Maak kennis met Georg Gänswein: spilfiguur in "complot" om paus Franciscus tot aftreden te dwingen

Dat paus Franciscus mogelijk net als zijn voorganger Benedictus vervroegd aftreedt, heeft hij zelf nooit uitgesloten. De voorbije zomer werd daarover al gespeculeerd, toen de paus aangaf dat hij het wegens zijn leeftijd en gezondheidsproblemen wat rustiger aan zou doen. Aftreden zou hij nog niet doen, zei hij, maar "de deur staat open". 

Na de dood van voorganger Benedictus, op oudejaarsdag, zijn de geruchten over een mogelijk aftreden alleen maar toegenomen. Sterker nog, verschillende media speculeren over een complot van conservatieve hardliners binnen het Vaticaan om Franciscus onder druk te zetten om op te stappen. 

"Ik denk niet dat er een complot is", meent correspondente in Italië en Vaticaankenner Andrea Vreede, die duiding geeft in "Het uur van de waarheid" op Radio 1. "Maar er is wel degelijk wat aan de hand". "Als het over het Vaticaan gaat, vliegen ook goede journalisten in Italië soms uit de bocht. Wat niet wegneemt dat er wel degelijk al tien jaar lang spanningen zijn." 

Wie die spanningen heeft aangewakkerd en nu nog wat meer oppookt, is aartsbisschop Georg Gänswein, een naam die ook nu weer voortdurend de kop opsteekt. Een heel bekende man in Italië, niet het minst om zijn looks. De intussen 66-jarige Ganswein wordt ook wel "de meest sexy priester van het land" genoemd. Of nog:  "de George Clooney van het Vaticaan".

De Duitse aartsbisschop was 30 jaar lang de persoonlijke secretaris van zijn landgenoot Joseph Ratzinger, beter bekend als paus Benedictus XVI. Hij werd door Benedictus benoemd tot prefect van het Pauselijke Huis, wat betekende dat hij toezag op wie bij de paus op bezoek mocht. 

Toen Benedictus aftrad - tegen de zin van Georg Gänswein - bleef hij diens privésecretaris. Tegelijk behield hij zijn functie van prefect onder de nieuwe paus, Franciscus. "Hij was dan een soort verbindingsschakel tussen beide pausen", zegt Vreede.

Tenminste, tot 2020, want dan werd hij door Franciscus aan de kant gezet. "Omdat hij zijn rol toch iets te proactief invulde en te veel dingen organiseerde die gelezen konden worden als kritiek op de zittende paus."

Die Georg Gänswein is een controversiële figuur en een spilfiguur in de complottheorie. Zoals hij de voorbije jaren ook "een spilfiguur is geworden voor de conservatieve katholieken, die zich veel meer thuis voelden onder Benedictus en belaagd voelen onder de veel meer hervormende paus Franciscus", zegt Vreede. "Gänswein heeft zich ontpopt tot iemand die die mensen aantrok en die gevoelens aanwakkerde." 

Diezelfde Gänswein heeft nu een boek uit, waarover geruchten al wekenlang de ronde doen. In dat boek "Niets dan de waarheid" getiteld, heeft hij het over de tegenkantingen waarmee hij te maken zou hebben gehad, en over manipulaties die het blazoen van de vorige paus zouden hebben bezoedeld. "Nog vóór de dood van Benedictus lekte al vanalles uit over dat boek", zegt Vreede. 

Het boek ligt op hetzelfde moment in de rekken als dat van de Britse prins Harry, en wordt er ook wel mee vergeleken. Want net als Harry lijkt Gänswein met zijn boek uit op revanche. Zo schrijft hij over zijn ontslag door paus Franciscus dat hij zich "vernederd" voelde. "Omdat ik geen verklaring kreeg voor mijn ontslag en omdat hij erover praatte in aanwezigheid van anderen". Toen hij de paus daarover aansprak, zou die gezegd hebben dat "vernederingen goed kunnen doen."

Met zijn boek kan Gänswein de huidige paus dus in een kwaad daglicht stellen, maar meer dan natrappen is het volgens Vreede niet. "Zijn rol is immers uitgespeeld. De man over wie hij moest waken, is overleden. Dus wat is hij nu? Hij is eigenlijk niets. Hoe zou hij dan een complot moeten smeden om een paus tot aftreden te dwingen?"

Dat een aftreden van Franciscus nu dichterbij zou zijn gekomen, gelooft Vreede dus niet. "Integendeel, ik denk dat hij nu een vrijere en makkelijkere positie heeft nu de grote kampioen in het bastion van de meer behoudende katholieken er niet meer is."  

Dat intriges en complottheorieën zullen blijven leven, staat buiten kijf, weet ook Vreede. "Het Vaticaan ligt in Italië en Italië is dol op intriges. Wat is een betere plek om prachtige verhalen bijeen te schrapen en prachtige intriges te verzinnen dan het Vaticaan? En dat Vaticaan is als een heel spannende koninklijke familie."