Direct naar artikelinhoud
Website logo
'Pamela, a love story'

Was Pamela Anderson de laatste seksbom op tv? ‘De jongere generatie wil zo’n stereotype niet’

Was Pamela Anderson de laatste seksbom op tv? ‘De jongere generatie wil zo’n stereotype niet’
Beeld Getty Images

Pamela Anderson (55) lanceert komende week een biografie en een documentaire op Netflix. De ster uit ‘Baywatch’ fungeerde op tv louter als lustobject. Dat kon toen nog. Maar zou zo’n serie met halfnaakte vrouwen in de branding anno 2023 nog kunnen? ‘De jongere generatie wil zo’n stereotype niet.’

Al die jaren, al die seizoenen, al die afleveringen, en toch zal er volgens Sofie Van Bauwel (hoogleraar audiovisuele communicatie, gender en media Universiteit Gent) waarschijnlijk maar één stukje uit die legendarische Amerikaanse serie van de jaren 90 blijven hangen. Dat ene stukje, jawel, dat Pamela Anderson in de rol van C.J. Parker in dat strakke rode badpak in slow motion de Californische branding in rent.

Dat is volgens de hoogleraar ook meteen de belangrijkste reden dat het programma anno 2023 niet meer kan: het publiek pikt zo’n scène niet meer. ‘Er was tijdens ‘Baywatch’ al kritiek op het feit dat vrouwen als lustobject werden weggezet en die kritiek zou nu veel harder klinken. De jongere generatie wil zo’n stereotype niet, kan zich via sociale media luid laten horen, steun zoeken.’ En: producenten zijn volgens Dan Hassler-Forest (docent/onderzoeker mediastudies Universiteit Utrecht) enorm op ophef beducht. ‘Er is sinds emancipatiebewegingen als #metoo veel meer discussie over hoe vrouwen in beeld komen en tv-makers willen zichzelf niet in diskrediet brengen, ze willen geen gezeur.’

Lees ook:

Roos Van Acker, Deborah Ostrega, Ann Van Elsen: de babes van vóór #MeToo. ‘Ik heb dingen gedaan waarbij mijn hele lichaam ‘Neen!’ zei’

Softporno

Een andere reden waarom de serie over de Los Angeles County Lifeguards volgens Hassler-Forest nu niet meer kan: erotiek op de buis is al een tijdje voltooid verleden tijd. ‘‘Baywatch’ was met zijn parade van schaars geklede vrouwen feitelijk een soort beleefde softporno en porno vind je niet meer op tv. Nee, als je ranzige plaatjes wil, dan is Google je grootste vriend.’ Het is geen toeval dat ‘Baywatch’ net na de millenniumwisseling ter ziele ging: het moment dat internet overal en altijd beschikbaar was.

En dan is het ook nog eens zo dat de serie volgens Van Bauwel behoorlijk langdradig was. ‘De verhaallijnen waren dun, er was weinig spanning en dat past niet meer bij deze tijd. We zijn nu een stuk ‘mediageletterder’. We kijken veel meer, we verwachten veel meer, en kunnen meer kiezen. We willen series die we kunnen ‘bingen’ en ‘Baywatch’ had geen bingefactor.’

Wat het seksisme betreft: dat zat ’m volgens Hassler-Forest niet alleen in de manier waarop Anderson en vrouwelijke collega’s in beeld werden gebracht, maar ook in de rollen die ze hadden. ‘Bij vrouwen lag de focus op hun erotische lichaamsdelen, bij mannen op hun kracht. De vrouwen waren meestal ook in dienst van een man en de chef was ‘vanzelfsprekend’ ook een man.’

Toch zijn er post-‘Baywatch’ volop programma’s waar vrouwen en mannen in schamele outfitjes op een ligbed rond hangen. Realityseries als ‘Ex on the Beach’, ‘Temptation Island’, ‘Love Island’. Waarom kunnen die wel en de serie met C.J. niet? Een ander genre, stelt Van Bauwel. ‘Dat zijn guilty pleasures, programma’s met een knipoog, een gevoel van ironie en dat laatste ontbrak bij ‘Baywatch’ totaal. Dat was serieus tv-drama. De realityseries zitten bovendien alleen nog bij de betaalzenders. Je moet ze echt opzoeken.’

