Antidepressiva en angstremmers maken vissen roekeloos: "Spoel geen medicijnen door"
Hoge concentraties kalmeringsmiddelen en antipsychotica maken vissen roekeloos en kwetsbaar voor roofdieren. Dat blijkt uit een grootschalige studie in Nederland, en is ook al in België vastgesteld. "Een op de tien Belgen slikt zulke medicijnen, en die stoffen komen ook terecht in onze waterlopen", vertelt Dirk Halet van het Vlaams Kenniscentrum voor Water in "Nieuwe feiten" op Radio 1.
Angstremmers, antidepressiva en een middel tegen epilepsie en bipolaire stoornis komen zo vaak in het Nederlandse oppervlaktewater voor, dat ze een risico kunnen vormen voor dieren en planten. Dat blijkt uit onderzoek van de Universiteit Maastricht (UM), het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu en andere wetenschappers.
Medicijnen voor de behandeling van psychische aandoeningen beïnvloeden niet alleen het gedrag van mensen, maar ook die van vissen. Zo worden vissen en kleine kreeftjes bijvoorbeeld agressiever of net passiever, stelt het onderzoek. "Vissen kunnen roekelozer worden", licht Dirk Halet toe in "Nieuwe feiten" op Radio 1. Halet is strategisch coördinator van het Vlakwa, het Vlaams Kenniscentrum voor Water. "Dergelijke psychofarmaca maken mensen rustiger en geven hen meer zelfvertrouwen. Een klein visje dat datzelfde zelfvertrouwen krijgt en denkt dat die de wereld aankan, zal niet snel wegzwemmen van een roofvis en wordt zo als een vogel voor de kat."
"Een op de tien, oftewel 1,2 miljoen Belgen slikken zulke medicijnen", zegt Halet. "Alle stoffen die wij als mens innemen, komen terecht in onze waterlopen." Bovendien worden psychofarmaca ontwikkeld om werkzaam te zijn bij lage dosissen, waardoor geen hoge concentraties nodig zijn om invloed te hebben op het waterleven. Daarnaast zorgt de klimaatopwarming er ook voor dat het waterpeil van rivieren daalt, waardoor de concentratie van de schadelijke stoffen stijgt.
"Spoel geen medicijnen door het toilet"
Het onderzoek maakt nog eens duidelijk hoe belangrijk het is om schadelijke stoffen uit het milieu te houden. "Spoel daarom al zeker geen medicijnen door de wc of lavabo", vraagt Dirk Halet. "We bespreken momenteel met apothekers en de zorgsector om initiatieven op te zetten om medicijnen terug te nemen. Zo willen we vermijden dat mensen hun vervallen medicijnen doorspoelen of bij het restafval gooien."
Daarnaast zijn er in Vlaanderen al enkele proefprojecten opgestart om psychofarmaca te filteren in waterzuiveringsinstallaties. "Europa kijkt ook al sterk toe op die specifieke stoffen", zegt Halet op Radio 1. "Zo vragen ze aan de lidstaten om te kijken waar ze moeten investeren om ervoor te zorgen dat die schadelijke stoffen uit het milieu worden gehaald."