Finland overweegt Zweden los te laten in NAVO-toetredingsproces

Finland wil het liefst samen met Zweden lid worden van de NAVO. Maar als Turkije ook op de lange termijn een stokje voor de Zweedse aanvraag blijft steken, moet Finland “bereid zijn om dat standpunt te herzien”, zei de Finse minister van Buitenlandse Zaken Pekka Haavisto dinsdagochtend in een interview met de Finse publieke omroep Yle.

Enkele uren later kwam hij daar al op terug. Zijn opmerking was “onnauwkeurig” geweest en de Finse opstelling is niet veranderd, zei Haavisto tegen de pers. Toch schuilt er volgens analisten meer achter de uitspraak. “Dit is het eerste scheurtje in de tot nu toe indrukwekkende eensgezindheid van Zweden en Finland”, zegt Paul Levin, directeur van het Instituut voor Turkse Studies aan de Universiteit van Stockholm, tegen persbureau AP. “Als Turkije de toetreding blijft blokkeren, vermoed ik dat Finland het op een gegeven moment alleen gaat doen.”

Haavisto zei dinsdag tegen persbureau Reuters dat Finland vanwege de hoog opgelopen spanningen heeft voorgesteld om de gesprekken met Turkije voor een paar weken stil te leggen. Later op de dag berichtte de Turkse staatsomroep TRT dat Ankara het eerstvolgende overleg met Finland en Zweden dat voor februari gepland stond voor onbepaalde tijd heeft uitgesteld. Zweden wil zo snel mogelijk met Turkije om tafel. “Geen andere nationale veiligheidskwestie is belangrijker dan dat wij, samen met Finland, snel lid worden van de NAVO”, zei premier Ulf Kristersson.

Turkse eisen

Toen Finland en Zweden na de Russische invasie besloten om hun onafhankelijke koers om te gooien en een gezamenlijke aanvraag bij de NAVO in te dienen, leek toetreding slechts een kwestie van tijd. De meeste landen reageerden enthousiast, maar het is nog altijd wachten op groen licht van Hongarije en met name Turkije. De Turkse president Recep Tayyip Erdogan stelt steeds nieuwe eisen aan de Zweedse regering, die het niet kan of niet wil inwilligen.

De Zweedse bevolking, die sowieso al niet happig was op de toetreding, is intussen wel klaar met de Turkse houding. Afgelopen weekend stookte de Zweedse extreem-rechtse activist Rasmus Paludan het conflict verder op door pal voor de Turkse ambassade in Stockholm een koran te verbranden. Erdogan reageerde fel: Zweden hoeft niet meer op Turkse steun voor het NAVO-lidmaatschap te rekenen. Intussen zijn in Turkije en verschillende islamitische landen protesten uitgebroken naar aanleiding van de koranverbranding. De Zweedse ambassade in Ankara bleef dinsdag uit veiligheidsoverwegingen gesloten.

De verwachting is dat Turkije in elk geval tot de verkiezingen, die voor 14 mei gepland staan, niet te vermurwen is. Erdogan doet er alles aan om stemmen te winnen en een anti-westerse opstelling kan hem daar flink bij helpen.

Een doorbraak moet komen op de eerstvolgende NAVO-top in juli, als de Turkse verkiezingen achter de rug zijn. De vraag is of de Finnen met de Russische dreiging in het achterhoofd wel zo lang willen wachten. Turkije heeft namelijk geen probleem met de Finse toetreding en onder de Finse bevolking is de steun voor toetreding nog altijd groot. Het nadeel is dat toetreding zonder Zweden de nauwe militaire samenwerking tussen de twee landen een stuk moeilijker maakt. Bovendien zou Zweden dan plotseling alleen tegenover Turkije komen te staan.