In 2022 stierven 116.404 inwoners van België, althans volgens de voorlopige cijfers van Statbel. Doordat sommige overlijdens laattijdig doorgegeven worden, zal dat aantal nog wat oplopen. Daarmee is het nu ook officieel: 2022 was gevoelig dodelijker dan 2021, toen 112.291 mensen in ons het leven lieten.

Ook de oversterfte, het aantal onverwachte doden, lag hoger in 2022 dan 2021. Volgens Sciensano vielen er vorig jaar 5.600 meer doden dan verwacht. In 2021 waren dat er 5.200. Statbel raamt de oversterfte van 2022 op zo’n 6.000.

In 2022 stierven weliswaar minder mensen dan in 2020, toen covid lelijk huishield. Toen overleden 126.850 mensen. Maar 2022 is, na 2020, wel het dodelijkste jaar sinds 1976. Houden we ook rekening met de aangegroeide bevolking, dan is het van 2003 geleden dat er nog zoveel doden vielen.

Minder covid

Dat 2022 zo dodelijk was, is op het eerste gezicht verbazingwekkend. In 2022 was de omikronvariant van het coronavirus dominant, en die veroorzaakte minder doden bij een stevig gevaccineerde bevolking. Toch stierven vorig jaar nog 4.981 mensen met corona. In 2021 waren dat er 8.564.

De maanden met de grootste oversterfte waren april, augustus en december. In april en december woedde er een griepepidemie. Vanaf november was ook RSV, een andere aandoening die tot ademhalingsproblemen leidt, in opmars. In december was het bovendien kortstondig erg koud en hing er erg veel fijn stof in de lucht. Ook dat veroorzaakt bijkomende sterfte.

   • Fijnstofpiek veroorzaakte mee een sterftepiek in december

Dat er in augustus meer doden vielen dan verwacht, lag aan de hitte. Ook hitte kan voor oudere mensen dodelijk zijn. Uit de cijfers van Sciensano blijkt dat de oversterfte vooral bij de ouderen zit. Van de bijkomende doden was ruim de helft ouder dan 85 jaar, en ruim 90 procent ouder dan 65 jaar. Maar er stierven vorig jaar ook ruim 600 meer jonge mensen dan verwacht.

Uitgestelde zorg

België is niet het enige land dat in 2022 een significante oversterfte kende. In Nederland, bijvoorbeeld, stierven er 14.500 meer mensen dan verwacht. Met 9,3 procent ligt de oversterfte er hoger dan in België (5,5 procent).

Een voorlopige onbeantwoorde vraag is in welke mate uitgestelde zorg door de coronagolven tot bijkomende overlijdens heeft gezorgd. Vooral in 2020 en 2021 werden heel wat ingrepen uitgesteld, en werden ook minder kankerdiagnoses gesteld. Dat doet vermoeden dat er heel wat tumoren niet ontdekt werden.

In Nederland zijn elf onderzoeken gestart naar de oversterfte tijdens de covid-pandemie. Daarbij wordt ook onderzocht in welke mate uitgestelde zorg tot oversterfte leidde. In de komende maanden worden ook nog nieuwe onderzoeken gestart, waarbij ook het effect van covid-vaccinaties onder de loep genomen wordt.