Frankrijk te waarborgen. Concreet wil Macron 413 miljard euro aan militaire uitgaven doen in de periode 2024-2030. Ter vergelijking: in een soortgelijk militair plan voor 2019-2025 werd 295 miljard euro uitgegeven.

Macron ging tijdens de voorstelling niet in op het verzoek van Oekraïne om Franse Leclerc-tanks te leveren, zelfs niet nadat het Oekraïense ministerie van Defensie gisteren een ludieke video deelde waarin de tanks werden aangeprezen als "compact, sportief en gemakkelijk te parkeren" en waarin de Franse filosoof Jean-Paul Sartre werd geciteerd.

Het stilzwijgen van Macron betekent niet per se een afwijzing. Journalisten van politico.eu vernamen gisteren dat de Franse regering overweegt om Leclerc-tanks naar Oekraïne te sturen.

Het kabinet van de Franse president wijst er ook op dat Frankrijk in het verleden al heel wat steun heeft gestuurd naar Oekraïne. Hij heeft het onder meer over artilleriegeschut, luchtverdedigingssystemen, raketlanceereenheden en anti-tankwapens, maar ook over gepantserde voertuigen, munitie, beschermende uitrusting, medische apparatuur en militaire rantsoenen.

Eerder deze maand stemde Frankrijk er ook al mee in om bijkomende AMX-10 RC gepantserde bewakings- en gevechtsvoertuigen te sturen die in het Frans "lichte tanks" worden genoemd. Frankrijk zal ook minstens 2.000 Oekraïense soldaten opleiden als onderdeel van EU-brede opleidingsinspanningen.

Ook Estland, Letland en Litouwen beloven in de overeenkomst bijkomende militaire steun aan Oekraïne. Het Estse steunpakket bestaat uit tientallen houwitsers, duizenden artilleriepatronen, transportvoertuigen en honderden anti-tankwapens met munitie. Het totale pakket heeft een waarde van zo'n 113 miljoen euro. 

De militaire steun die Letland op tafel legt, bestaat onder meer uit tientallen draagbare luchtverdedigingssystemen, twee M-17-helikopters, tientallen machinegeweren met munitie, enkele tientallen onbemande drones en reserveonderdelen voor M109-houwitsers. Zowel Estland als Letland beloven dat ze ook in 2023 zullen investeren in het opleiden van Oekraïense strijdkrachten.

Het nieuwe Litouwse pakket bestaat dan weer uit tientallen luchtafweerkanonnen met munitie en twee Mi-8-helikopters. Litouwen investeert ook 40 miljoen euro in aankopen ter ondersteuning van het Oekraïense leger en zal 2 miljoen euro overmaken aan het "Internationale fonds voor Oekraïne". De totale waarde van het Litouwse steunpakket bedraagt 125 miljoen euro.

Zweden gaat zijn Archer-artilleriesysteem, een moderne mobiele houwitser waar Kiev al maanden om vraagt, naar Oekraïne sturen. De zending maakt deel uit van een nieuw pakket militaire steun voor het land. Daarnaast heeft premier Ulf Kristersson tijdens een persconferentie ook meegedeeld dat Zweden CV90-infanteriegevechtsvoertuigen en draagbare antitankraketten naar Oekraïne zal sturen.

Denemarken spreekt in de "Tallinn-overeenkomst" over een steunpakket van zo'n 600 miljoen euro bestaande uit militaire steun, maar ook hulp in de vorm van opleiding van Oekraïense soldaten. 

Het land zendt alle negentien Caesar-artilleriesystemen waarover het beschikt naar Oekraïne. Het artilleriewapen wordt vervaardigd door de Franse groep Nexter. Het gaat om een vrachtwagen uitgerust met een kanon van het kaliber 155 mm. De projectielen kunnen tot veertig kilometer ver doel raken. "Wapendonaties en militaire steun zullen worden voortgezet in nauwe samenwerking met de bondgenoten en in overeenstemming met de Oekraïnse behoeften", luidt de verklaring. Dezelfde boodschap klinkt vanuit Tsjechië dat onder meer bijkomende houwitsers en meer munitie belooft. 

Vanuit Slovakije zijn er nog geen concrete beloftes, maar de Slovaken engageren zich wel om meer materieel vrij te maken voor Oekraïne. "De inspanningen richten zich momenteel op mogelijkheden met betrekking tot tanks, gevechtsvoertuigen en luchtverdedigingssystemen, maar ook op een verhoogde productie van houwitsers, ontmijningsapparatuur en munitie."

Tijdens een bezoek aan Kiev woensdag heeft ook de Canadese minister van Defensie, Anita Anand, een levering van 200 gepantserde voertuigen aan Oekraïne aangekondigd. De schenking zou zo'n 62 miljoen euro waard zijn en maakt deel uit van de 345 miljoen euro aan extra militaire hulp voor Oekraïne die premier Justin Trudeau in november aankondigde.

Het gaat om gepantserde voertuigen van het type Senator, gemaakt door de Canadese fabrikant Roshel, die dienen om militairen, gewonden of munitie te vervoeren. De pantserwagens zijn slechts licht bewapend, maar het zou wel vrij eenvoudig zijn om er wapens op te monteren.

Anand sprak tijdens zijn bezoek aan de Oekraïense hoofdstad onder meer met defensieminister Oleksii Reznikov. Die prees Canada voor de ruim 1 miljard dollar aan militaire steun die het sinds de Russische invasie een kleine elf maanden geleden heeft toegezegd.

Aan de vooravond van de cruciale bijeenkomst in Ramstein in Duitsland heeft de Belgische minister van Defensie Ludivine Dedonder (PS) gezegd dat België extra antitank- en luchtafweersystemen wil leveren aan Oekraïne. Het punt zal aan bod komen op de ministerraad van volgende week. 

In antwoord op een vraag van federaal parlementslid Michel De Maegd (MR) herinnerde de minister gisteren aan de steun die België al aan Oekraïne heeft verleend, zowel op militair als civiel vlak. Het bedrag van de huidige steun - zonder de bijkomende anti-tank- en luchtafweersystemen mee te rekenen - bedraagt al 90 miljoen euro, aldus minister Dedonder.

België stuurt via B-FAST ook 3.000 ton strooizout naar Oekraïne om er de wegen ijsvrij te maken in de harde winterse omstandigheden. "Het gaat om een zending die essentieel is om de Oekraïense bevolking toe te laten zich te verplaatsen, ondanks de oorlog en de ongunstige weersomstandigheden eigen aan dit seizoen", luidt het donderdag in een persbericht.

België beantwoordt met de zending aan het verzoek om bijstand dat Oekraïne via het Europees mechanisme voor civiele bescherming (ECPM) had gelanceerd.