Gedaan met cowboypraktijken onder pakjesbezorgers: minimumvergoedingen en rusttijden op komst

Eind 2021 ging Joppe Nuyts, onderzoeksjournalist van Het Laatste Nieuws, enkele weken undercover aan de slag bij pakjesbedrijf PostNL. Hij zag er uitbuiting, zwartwerk en ook kinderarbeid. Als gevolg van het onderzoek vielen de sociale inspectie, politie en douane binnen in de depots van PostNL. Er werden tien gevallen van sociale fraude vastgesteld. Bevoegd minister Petra De Sutter had het over “dingen die me doen denken aan de negentiende eeuw van Daens”.

Grote namen uit de koerierswereld werken vaak samen met kleinere bedrijven die de pakjes tot bij de klant thuis brengen. Deze onderaannemers krijgen betaald per pakje en per bestelwagen die de depots binnenrijdt. Tijdens zijn onderzoek stelde Nuyts vast dat sommige onderaannemers maar 1 euro per pakje ontvangen. Door die lage tarieven komen ze niet of nauwelijks rond.

Cruciaal

Vandaag ligt een nieuw voorontwerp van wet klaar dat sociale wantoestanden bij pakjesbedrijven moet tegengaan. In de eerste plaats zullen (zelfstandige) koeriers straks een wettelijke minimumvergoeding ontvangen. De zogenaamde ‘postwet’ moet hiervoor aangepast worden, naar het voorbeeld van de regeling die al bestaat voor vrachtwagenchauffeurs in de transportwet.

“Een minimumvergoeding voor de pakketbezorgers is cruciaal”, zegt De Sutter. Een exact bedrag kan ze nog niet geven. “Er zal gekeken worden naar het loon van werknemers uit het paritair comité wegvervoer voor derden. Dat zorgt ervoor dat koeriers kunnen rondkomen en eerlijk betaald worden. Daarnaast zullen zelfstandige koeriers niet meer zelf moeten opdraaien voor kosten om wettelijk in orde te zijn en te kunnen rijden. Dat kan gaan van verzekeringen tot belastingen.”

Nog naar het voorbeeld van vrachtwagenchauffeurs zullen koeriers maximaal 9 uur per dag pakjes aan de deur mogen bezorgen. In totaal gaat het om maximaal 56 uur per week achter het stuur of 90 uur per twee weken. De Sutter: “Dus geen doodvermoeide koeriers meer in onze straten.”

Boete

De stok achter de deur? Pakjesbedrijven kunnen beboet worden als hun onderaannemers hun koeriers te weinig betalen of te lang laten rijden. Die boete kan oplopen richting 5 procent van hun omzet. Er komt ook meer transparantie. Nu weten pakketbedrijven soms niet of de onderaannemers waarmee ze in zee gaan zich al dan niet aan de regels houden. Daarom moet elk bedrijf zich straks aanmelden bij regulator BIPT. Die zal een lijst opstellen met bonafide onderaannemers.

Minister van Werk Pierre-Yves Dermagne (PS) reageert tevreden. “Onderbetaald werk is een groot probleem in de sector van de pakjesbezorging. Voor het eerst wordt nu een minimumvergoeding vastgelegd binnen een sector. Dit is een grote stap vooruit, die nu snel in de praktijk moet worden uitgerold. De vastgelegde minimumvergoeding kan een model vormen voor andere sectoren waar hetzelfde probleem zich voordoet.” Hij denkt onder meer aan de bouw en platformeconomie.

Cijfers van Dermagne leren dat in 2022 in totaal 415 controles werden uitgevoerd bij pakjesbedrijven. Bij 122 controles werden één of meerdere inbreuken vastgesteld. Bijna 30 procent is dat.

Handelskoepel Comeos vreest concurrentievervalsing. “Als deze nieuwe wetgeving alleen van toepassing is op Belgische vennootschappen dreig je de vele buitenlandse spelers ongemoeid te laten. Dat is toch een probleem”, reageert Klaas Soens, hoofd van het sociaal departement. “Ik denk dat we vooral moeten inzetten om meer controles van de bestaande wetgeving.” Bij Dermagne wordt aangegeven dat het aantal controles doorheen de jaren wordt opgetrokken.