Kunnen Duitse en Amerikaanse tanks oorlog in Oekraïne doen kantelen? "Belangrijke beslissing, maar nog geen gamechanger"

Het heeft even geduurd, maar de kogel is dan toch door de kerk: Duitsland zet het licht op groen voor de levering van moderne Leopard 2-tanks aan Oekraïne. Dat nieuws is officieel bevestigd door de Duitse regering. Ook de Verenigde Staten sturen M1 Abrams-tanks naar Oekraïne: 31 stuks.

Oekraïens president Volodimir Zelenski vroeg al een tijdje om de tanks, die volgens hem "broodnodig zijn". Onder meer Polen kondigde aan dat het de moderne Leopard 2-tanks wilde leveren, maar het had daarvoor de goedkeuring van Duitsland nodig, waar de tanks gebouwd worden. Nu Duitsland het licht op groen zet, zullen allicht nog Europese landen volgen. De tanks zijn nodig om de patstelling aan het front te doorbreken, zegt Patrick Bolder, defensie-expert bij het Haags Centrum voor Strategische studies.

"We zien al maanden dat Oekraïne en Rusland met ongeveer dezelfde middelen tegenover elkaar staan", verduidelijkt Bolder. "Dat gaat dan vooral over tanks van Sovjet-makelij, waar ze beiden over beschikken. En dat heeft geleid tot een soort van standstill, een patstelling zeg maar: het front staat volledig stil. De Oekraïners hebben dus nood aan iets nieuws om een doorbraak te forceren."

"We zagen dat in september, toen opeens de HIMARS -de meervoudige raketwerpers van de Amerikanen- werden geleverd, ook door Duitsland. Daarmee konden de Oekraïners toen de provincies Charkov en Cherson voor het grootste deel bevrijden. Maar nu zien we al een tijdje opnieuw die patstelling, dus de Oekraïners hebben weer iets nieuw nodig, iets dat beter is."

Want de Russen beginnen langzaam opnieuw terrein te winnen. "De Oekraïners vechten misschien wel beter en zijn meer gemotiveerd dan de Russen, maar Rusland heeft enorm veel mensen en middelen", zegt Bolder. "De laatste weken zien we dat de Oekraïners langzaam weer teruggedrongen worden."

De nieuwe tanks zijn dan ook belangrijk voor de Oekraïners. De Duitse Leopard 2-tanks en de Amerikaanse M1 Abrams worden algemeen beschouwd als de beste en meest moderne tanks ter wereld. De stafchef van het Oekraïense leger zei vorig jaar al dat hij ruim 300 van die tanks nodig heeft voor een succesvol tegenoffensief. Volgens militaire analisten zijn er minstens een 80-tal nodig om een brigade te vormen die het verschil kan maken.

Alles samen denk Bolder dat er zo'n 100 tanks geleverd zullen worden uit verschillende landen: Duitsland, de VS, Noorwegen en Nederland. "Dus dat zijn er wel behoorlijk wat." 

Ook Spanje is "bereid" om Oekraïne te voorzien van 2 Leopard-tanks, dat zei de Spaanse minister van Defensie Margarita Robles eerder op de dag. Finland heeft zich intussen ook aangesloten bij de westerse inspanningen. Helsinki zegt er voorlopig niet bij of het tanks naar Kiev zal sturen dan wel bijvoorbeeld Oekraïense soldaten zal opleiden. 

Maar Zelenski vroeg niet alleen een grote, maar ook een snelle levering. En dat wordt moeilijk, waarschuwt Bolder. "De tanks zijn belangrijk, maar het is allemaal niet eenvoudig. Niet alleen zijn de tanks zelf er in eerste instantie nog niet, je moet ook zorgen voor de nodige opleiding en voor een aangepaste logistieke keten. Een gamechanger zal dit dus nog niet meteen zijn."

Om te beginnen is er nood aan opleiding voor de Oekraïense troepen. "Voor die Duitse Leopard 2-tanks geldt dat je een bemanning hebt van vier personen, terwijl dat bij de oude Sovjet-tanks er maar drie zijn. Dus dat vraagt aangepaste training."

"Daarnaast zijn de tanks zelf misschien wel in opslag, maar die moeten nog worden verzorgd en voorbereid. En je moet er ook een hele logistieke lijn bij opzetten. Als er iets kapot gaat, moet de bemanning dat zelf snel kunnen repareren."

Bovendien is niet alleen de tank zelf van belang, maar ook de troepen daarrond. "Je moet ook zorgen dat de mensen eromheen, de infanteristen die de tank bescherming moeten bieden, dat die goed zijn opgeleid. Zij moeten in concert met de tank kunnen optreden. De Oekraïners kunnen dat wel, maar met die nieuwe systemen kost dat toch weer wat tijd."

Hoelang zal dat allemaal duren? "Ik verwacht dat de Duitse Leopard 2-tanks er binnen anderhalve tot twee maanden wel zullen zijn", denkt Bolder. "Maar dan ben je meteen al eind maart. En momenteel zit iedereen toch met argusogen te kijken naar het voorjaarsoffensief dat beide partijen hebben aangekondigd. Komen die tanks dan nog wel op tijd? Dat zal erom spannen."

Voor de Amerikaanse tanks zal dat zeker niet het geval zijn. "De Amerikanen hebben het over acht maanden tot een jaar. Die tanks moeten voor een deel nog worden gebouwd of omgebouwd, begrijp ik. En ook die tanks vragen weer de nodige opleiding en eigen logistieke steun."

"De vraag op dit moment is dus hoe snel de Oekraïners in staat zullen zijn om de tanks effectief in te zetten om de Russische opmars te stuiten", zegt Bolder. "Enerzijds is het misschien niet slecht als het wat langer duurt voor de tanks er zijn, dan hebben ze meer tijd om het allemaal goed in te richten en er goed mee overweg te kunnen. Aan de andere kant zullen ze alle vuurkracht in het voorjaar goed kunnen gebruiken."

Vanuit Moskou kwam er vanochtend nog geen reactie, maar de Russische ambassadeur in de Verenigde Staten noemde de aankondiging dat de Amerikanen tanks zouden leveren, gisteren wel al "een duidelijke provocatie". Hooggeplaatste Russische functionarissen waarschuwden de voorbije dagen dat de levering van moderne tanks het risico op verdere escalatie zou vergroten.

"Ik verwacht in ieder geval dat Rusland als strafmaatregel binnenkort weer met een grootschalige luchtaanval zal komen op de Oekraïense energie-infrastructuur en Oekraïense bevolking", zegt Bolder. "Rusland is hier natuurlijk niet blij mee. Ik vrees voor de Oekraïense bevolking dat ze opnieuw een barrage van drones en raketten over zich heen zullen krijgen."