Alle ogen gericht op Duitsland: krijgt Oekraïne Leopard-tanks? En wat maakt ze zo bijzonder?

Als het van de Duitse groenen en liberalen afhing, dan kunnen de Oekraïners straks met de alom gevreesde Duitse Leopard 2-tanks ten strijde trekken. Zo zei de groene minister van Buitenlandse Zaken, Annalena Baerbock, zondagavond dat Duitsland niet op de rem zou staan als er een vraag om toestemming zou komen om de tanks naar Oekraïne te exporteren. Maar gisteren haastte regeringswoordvoerder Steffen Hebestreit zich alweer om te verkondigen dat dat niet het standpunt van de hele regering is. Hij gaf aan dat Duitsland vasthoudt aan de ‘vaste procedures’ als er een verzoek zou komen om de tanks naar Oekraïne te sturen.

Landen als Polen en Finland gaven al aan dat ze een aantal van hun Leopard-tanks aan Oekraïne willen doneren. Maar in de verkoopsovereenkomst van de Duitse tanks staat dat landen ze niet mogen doorverkopen (of doneren) aan derden. De Duitse besluiteloosheid over die goedkeuring, met name bij bondskanselier Olaf Scholz, frustreert de Oekraïners mateloos. “Elke dag vertraging betekent de dood van Oekraïners. Denk sneller”, tweette presidentieel adviseur Mykhailo Podolyak zaterdag.

Hoewel de Duitsers al heel wat militair materiaal aan Oekraïne geleverd hebben, ligt de levering van Leopard-tanks duidelijk gevoeliger. “Het gaat er volgens mij niet zozeer om dat een Leopard-tank als een ‘offensief’ wapen gezien kan worden”, zegt defensie-expert Dick Zandee (Clingendael). “Duitsland heeft al raketlanceerders en andere wapensystemen geleverd die nog veel verdere doelwitten kunnen raken. Het verschil is dat de Leopard bij uitstek als dé Duitse tank gezien wordt, als het vlaggenschip van de Duitse defensie. Als er Duitse tanks aan het front zouden rondrijden, maakt dat volgens sommigen de Duitse betrokkenheid veel groter.”

Na twee wereldoorlogen is Duitsland er als de dood voor als ‘agressor’ gezien te worden. Sinds het nazisme verslagen werd, was het er vooral op uit om vrede in de wereld te bevorderen en zich te integreren in veiligheidsstructuren als de NAVO. Met name de sociaaldemocratische partij van Olaf Scholz werd gevormd door de ‘Ostpolitik’ van voormalig kanselier Willy Brandt, die de relaties met Sovjetlanden wou verbeteren door economisch samen te werken. Tot op vandaag blijft de SPD aansturen op een diplomatieke oplossing uit het conflict.

Dat maakt dat de Duitsers veeleer als partner dan als leider in dit conflict willen optreden. Vandaar dat diplomaten van Olaf Scholz al aangaven dat Duitsland geen tanks zou sturen tenzij de Amerikanen M1 Abrams zouden sturen. Dat is een type gevechtstank dat door het nodige transport, het vele onderhoud en de specifieke brandstof die ze slurpt nochtans een veel minder logische keuze is om naar Oekraïne te sturen.

Offensief

De meeste analisten denken niettemin dat het een kwestie van dagen is voor de Duitsers overstag gaan. De Britten lieten eerder al weten dat ze de komende weken veertien Challenger 2-tanks leveren aan Oekraïne. Volgens experts kan de komst van die westerse tanks een verschil maken op het terrein. “Met die tanks en andere aanvalswapens, zoals nieuwe pantserwagens, kunnen de Oekraïners een offensief plannen waarmee ze door de Russische linies kunnen breken”, zegt Zandee.

De Duitse Leopard staat sinds jaar en dag bekend als de beste tank ter wereld. Ze zijn een stuk sneller, krachtiger en beter bepantserd dan de T-72, de Sovjet-tank die de hoofdmoot vormt van zowel het Russische als het Oekraïense leger. Anders dan de Sovjet-tanks kunnen ze dankzij een stabiliserend kanon met precisie vuren terwijl ze rijden, en dankzij warmtebeeldkijkers kunnen ze ook ’s nachts schade aanrichten. “Je kunt stellen dat één Leopard gelijk staat aan drie Russische tanks”, aldus oud-kolonel Roger Housen.

Toch valt het nog af te wachten of de tanks echt het verloop van deze oorlog kunnen veranderen. Al meermaals werd gesteld dat de Oekraïners op westerse tanks rekenen om een groot tegenoffensief te beginnen, voor Rusland in het voorjaar met heel wat nieuwe krachten aan een offensief begint. “Maar je mag niet vergeten dat de Oekraïners nog opgeleid moeten worden om met deze tanks te werken en het nodige onderhoud te doen”, zegt Housen. Zowel qua munitiebevoorrading, het aanvullen van brandstof en mechaniek zou de komst van tientallen westerse tanks de Oekraïners voor tal van nieuwe uitdagingen plaatsen. Ook Zandee schat dat de tanks daardoor pas ten volle in de zomer ingezet zouden kunnen worden.

Daarnaast is het de vraag of Oekraïne wel genoeg tanks zal krijgen om grootschalige offensieven uit te voeren. Oekraïne vroeg er minstens 300, maar op basis van de voorlopige beloftes mogen ze eerder op een vijftigtal rekenen. “Gezien de grootte van het front is dat niet voldoende om de Russen terug te dringen”, zegt Housen.

Toch zou volgens Frans Osinga, hoogleraar oorlogsstudies van de Universiteit Leiden, de levering van Leopard-tanks aan Oekraïne een nieuwe steen verleggen, net zoals de levering van Himars-raketsystemen of de Patriot-luchtafweersystemen eerder. “Het zou een belangrijk politiek signaal zijn. Eens die barrière gebroken is, zullen wellicht meer landen sneller de stap zetten om Leopards of andere tanks te sturen. Zo kan Oekraïne op termijn toch heel wat extra slagkracht krijgen.”