"Sire, er zijn geen generaals meer": nooit geziene pensioneringsgolf van topgeneraals op komst bij Belgisch leger

Voor het eerst in decennia groeit ons leger weer in aantal militairen. En alle grote wapensystemen, zoals fregatten, mijnenjagers, gevechtsvliegtuigen, drones, helikopters en gepantserde voertuigen, worden de komende jaren vernieuwd. De nieuwe benoemingen zijn dus belangrijker dan ooit, want de nieuwe generaals zullen werken met vele miljarden euro's aan belastinggeld. Maar, bij Defensie werken ook steeds meer burgers. Dat betekent dat een aantal absolute topfuncties die vroeger naar een generaal zouden gaan, nu naar topambtenaren zullen gaan. 

Van de 7 driesterren-generaals (luitenant-generaals) gaan er volgend jaar 6 met pensioen. Daar zitten absolute zwaargewichten bij, zoals vice-stafchef Marc Thys, Claude Van de Voorde (NAVO) en Wim Robberecht (Militaire Inlichtingendienst ADIV). De enige driesterren-generaal die blijft zitten, is Frédéric Goetynck, die onder meer de belangrijke aankoopdienst leidt.

Ook bij de 18 tweesterren-generaals, de generaal-majoors, gaan er volgend jaar 4 met pensioen, en het jaar daarop nog eens 4. Let wel: luitenant-generaals kunnen hun pensioenleeftijd twee jaar uitstellen, 61 jaar in de plaats van 59 jaar. 

De chef Defensie Michel Hofman (****) is een nieuwe structuur aan het uittekenen. Omdat met een aantal benoemingen op internationale functies niet kan worden gewacht, stuurt Hofman aan op een "superbenoemingscomité" ergens begin 2023. Op die manier zit iedereen op post voor het verkiezingsjaar 2024, ook mocht de regering onverwacht vroeger vallen. 

Generaals worden benoemd volgens een wettelijk vastgestelde procedure: een Hoog Comité wordt voorgezeten door minister van Defensie Ludivine Dedonder. Stemmen ook mee: stafchef Hofman, alle luitenant-generaals (***) aangevuld met de HR-verantwoordelijke en de secretaris-generaal van het departement. Voor de bevordering tot generaal-majoor mogen de huidige generaal-majoors ook meestemmen.

Op basis van anciënniteit, taalstelsel en kwalificaties, en operationele achtergrond wordt een voorkeurslijst opgesteld. Een directe betrokkene met ervaring: "In de praktijk wordt er gedeald en gewheeld tussen de verschillende componenten, waarbij zwaargewichten proberen om hun eigen mannetjes benoemd te krijgen". 

De benoemingen nu zijn extra belangrijk, want in 2024 zal de nieuwe regering ook een nieuwe stafchef moeten kiezen. Wie benoemd wordt tot luitenant-generaal (***) maakt dus kans om Chef Defensie, stafchef dus, te worden.

Velen voelen zich geroepen, maar weinig generaal-majoors zijn uitverkoren om door te stoten tot de prestigieuze "driesterrenclub" van luitenant-generaal (***). "Defensie stelt een voorkeurslijst op en stuurt die naar het kabinet. Maar niet zelden vraagt het kabinet om de criteria aan te passen van deze of gene, zodat hun plaats op de lijst wijzigt", zegt iemand met directe ervaring met de procedure.

Bij de huidige tweesterren-generaals wordt vooral gekeken naar Jean Nulmans (**) en Vincent Descheemaeker (**). Die laatste heeft een achtergrond bij de Speciale Operaties en is "hot" binnen Defensie.

Bij de luchtmachters maken Thierry Dupont (Luchtcomponent), maar vooral Frederik 'Fred' Vansina (Strategie, ex-Luchtcomponent) een goede kans. Vansina kwam in 2018 bij de vervanging van de F-16s onder vuur te liggen na beschuldigingen dat "zijn" luchtcomponent aangestuurd zou hebben op de keuze voor de Amerikaanse F-35A. Maar verschillende onderzoeken pleitten hem nadien volledig vrij. Vansina hield zich na de politieke en mediastorm sindsdien wel wat op de achtergrond. 

De PS en Dedonder zijn zelf nooit grote fan geweest van het F-35A dossier... Maar het Amerikaanse gevechtstoestel F-35A is intussen wél de standaardreferentie voor Europese NAVO-landen. 

Niet zelden worden ook kabinetsmedewerkers van de minister van Defensie beloond met een benoeming. "Niet onlogisch", zegt een betrokken generaal, "daar zouden toch de toppers moeten zitten". Topfavorieten hier is vice-kabinetschef Thierry Esser (**), die wellicht luitenant-generaal wordt. Ook fregatkapitein Kristof Van Belleghem die de militaire operaties opvolgt, is kanshebber op generaalssterren.

Een deel van nieuwe generaal-majoors (**) wordt gekozen uit de grote pool van jongere kolonels. Namen die hier circuleren, zijn ex-F-16-piloot Geert De Decker (met een groot "Top Gun"-gehalte) en  Lieven Geeraert, de huidige commandant van de Gemotoriseerde brigade. 

Maar ook de invloed van koning Filip bij benoemingen valt niet te onderschatten. "Zo is ook de invloed van viersterren-generaal Thierry Vandeveld, hoofd van het Militair huis van de koning, en dus vertrouwenspersoon van koning Filip helemaal niet gering", zegt een topgeneraal met ervaring.

"Dat bijvoorbeeld iemand als Guido Hart (**) al gepromoveerd is tot generaal-majoor, dankt hij vooral aan zijn goede relatie met het koningshuis", aldus een ander betrokken generaal. "Tja, Vandeveld en Hart zijn oude vrienden van bij de artillerie…", zegt dan weer een derde betrokken generaal. 

Minister Dedonder staat erop dat er zeker één vrouwelijke generaal-majoor (**) wordt benoemd. Na de pensionering, twee jaar geleden, van generaal-majoor Lutgard Claes (**) zijn er immers géén vrouwelijke generaals meer. 

Grootste kanshebber is An-Roos De Potter (*), die vandaag het technische secretariaat op het kabinet runt. Een tweede naam die valt, is die van kolonel Katrien D'Herdt (landcomponent). Die laatste is nu al zeker van een benoeming tot brigadegeneraal (*) omwille van een internationale functie die ze opneemt.

Een andere naam om goed te onthouden, is die van kolonel An De Smedt (kabinetschef Medische Component). "Daar zit een grote generaal in", zegt een generaal die haar goed kent. Voor deze benoemingsronde deze lente zou ze nog net niet in aanmerking komen, wegens net enkele weken te jong. "Overigens zijn we nog dringend op zoek naar een dokter uit de medische dienst om tot generaal te benoemen", zegt de betrokken generaal. 

Verwacht wordt dat de regering in samenspraak met Chef Defensie Hofman tegen april de knopen doorhakt.