Groep academici uit Vlaanderen en Nederland kaart "toegenomen woke-activisme" aan met meldpunt
Verschillende academici uit Vlaanderen en Nederland lanceren een meldpunt om woke-incidenten aan te kaarten. Hypatia, zoals het zal heten, moet volgens de oprichters klachten behandelen over het toegenomen "woke-activisme" en de "cancelcultuur" binnen universiteiten en onderzoeksinstellingen.
"Wil je een woke-incident melden? Of heb je een andere vraag of opmerking? Dat kan hier.", leest de website van het pas opgerichte meldplatform Hypatia.Â
Het initiatief komt er nadat deze zomer twee medewerkers van de Universiteit Antwerpen tijdelijk geschorst werden na enkele uitspraken over studenten met een migratieachtergrond. Het tweetal besprak na een reeks examens onder andere het "eigen taaltje" dat veel Marokkaanse studenten hanteren, maar had niet door dat het hele gesprek opgenomen werd.Â
"Ontoelaatbaar", noemde rector Herman Van Goethem de uitspraken toen. De twee werden geschorst, maar zijn ondertussen alweer aan het werk op de UA. Het incident veroorzaakte veel controverse. Verschillende mensen oordeelden dat de medewerkers niet wisten gefilmd te worden en dat de verspreiding van de beelden ook illegaal was. Jurist Leo Neels en taalkundige Astrid Elbers richtten ook een petitie op om de betrokkenen aan het werk te houden.
Wat is woke?
In het kort: Woke is een term uit de Afrikaans-Amerikaanse cultuur, afgeleid van "awakening". Letterlijk betekent dat: je wordt wakker, je bewustzijn is verscherpt. Met die term klopte de Afrikaans-Amerikaanse gemeenschap zich op de borst. Het moest gedaan zijn de tweede viool te spelen, ze zou racisme niet meer pikken.Â
De term woke duikt ook op rond andere grote thema's, zoals de klimaatverandering, of bij andere minderheden die in het verleden belachelijk zijn gemaakt, zijn uitgesloten, of gediscrimineerd, bijvoorbeeld op basis van hun seksuele voorkeur of genderidentiteit. Als je dat samenneemt, heb je de aandachtspunten van de woke community. (uitleg van socioloog Walter Weyns, schreef eerder "Wie Wat Woke?")
Safe spaces
Het zijn diezelfde Neels en Elbers die nu dus met Hypatia komen. Volgens hen richt het collectief zich op het behoud van de academische vrijheid en de vrijheid van meningsuiting die in gedrang komen door woke-activisme en cancelcultuur.
Een recent voorbeeld dat op Knack wordt aangehaald is een lezingenreeks over transpersonen van de Vrijzinnige Dienst van de UAntwerpen. Verschillende panelleden werden "transfoob" genoemd, het woord "transgenders" zou achterhaald zijn en de afbeelding op de affiche was volgens sommigen "stereotiep". "Een krampachtige poging om safe spaces te creĂ«ren", zeggen de leden van Hypatia.Â
Bij de groep academici die zich intussen achter het initiatief schaarde, zit onder andere de bekende socioloog Mark Elchardus en de Nederlandse rechtsfilosoof Paul Cliteur. Elchardus werd lang beschouwd als de huisfilosoof van de voormalige sp.a (het huidige Vooruit, red.), maar schrijft de laatste jaren ook steeds vaker over identiteit en samenleving en kan daarvoor op veel bijval rekenen uit meer rechts-conservatieve hoek.Â
Cliteur staat in Nederland vooral bekend als een controversieel academicus en politicus. Hij was de promotor van Forum Voor Democratievoorzitter Thierry Baudet en is nog steeds lid van diens partij.
Kliklijn?
Volgens Elchardus dient het meldpunt vooral om te leren uit situaties en zal elke klacht zorgvuldig onderzocht worden. Maar die uitleg volstaat niet voor critici die het initiatief een "kliklijn" noemen.
Nieuw is zo'n meldpunt alvast niet. Ook in andere landen zoals Nederland, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten bestaan al organisaties die zich richten op het behoud van academische vrijheid. Wellicht het bekendste voorbeeld is Heterodox Academy, een organisatie met meer dan vijfduizend leden die zich inzet voor diversiteit in debat, open onderzoek en constructieve onenigheid.