Direct naar artikelinhoud
Website logo
Column

Arnon Grunberg: ‘Het Russische leger verkeert in zo’n desastreuze staat dat het bijna gevaarlijk wordt’

Arnon Grunberg: ‘Het Russische leger verkeert in zo’n desastreuze staat dat het bijna gevaarlijk wordt’
Beeld AFP

Waarde Volodomir Zelenski,

Eindelijk komen ze, de tanks. ­Duitse tanks, Amerikaanse tanks, tanks uit het Verenigde Koninkrijk. Allemaal verschillende soorten, wat de logistiek bemoeilijkt. En logistiek blijft cruciaal. Wat dat betreft, is er weinig veranderd sinds ­Napoleon heeft geprobeerd Moskou te veroveren. Soldaten hebben eten nodig, vroeger hadden paarden hooi nodig, ­tegenwoordig hebben tanks benzine ­nodig en tanks zijn niet bepaald zuinig in gebruik.

Uw minister van Buitenlandse Zaken, Andrij Melnyk, verklaarde meteen dat Oekraïne nu dringend behoefte heeft aan ‘gevechtsvliegtuigen, onderzeeërs en militaire schepen’, berichtte De Standaard. Ongeveer tegelijkertijd raakte bekend dat deserteren in Oekraïne zwaarder wordt bestraft, wat aangeeft dat, hoe heldhaftig het volk ook vecht voor het eigen voortbestaan, menigeen het redden van het vege lijf nog belangrijker vindt. Een indruk die ook ik had toen ik in september ­Oekraïne bezocht. Een Oekraïense jongeman, die Poetin haatte als geen ander, verklaarde in één moeite door dat hij te jong was om te sterven. Wie zal hem dat kwalijk nemen?

Amerika wil niet dat Poetin de oorlog wint, maar ook niet dat hij een desastreuze nederlaag lijdt (denk aan de oorlog tussen Iran en Irak in de jaren 80 van de vorige eeuw). Een paar tanks voor het evenwicht. Ross Douthat, columnist voor The New York Times, had het over escaleren om de vijand op de knieën te dwingen. Escaleren om jezelf een beter uitgangspunt te verschaffen voor onderhandelingen. Geen totale overwinning, en anders dan indertijd met Irak en Afghanistan heeft niemand het over nation building, de Russen moeten zelf maar voor hun staat zorgen. Wat aangeeft dat enig realisme blijft bestaan.

Nee, escaleren als het begin van de onderhandelingen. Het bombardement is slechts de proloog van de vrede, de tank is slechts de duif in een andere vermomming, hoewel de tank vooralsnog niet kan vliegen en de vredesduif wel. Maar iedereen met gezonde interesse in de oorlog in Oekraïne en dito levenswil doet er goed aan in de tank een vredesduifje te zien. Laten we dat als uitgangspunt nemen. De rest komt later.

Fred Kaplan schreef begin januari in een stuk in The New York Review of Books, feitelijk een recensie van een boek van Mark Galeotti over Poetins oorlogen, dat de nieuwe tsaar genaamd Poetin niet over wezenlijke kennis beschikt als het gaat om oorlog voeren. Zijn generaals, zo voeg ik eraan toe, lijken vooral geïnteresseerd te zijn geweest in kleine en grotere vormen van zelfverrijking. Geld om het leger te moderniseren verdween in zakken van individuen, zoals eerder westers geld om van Afghanistan een bloeiend land te maken op mysterieuze wijze in plastic zakken in Dubai en omstreken belandde.

Ik wil de heldhaftigheid van het Oekraïense volk niet in twijfel trekken en hoewel sommige Oekraïners ook in tijden van oorlog hun twijfels over u hadden, merkte ik in september, is de wonderbaarlijke kracht van het land toch niet alleen te danken aan steun van de NAVO en aan informatie van westerse geheime diensten, maar tevens aan de desastreuze staat waarin het Russische leger verkeert. Zo desastreus dat het bijna gevaarlijk wordt.

Eind vorig jaar beschreef The New York Times hoe Wagner, het Russische huurlingenleger, in gevangenissen rekruteerde. Alsof Nederland, België en Duitsland zouden gaan rekruteren in de asielzoekerscentra. U wilt een paspoort? Eerst vijf jaar vechten tegen Poetin. Als u dan nog leeft, krijgt u een paspoort. Wreed? Het huidige systeem is nauwelijks minder wreed. Goed, je hoeft niet te vechten, maar het wachten kan eindeloos duren. Enfin, ik dwaal af.

Douthat zegt dat beide partijen zullen escaleren om te de-escaleren, dat het vanuit het perspectief van beide partijen (hij had het nadrukkelijk over de NAVO en Rusland, Oekraïne was eerder object dan subject) volstrekt logisch is, maar dat de consequenties van die logica een irrationele oorlog zullen zijn. Zoals de consequenties van de ratio de waanzin kunnen zijn. Ik heb de rede fanatiek gevolgd, en ik ben uitgekomen in het duistere hart van de totale gekte. De Frankfurter Schule beweerde iets soortgelijks, maar dan met argumenten én taal waaruit een grondige kennis van de filosofische traditie bleek. Zij die het slagveld betreden met Wittgenstein onder de arm, zullen op één hand te tellen zijn.

Ik ben geen pacifist, al hoop ik stiekem, denkend aan Russische en Oekraïense moeders, dat de diplomaten het weldra zullen overnemen van de soldaten. Tot die tijd houden we ons vast aan de gedachte dat elke tank, elke drone, elk kanon slechts een vredesduifje in vermomming is dat het eind van de vijandelijkheden aankondigt. Dan zal iedereen zeggen dat het niet voor niets is geweest. Tot de eerste historici zullen opstaan met bewijzen dat het allemaal voor niets is geweest.

Zoals mijn moeder altijd zei, ga in vrede.

Uw
Arnon Grunberg