Poëzieweek viert de vriendschap met gedichten op meer dan 3.000 ramen

Waar men gaat langs Vlaamse wegen, komt men dezer dagen gedichten en dichters tegen. Op school, in de bibliotheek, de boekhandel en ook gewoon op straat. Zo’n 3.000 mensen stellen hun raam op de straatkant ter beschikking om een gedicht te “adopteren”. Die “weesgedichten” zijn in fraaie letters en witte inkt op de vensters geschreven door een leger vrijwilligers met vaste hand. 

Een straat aan de rand van Aalst. Joke De Groot en Emma De Vos komen met de fiets aangereden. Joke is de "handletteraar" die een gedicht op het raam zal schrijven. Emma heeft het gedicht besteld uit vriendschap voor de bewoners van het huis en ... als trouwcadeau. Het koppel is niet thuis; vanavond wacht hen een poëtische verrassing: een kort gedicht op hun venster. Een mijmering over winter en lente en een eerste krokus, van de hand van Asclepiades van Samos, 2.300 jaar oud. 

Het is 0,5 graden boven nul. "Ik heb thermisch ondergoed aangetrokken en handschoenen zonder vingers," zegt Joke. "Dit is mijn 25e gedicht. Het is zo fijn om te doen. We maken de mensen blij met poëzie, zowel wie een gedicht adopteert als wie in de straat passeert en even stilstaat om het gedicht te lezen. De reacties zijn heel fijn. Mensen nemen de tijd om te lezen en te kijken hoe ik schrijf. Dit verwarmt de buurt echt."

De weesgedichtenactie begon in Aalst in coronatijd, breidde vorig jaar uit met enkele pilootgemeenten, maar is nu in volle schwung. Organisator Toon De Grez van bibliotheek Utopia in Aalst: "Niet enkel in Aalst, maar in 95 bibliotheken, in 95 steden en gemeenten zijn "weesgedichten" aangeboden. En daarvan is 97 procent geadopteerd; meer dan 3.200 gedichten vinden hun weg naar een raam."

Hoe verklaart Toon De Grez dat succes? "Ze zeggen altijd dat poëzie een niche is, die niet echt leeft. Ik denk dat de "weesgedichten" het tegendeel bewijzen. Het moet zijn dat het mensen raakt, dat ze het willen uitdragen en een plek willen geven aan hun raam. We merken dat mensen vaak een specifiek gedicht kiezen, omdat het een bepaald gevoel of een herinnering naar boven brengt." 

Een van de gelukkige adoptievaders van een "weesgedicht" in Aalst is Jan Louies. Hij is tevreden met "Rampverlof" van Jana Arns, dat verwijst naar de klimaatcrisis. "Ik vind het mooi dat het over een huis gaat, over boeken ook en dat er veel tussen de regels staat." Jan houdt van taal en literatuur, maar vindt de "weesgedichten" ook fijn als artistiek project. Het is "een heel fris gedoe door de huizen erbij te betrekken en de kunst letterlijk in de straat te brengen."

BEKIJK - een aantal handletteraars aan het werk:

Vriendschap is het thema van deze Poëzieweek. Het valt trouwens op dat ook heel wat recente films over (al dan niet verbroken of herstelde) vriendschappen gaan, denk maar aan "Close", "De acht bergen" of "The banshees of Inisherin".

Ook het Poëziegeschenk gaat over vriendschap. Dat is een bundel gedichten, die je gratis krijgt als je in de boekhandel 12,5 euro spendeert aan poëzie. “Er staat te gebeuren” heet het Poëziegeschenk van 2023. Het is een samenwerking van de Vlaamse dichteres Miriam Van hee en haar Nederlandse collega en vriendin Hester Knibbe. Ze schreven elk vijf gedichten.

Miriam Van hee onderzoekt hoe je een vriendschap begint en in stand houdt. “Je moet een inspanning leveren, vriendschap moet van twee kanten komen,” zegt ze daarover in Poëziekrant.

Hester Knibbe liet zich onder meer inspireren door de open armen waarmee Oekraïense vluchtelingen werden opgevangen, na de inval van Rusland. “Daar werd ik stil van en ik dacht: die volstrekte belangeloosheid: dàt is ook wat een oprechte vriendschap kenmerkt.”

Voor Antwerpen is Gedichtendag bijzonder, want de stadsdichters maken een doorstart. Vorig jaar hadden ze ontslag genomen, na onenigheid met het stadsbestuur, maar nu koppelen ze zich los en gaan op eigen houtje verder, met de steun van allerlei culturele en sociale organisaties.

In het Letterenhuis in Antwerpen krijgen Lies Van Gasse, Lotte Dodion, Ruth Lasters en het duo Proza-K symbolisch de pen overhandigd door de inwoners van Antwerpen. Want, zeggen ze, "de stadsdichters zijn er voor de stad, niet voor het bestuur." 

Er is al meteen een eerste actualiteitsgedicht: "Yessie" van Ruth Lasters. Het was haar laatste gedicht "Losgeld" dat door het stadsbestuur was geweigerd, waarna Lasters en later ook de andere stadsdichters ontslag namen. 

BEKIJK - ramen met "weesgedichten" in heel Vlaanderen: