Streptokokken zijn nog steeds in opmars: wat is het en wanneer moet je kind naar de dokter?

Wat zijn die streptokokken?

Streptokokken, dat klinkt als een vies beestje, maar wat is het nu eigenlijk? “Het gaat om een bacterie die bij 10 à 20 procent van de kinderen gewoon in de neus zit zonder dat ze problemen geeft”, zegt dokter Daan Van Brusselen, kinderinfectioloog in de Antwerpse GZA-ziekenhuizen. “Maar het is de meest frequente oorzaak van bacteriële keelontstekingen bij kinderen en we zien het ook terugkeren onder de vorm van een ziekte als roodvonk. Dat zijn vaak kinderziektes waar we ons wat minder zorgen om maken.”

“Maar af en toe treden er ook een aantal invasievere infecties op, vaak veroorzaakt door een wat virulentere (met meer kans op ziekte, red.) stam van de streptokokken”, gaat Van Brusselen verder. “Onlangs bleek in Nederland de iets virulentere EMM4-stam rond te gaan. In sommige ernstigere gevallen – maar nog steeds uitzonderlijk – zien we dan zwaardere symptomen, zoals een ernstige longontsteking met etter op de longen. Ook mogelijk is het toxic-shocksyndroom, met een snelle bloeddrukdaling en een patiënt die ernstig achteruitgaat. Andere ziektebeelden zijn ontstekende wondjes - zoals typisch na de windpokken - die gaan etteren en lelijke huidnecrose kunnen veroorzaken.”

LEES OOK. Streptokokken aan opmars bezig: Agentschap Zorg en Gezondheid raadt aan waakzaam te blijven

Wie loopt het meeste risico om de ziekte te ontwikkelen?

“Wie zien die ernstigere vorm van streptokokken vooral bij kinderen onder de vier jaar”, zegt Van Brusselen. “Maar zowel bij ons als internationaal zijn er zeker voorbeelden van kinderen tot 10 jaar en ook een aantal adolescenten zijn ermee in het ziekenhuis opgenomen.”

Wanneer moet je als ouder aan de alarmbel trekken?

“Eigenlijk verschilt dit niet zo erg van wat ouders gewoonlijk doen”, zegt Van Brusselen. “Als je kind mild ziek is en wat koorts maakt, hoef je niet meteen te panikeren. Maar als het na drie dagen en gebruik van een koortswerend middel - liefst paracetamol - nog niet over is, als het kind verder achteruitgaat, als het niet wil drinken, eten of spelen en er suf en slap uitziet… Ja, dan zijn dat zeker redenen om naar de dokter te gaan. Bij baby’s, jonger dan 3 maanden, moet je trouwens altijd naar de dokter als ze koorts hebben. Het zijn dezelfde alarmsignalen als de klassieke infectieziekten die we al kennen.”

(Lees verder onder de foto)

Hoe wordt het behandeld?

“Antibiotica werken hier goed tegen en dat is ook de klassieke aanpak. Gaat het om een ernstigere vorm, dan kan er een kuur met twee types voorgeschreven worden. Die streptokok is een bacterie die typisch veel toxines produceert en om dat tegen te gaan kan een specifiek antibioticum helpen. Bij etterende longen kan een drainage nodig zijn, en een etterende huidinfectie vereist soms een chirurgische behandeling. Maar ik benadruk: dat zijn de uitzonderlijke gevallen.”

LEES OOK. Hoe herken ik een RSV-besmetting bij mijn kind? En wanneer moet ik naar het ziekenhuis? (+)

Word je immuun voor streptokokken eens je ze gehad hebt?

“Helaas niet”, zegt Van Brusselen. “Dat komt omdat er verschillende varianten zijn, die elk jaar wat variëren. Soms circuleren er meer virulente stam. Een theorie onder pediaters is dat kinderen door de coronaperiode hun immuniteit wat minder hebben kunnen trainen. Omdat er nu een paar jaar minder blootstelling was aan veel ziektes, hebben ze een ‘immuniteitsschuld’, en kunnen ze nu sneller ziek worden. Vandaar misschien de opstoot van RSV eerder deze winter en nu ook de wat stevigere vorm van streptokokken. Die kinderen halen die achterstand wel weer in, maar nu moeten ze er wel even door.”

Kan je het risico op besmetting verkleinen? Is er een vaccin?

Dokter Van Brusselen verwijst naar de coronapandemie: “Dat zouden we toch geleerd moeten hebben: als je ziek bent, blijf je thuis. Dat kan ertoe bijdragen dat de circulatie in het algemeen wat vermindert. Maar als je je kind naar de crèche of naar school stuurt, bestaat de kans altijd dat het in aanraking komt met ziektekiemen. Daar valt op zich weinig tegen te beginnen. Op zich bouwen ze zo ook hun immuniteit op. Een vaccin tegen streptokokken, zoals tegen meningokokken of pneumokokken, is er niet.”