Ontwerper koalatest nuanceert link tussen thuistaal en scores: "Ook opleidingsniveau ouders en leeftijd kleuters spelen rol"
Ook kleuters die thuis Nederlands spreken, kunnen minder goed scoren op de koala-taaltest. Dat zegt Kris Van den Branden, die de test ontwierp, in "De zevende dag". Naast de thuistaal spelen ook de achtergrond waarin het kind opgroeit en de leeftijd een rol, zegt hij. Zijn oplossing en boodschap aan Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA): "Investeer meer in het kleuteronderwijs".
In de zogenoemde koalatest worden alle vijfjarige kleuters getest op hun kennis van het Nederlands, om te kijken of ze een voldoende taalbasis hebben om het eerste leerjaar in te stappen. 86 procent van de kleuters in het Vlaamse onderwijs heeft voldoende kennis, zo bleek uit de resultaten van de tweede koalatest die dinsdag zijn vrijgegeven.
14 procent van de kleuters scoort onvoldoende, en er blijken grote verschillen tussen de scholen te zijn. "Scholen met veel leerlingen die thuis geen Nederlands spreken, zien gemiddeld 25 procent van hun kleuters een onvoldoende scoren," zei Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) daarover.
De koalatest gaat over schools Nederlands, dat een specifiek register heeft en verschilt van het thuistaal-Nederlands
Daarmee was een duidelijke link gelegd tussen de taal die kleuters thuis spreken en hun score op de taaltest, maar Kris Van den Branden, professor Taalkunde aan de KU Leuven, nuanceert. Thuis Nederlands spreken betekent niet automatisch goed scoren op de koalatest, omdat er verschillende factoren meespelen.
Om te beginnen is er de specificiteit van de taaltest: "De koalatest achterhaalt hoe goed kleuters het Nederlands begrijpen dat op school wordt gebruikt, om hen dingen te leren. Taalkundigen noemen dat schooltaal-Nederlands. Het is een specifiek register dat verschilt van het Nederlands dat gezinnen thuis spreken, het thuistaal-Nederlands. De woordenschat verschilt, en er zijn andere interactiepatronen. De test gaat dus over het schoolse Nederlands dat wordt gebruikt om kinderen te leren rekenen en lezen, bijvoorbeeld," duidt Van den Branden.
BEKIJK - Kris Van den Branden: "Het is belangrijk om de nuance te maken: er zijn ook kinderen die thuis in het Nederlands worden opgevoed en slecht scoren op de schoolse taalvaardigheid":
De opleidingsachtergrond van de ouders is de doorslaggevende factor
Eén-op-één de link leggen tussen geen Nederlands praten thuis en slecht(er) scoren op de taaltest is niet juist, zegt Van den Branden: "Zeker niet. Er zijn ook kinderen die thuis in het Nederlands worden opgevoed en die slecht scoren op de schoolse taalvaardigheid. De thuistaal is daar niet de doorslaggevende factor. Dat blijkt meer de opleidingsachtergrond van de ouders te zijn. Bij lager opgeleide ouders is die afstand tussen thuistaal en schooltaal wat groter."
Ook de precieze leeftijd van de vijfjarige kleuters blijkt een impact te hebben: kinderen die vroeg op het jaar geboren zijn, scoren wat beter dan kleuters die later op het jaar geboren werden.
Wat met het voorstel-Weyts?
Minister Weyts wil anderstalige kinderen thuis Nederlands laten spreken en doet een oproep aan de ouders in die zin. Weyts hield zelfs een stok achter de deur: bij ouders die manifest weigeren en dus geen goede wil tonen, moeten sancties mogelijk zijn zoals een vermindering van het groeipakket.
Investeer in de eerste plaats in de ondersteuning van de kleuterleid(st)ers
Zijn voorstel viel bij heel wat actoren op een koude steen, en vindt geen genade bij Van den Branden: "Ik vind dat een slecht idee. Het onderzoek is duidelijk: het zegt dat je in de eerste plaats moet investeren in de competentie van leerkrachten, in dit geval kleuterleiders. Zij moeten de hele klasdag gebruiken om de taal van de kleuters te stimuleren. Als de minister zo bezorgd is om de taalkennis van de kleuters, dan kan hij het best investeren in kleuteropleiding. Dat is een stiel, en het vraagt veel van de kleuterleid(st)er om dat voor 20 kleuters te doen. We moeten hen goed coachen en goed ondersteunen."
Landen waar het aantal kleuters per leraar lager ligt, scoren beter op internationale rankings
Het aantal kleuters per kleuterleider ligt een pak hoger in Vlaanderen dan in buurlanden. "Landen als Estland en Ierland hebben veel minder kleuters per leraar, en scoren heel goed in de internationale rankings", stipt Van den Branden aan. Het komt er dus op aan om goede leraren te vinden en die goed op te leiden, maar je moet er vooral voor zorgen dat je die kunt houden, zegt Van den Branden: "En je moet een goed plan hebben om hen te blijven coachen tijdens hun eerste jaren, zodat ze nog beter worden."
"Ook bredere problemen aanpakken"
Los van het taaldebat voor de kleuters, zijn er nog andere problemen zoals een gebrek aan plaatsen. In Antwerpen kunnen een 200-tal leerlingen momenteel niet naar school gaan omdat er geen plaats meer is.
Onderwijs zit in systeemcrisis, we wachten op een algeheel plan van de minister
"Het onderwijs zit in een systeemcrisis", zegt Karin Heremans, directeur van het Koninklijk Atheneum Antwerpen. "We hebben nood aan een plan op alle domeinen: het talenbeleid, het lerarentekort, het capaciteitsprobleem... We hebben meer nodig dan losse flodders. (...) We wachten nog altijd op een algeheel plan van de minister."
BEKIJK - Het volledige onderwijsdebat in "De zevende dag" met Naomi Izabela (voorzitter van de Antwerpse jeugdraad), Koen Pelleriaux (afgevaardigd bestuurder van GO!-onderwijs), Karin Heremans (directeur Koninklijk Atheneum Antwerpen) en Kris Van den Branden (ontwerper van de koalatest en professor aan de KU Leuven).
