Voormalig acteur Todd Field (In the Bedroom, Little Children) heeft het de toeschouwer niet gemakkelijk gemaakt in zijn derde film. Deze leerling van Stanley Kubrick – hij vertolkte een rol in Eyes Wide Shut – vraagt de toeschouwers te observeren en vervolgens te analyseren wat ze gezien hebben. Zelf vertikt Field het om te oordelen en te veroordelen. Hij reikt je enkel de elementen aan.

Focus van Tár is Lydia Tár (Cate Blanchett), een dirigent die de absolute top heeft bereikt, het niveau van Leonard Bernstein. Ze werd aangesteld tot hoofddirigent van het filharmonisch orkest van Berlijn, zal een live uitvoering brengen van de Vijfde Symfonie van Gustav Mahler en stelt straks haar boek Tár on Tár voor. Wat de prestatie nog indrukwekkender maakt, is dat Tár een lesbienne is. Weinig vrouwen hebben het zo ver geschopt in wat voorheen een strikte mannenwereld was. Lydia heeft dus taboes gesloopt, wordt aanbeden en krijgt alles wat ze maar wenst. Maar Lydia weet ook dat ze carrières van anderen kan maken én kraken. Zo hoopt haar assistente op de baan van hulpdirigent. Zal Lydia haar dat gunnen? Wanneer dingen uit het verleden opnieuw komen bovendrijven, komt ook de geruchtenmolen op gang. Lydia wordt de nieuwste prooi van de cancelcultuur.

Oscar

Field toont nooit wat er in de relatie misliep, maar geeft via andere relaties genoeg informatie zodat de toeschouwer kan inschatten wat er gebeurd is. Die onorthodoxe aanpak heeft geleid tot verwarring bij de Amerikaanse pers. Sommigen zien Tár als een aanval op decancelcultuur, anderen vinden de film heel genuanceerd en nog anderen vinden hem ambigu. In een van de laatste scènes geeft Field op een visuele manier toch aan wat er aan de hand is met Lydia.

Tár gaat niet over de schuldvraag, maar wel over wat macht kan doen met een mens wanneer die op een piëdestal wordt gezet en blind wordt voor de gevoelens van anderen. In een scène laat Field hoofdpersonage Lydia in discussie gaan met een student die Bach als male chauvinist pig niet ziet zitten. Haar argumenten kloppen als een bus, maar ze geeft die aan vanuit een machtspositie. Net daar wringt het schoentje bij Lydia.

Zelden werd in een film een gelijkaardige polemiek zo haarscherp en zonder manipulatie geanalyseerd. Kubrick zou trots geweest zijn op Field. Maar de film behoort vooral Cate Blanchett toe. Wat de Australische hier doet, is het hoogtepunt van haar al geweldige carrière. Blanchett verdient alle prijzen die ze straks zou kunnen winnen én zal winnen. Dat ze de Oscar zal wegkapen, is nu al een vaststaand feit. Toch is het koel gestileerde Tár met zijn lange dialoogscènes allesbehalve een brede publieksfilm. Wat verklaart waarom deze vrij dure film flink flopte in de VS. Als je van echte cinema houdt, moet je hem gezien hebben. Dat zegt ook Martin Scorsese en de meester mag je nooit tegenspreken.

‘Tár’ speelt nu in de bioscoop