Nog een onderscheid, volgens haar: de ‘zelfbeschikking’ van de kandidaten. Van Bauwel: ‘Zij gebruiken deze programma’s meestal bewust om als tv-ster of influencer door te breken, zij spelen met het rolletje dat ze krijgen en dat ging voor ‘Baywatch’ niet op. Zo’n rol als strandwacht C.J. werd voor Pamela Anderson bedacht. Zij viel samen met die rol.’

‘Toppunt van seksisme’

Toch is er volgens Sander Heithuis van Women Inc., dat tegen stereotiepe beeldvorming in de media strijdt, behoorlijk wat aan te merken op de ‘nieuwe’ bikiniprogramma’s. Want hebben de kandidaten écht grip op hoe ze in beeld komen? ‘Ook reality is ‘gescript’. Tv-makers selecteren de verhaallijnen en kiezen waar en hoe ze de camera inzetten. Zo zie je bij ‘Ex on the Beach’ soms eerst secondenlang alleen het lichaam van een vrouw en dan pas haar hoofd. Het toppunt van seksisme.’

‘Toppunt van seksisme’
Beeld RTL

En, ja, vrouwen én mannen slenteren in deze verleidingsprogramma’s beiden halfnaakt rond, maar dat betekent niet dat ze op dezelfde manier in beeld komen. Hassler-Forest: ‘Wie deze series analyseert, ziet bijvoorbeeld dat vrouwen vaker liggend worden gefilmd. Zo komen ze passiever en gedienstiger over. Mannen worden juist vaak van onderaf gefilmd. Dat maakt ze dominant en krachtig.’

Het zou maar zo kunnen zijn dat deze programma’s op een dag net zo ouderwets aanvoelen als ‘Baywatch’ nu, stelt Heithuis. ‘We zijn na het drama bij ‘The Voice’ veel alerter op grensoverschrijdend gedrag en programma’s als ‘Ex on the Beach’ hebben in de kern iets van grensoverschrijding in zich. Kandidaten worden aangemoedigd om anderen te verleiden en verder te gaan dan ze in het gewone leven doen: ze krijgen bijvoorbeeld vóór of achter de schermen seksueel getinte opdrachten.’

White Lotus

Er is volgens Hassler-Forest al wel een tegenbeweging op gang. Filmers die beter nadenken hoe ze vrouwen en mannen op een gebalanceerde manier kunnen portretteren. ‘Kijk maar eens naar zo’n HBO-serie als ‘White Lotus’. Daar zien we een villa, een zwembad, halfnaakte acteurs. Maar daar streeft de regisseur er bewust naar om acteurs en actrices op dezelfde manier in beeld te brengen. De crew van deze serie bestaat ook uit mannen én vrouwen.’

White Lotus
Beeld HBO

Voor Hassler-Forest is het duidelijk: Pamela Andersons rol als C.J. zou anno 2023 simpelweg niet meer op tv of bioscoopscherm kunnen. ‘C.J. is een schepping vanuit die al vaak beschreven male gaze. Ze is bedacht om de mannelijke, heteroseksuele kijker te plezieren. Of ze dat ook deed, is overigens maar de vraag. Zat de mannelijke kijker echt te wachten op een vrouw met zulke grote kunstmatige borsten? Er werd ook een bepaald schoonheidsideaal opgedrongen.’

Heithuis van Women Inc. heeft grote moeite met alle labels die Pamela Anderson in de loop van de tijd kreeg – en nóg krijgt: seksbom, seksicoon, sekssymbool. ‘Misschien klonk het een tijdje terug gewoon, maar ik word er heel ongemakkelijk van. Het reduceert een actrice tot een seksueel opwindend lichaam.’

Ongemakkelijk

In Hollywood valt het woord seksbom volgens Hassler-Forest niet vaak meer. ‘Neem Ana de Armas die in de recente film ‘Blonde’ Marilyn Monroe speelt, maar ook heel andere rollen aanneemt. De Armas valt niet samen met de titel seksbom en wil dat ook nadrukkelijk niet.’ Wat Van Bauwel opvalt: óók mannen zitten niet meer te wachten op zulk jargon. ‘Het is veelzeggend dat zo’n ster als Harry Styles zegt dat hij het ongemakkelijk vindt als hij een sekssymbool wordt genoemd.’

