Begin 2021 voerde Diependaele de strijd op tegen sociale huurders met eigendom in het buitenland. ‘Sociale huisvestingsmaatschappijen zullen via een raamovereenkomst private onderzoeksbureaus kunnen inschakelen die nagaan of een huurder buitenlands onroerend goed bezit’, kondigde de minister toen aan.

Wie sociaal huurt, mag immers geen onroerend goed bezitten. Omdat sociale huisvestingsmaatschappijen geen gegevens uit buitenlandse kadasters kunnen opvragen, stonden de kantoren zo goed als machteloos tegenover misbruik. ‘Huurders moesten een verklaring op eer ondertekenen, maar bij vermoedens van fraude konden we geen onderzoek in het buitenland opstarten’, klonk het bij de Kantonnale Bouwmaatschappij Beringen.

Relevante eigendommen

Dat zette de deur wagenwijd open voor fraude. ‘Van maart 2021 – het begin van het raamcontract – tot eind 2022 zijn er 677 onderzoeken naar buitenlandse eigendom aangevraagd door 35 huisvestingsmaatschappijen’, zegt Diependaele. 322 keer (48 procent) werd relevante en proportionele eigendom in het buitenland aangetroffen. ‘Het gaat niet om vergeten erfenissen waarbij de huurder een waardeloos lapje landbouwgrond bezit, maar om relevante eigendommen.’ Een van de meest flagrante overtredingen die aan het licht kwam, was een huurder uit het Antwerpse die in het buitenland een volledig appartementsblok bezat en verhuurde. De meeste onderzoeken liepen in Marokko (295), Turkije (243) en Italië (68).

Limburg gaat lopen met de twijfelachtige eer het grootst aantal frauderende huurders te tellen. De huisvestingsmaatschappijen in onze provincie startten de voorbije twee jaar 352 onderzoeken op, ruim de helft van het totaal in Vlaanderen. 186 keer (53 procent) werd er verboden eigendom in het buitenland aangetroffen. Belangrijke nuance is wel dat huisvestingsmaatschappijen alleen bij ernstige vermoedens van fraude een onderzoek opstarten. In totaal telt Limburg bijna 24.000 sociale woningen. ‘De overgrote meerderheid van de sociale huurders zijn te goeder trouw’, nuanceert directeur Myriam Indenkleef van huisvestingsmaatschappij Nieuw Dak in Genk.

De meeste frauderende huurders zijn te vinden in de Limburgse mijngemeenten. Het Maaslands huis - met woningen in Maasmechelen, Lanaken en Dilsen-Stokkem – startte 156 onderzoeken op, het meeste van alle Limburgse huisvestingsmaatschappijen. 89 keer (57 procent) werd in een onderzoek van het Maaslands Huis bewijs van buitenlands onroerend bezit gevonden. ‘Wij behandelen iedereen op dezelfde, correcte manier en hebben alle huurders ook op voorhand aangeschreven over de nieuwe regelgeving’, benadrukt directeur Johan Vandekerckhove van het Maaslands huis. ‘Als er bij ons een vermoeden bestaat van eigendom in het buitenland, zullen we altijd overgaan tot een onderzoek. Dat gebeurt uiteraard ook bij eigendom van onroerend goed in België zelf, maar dat is vrij eenvoudig door een opzoeking in het kadaster.’

Laaghangend fruit

Na Limburg volgt Oost-Vlaanderen met 172 onderzoeken. Daarna komen Antwerpen (73), West-Vlaanderen (57) en Vlaams-Brabant (23). ‘Antwerpen was jaren geleden pionier, nog voor het raamcontract. Het laaghangende fruit is er al geplukt’, legt de minister uit. ‘We verwachten op lange termijn ook in de rest van Vlaanderen een uitdovend effect. De grootste woonmaatschappijen in Gent en Leuven doen helaas nog altijd geen beroep op de onderzoeksbureaus, wat wij erg betreuren. De cijfers in de andere provincies tonen aan dat het geen marginaal fenomeen is.’

De onderzoeken betalen zichzelf volgens de minister meer dan terug. ‘De Vlaamse overheid betaalt honderd procent van het onderzoek als er eigendom wordt gevonden en 75 procent als dat niet zo is. Dat heeft al één miljoen euro gekost, maar de return is een veelvoud daarvan.’ Fraudeurs moeten de onterecht verkregen sociale kortingen terugbetalen. Voor de Antwerpse Woonhaven alleen al loopt het teruggevorderde bedrag op tot één miljoen euro. ‘Ook is er een sterk ontradend effect en komen er woningen vrij voor mensen die er wél recht op hebben.’

Contract verlengd

Gelet op het hoge aantal frauderende huurders en de positieve feedback van de huisvestingsmaatschappijen over de inzet van de gespecialiseerde onderzoeksbureaus, heeft Diependaele beslist om het raamcontract dat 14 maart 2023 vervalt, met een jaar te verlengen. ‘In bepaalde provincies en steden is nog veel ruimte om fraudeurs aan te pakken. Ook zien we dat ook in een provincie als Antwerpen nog nieuwe overtredingen aan het licht komen. Er blijft een groep hardleerse overtreders. Dat kunnen we niet tolereren. Sociale woningen moeten terechtkomen bij huurders die er recht op hebben. Met de verlenging van de raamovereenkomst zetten we een grote stap richting meer rechtvaardigheid op de sociale huurmarkt.’