Toch. Als de ‘seksbom’ exit is, hoe zit het met die hordes influencers die zich in ieniemienie- outfits op Instagram en TikTok profileren? Kim Kardashian bijvoorbeeld; beroemder dan ooit sinds die ene foto met een champagneglas op haar derrière. Van Bauwel: ‘Kim Kardashian dankt een groot deel van haar roem aan haar lichaam, maar dat is wel een eigen keuze. Sterren als Marilyn Monroe, Brigitte Bardot en Pamela Anderson hadden die keuze niet. Die werden in die rol van seksbom geperst en moesten in die rol blijven.’

Marilyn Monroe.Beeld RTBF

De beroemdste Kardashian-telg is bovendien inmiddels veel meer dan haar beroemde achterwerk, benadrukt Van Bauwel. ‘Zij staat ook bekend als stijlicoon, als zakenvrouw, als ondernemer. Kim Kardashian heeft veel gezichten, waar Anderson altijd die ‘babe’ uit ‘Baywatch’ bleef. Ik snap dus goed waarom Anderson aan die documentaire op Netflix meewerkt. Ze wil laten zien dat ze meer is dan die vrouw in badpak. Ze wil het ‘narratief’ over haar leven terugpakken, net zoals prins Harry dat recent ook probeerde.’ Anderson houdt mediastilte in acht, tot de documentaire en haar autobiografie zijn verschenen.

Ideaal lichaam

Filmessayist Basje Boer (schrijver van onder meer ‘Pose’ over stereotiepe rollen van vrouwen in film) vraagt zich af of vrouwen van nu wel iets opgeschoten zijn. ‘Ja, we zijn kritischer over de rol van vrouwen in films en series, over de manier waarop vrouwen beschreven worden, en er zijn bewegingen als bodypositivity, maar tegelijk worden we gebombardeerd met foto’s en filmpjes van vrouwen met een ‘ideaal’ lichaam. Een overload aan beelden, elke dag weer. Het is onmogelijk dat te negeren.’

Haar stelling: meisjes van nu voelen mogelijk veel meer druk om er ‘sexy’ en ‘perfect’ uit te zien dan de meisjes die opgroeiden in de tijd van Pamela Anderson. ‘‘Baywatch’ zag je maar heel af en toe en iemand met zo’n lichaam als C.J.? Dat stond mijlenver van je af, was onhaalbaar. Dat is nu veranderd. Plastische chirurgie is op sociale media zo gewoon en zo zichtbaar dat het je haast wordt opgedrongen. Je bent gek als je er niet in meegaat; dát gevoel. En dat gevoel was er in tijd van ‘Baywatch’ niet.’

‘Nu zijn grote bíllen weer in’

‘Baywatch’-ster Pamela Anderson was volgens cosmetisch arts Robert Schoemacher in de jaren 90 onmiskenbaar een van de aanjagers van plastische chirurgie.

Anderson was namelijk vanaf het begin heel open over hoe ze aan haar volle boezem kwam: borstimplantaten. ‘Als ik terugkijk, denk ik dat plastische en cosmetische chirurgie juist in die jaren van ‘Baywatch’ steeds normaler werd in Nederland; ook ik ben in de jaren 90 met mijn praktijk begonnen. En Anderson was natuurlijk niet de enige vrouw die openlijk over haar borstoperatie sprak, maar zéker een van de bekendste.’ Pamela Anderson in de rol van C.J. stond ook voor een heel specifiek schoonheidsideaal: een slank, petite figuur maar wel met omvangrijke boezem. ‘Maar je ziet hoe snel trends verdampen. Borstimplantaten zijn nu allang niet zo populair meer, ook omdat er steeds meer bekend is over risico’s. En grote borsten zijn sowieso minder in trek. De jonge generatie vindt prominente, gespierde billen belangrijker. Dat zie je ook in de sportschool, waar meiden vooral hun billen trainen. En dat komt dan weer door de invloed van sterren als Kim Kardashian en rapper Cardi B. Die hebben de ‘grote bil’ populair gemaakt.’ Schoemacher voorspelt dat cosmetischer trends elkaar steeds sneller zullen opvolgen. ‘Als je naar zoiets als TikTok kijkt: daar zijn elke dag nieuwe hypes te zien en die worden natuurlijk over de hele wereld opgepikt.’

(AD)