Er was een tijd dat ik yoga duf vond. Het rook ook duf. Toen werd het plots een ding dat mensen deden die ik cool vond, en dacht ik: hm, misschien toch eens alle vooroordelen afgooien? En het werkte. Een beetje laf, ik weet het, maar samen met de massa die zich in een downward facing dog plooide, plooide ik ook. Zo was er ook een tijd dat ik gewoon geregeld een glas wijn dronk. Soms een paar. Soms een paar te veel. Soms veel te veel. Het laatste jaar nog amper. Ik kreeg een ingebakken angst voor katers. Maar er speelde nog iets. En ik vind het een beetje beschamend om toe te geven. Plots wordt niet-drinken een ding. Durf ik het woord statussymbool te gebruiken? In elk geval: het verwart me. Om een of andere reden ben ik zelf heel gevoelig voor dat soort dingen. Stoppen met roken lukte me jaren geleden ook maar door roken te associëren met alle mensentypes en rolmodellen die ik niet wou zijn.

Op de site van deze krant draaien de stukken over alcohol overuren. Niet-alcoholische bieren getest. Wat zeggen wetenschappers over wat alcohol doet met ons lijf? Dat soort dingen. Intussen loopt mijn mailbox vol met persberichten over hippe mocktails. Veelzeggend allemaal. Oké, Dry january is achter de rug, en Tournee Minerale staat in de steigers en er is dus geen beter moment. Maar het is duidelijk: de zielige tijd van de al even zielige Tourtel ligt ver achter ons. De alcoholvrije marketingmachine staat scherp.

‘De nieuwe hipster drinkt geen alcohol’, zo kopt het Brusselse stadsmagazine Bruzz deze week. Ik lees over Zwangere Guy en zijn maten uit het nachtleven en hoe ze al maanden geen druppel alcohol meer aanraken. Ik lees over de coole kroegen die hun kaart uitbreiden met alcoholvrije alternatieven. Weg dus met merkloos spuitwater in zo een van die hatelijke veel te smalle glazen. Rondom mij zie ik ze ook: vrienden, kennissen en collega’s die er niet meer aan doen, en aan zatjes worden al helemaal niet meer. Soms uit principe. Soms omdat ze beseffen dat de alcohol altijd sterker is dan zijzelf. Soms omdat ze het iets vinden als kilometers vreten op Strava, een competitie die ze willen kunnen winnen. Aangevuurd als ze zijn door een hele schare bekende Vlamingen als Jitske Van de Veire, Evi Hanssen, Thuis-actrice Katrien De Ruysscher, Familie-actrice Cathérine Kools of Flip Kowlier die dit najaar op Instagram zijn oprechte blijdschap uitte omdat hij tien jaar nuchter was. Op Tiktok en Instagram wordt intussen gegrossierd in hashtags als #SoberisSexy en #SoberLife.

Zet het allemaal naast elkaar en je kan het je alleen maar afvragen: is niet drinken uitgegroeid tot een soort statussymbool? Vorige week vroegen ze het zich ook af bij Nieuwsblad. ‘Ja’, beantwoordt socioloog Walter Weyns die vraag, en hij haalt een op het eerste gezicht rare vergelijking uit de kast. ‘Alcoholvrij leven lijkt stilaan het nieuwe met de bakfiets rijden. Veel van dat soort gedragingen en fenomenen maken eerst opmars bij gegoede en langer geschoolde groepen. Die kiezen vaker voor dat soort levensstijl. Levensstijl is status, het is hoe je jezelf afzet tegen de gedragspatronen van anderen die je minder hip, minder stijlvol, minder bewust en verantwoordelijk vindt.’

Coooool

In The New York Times blijf ik hangen bij een stuk over een barconcept in Manhattan, waar geen druppel alcohol op de kaart staat. De foto van de vrouw die erachter zit, houdt me in haar greep: X-factor 99 en een influencer pur sang. De tijd dat de cosmopolitan nippende vrouwen uit Sex and the city alcohol een sexy imago gaven, ligt plots heel ver achter ons. Als de alternatieven cooler worden dan het origineel, tja, dat lijkt de tijdgeest toch echt wel te kantelen.

Daarnaast is het een beetje zoals met veel dingen anno 2023. Al wat discipline vraagt en getuigt van een succesvol gevecht tegen onze makkelijke instincten, wordt iets om na te streven. Een gespierd lijf, een topconditie, de Mont Ventoux opfietsen, een marathon lopen, suiker links laten liggen. En dus ook dat streven naar een alcoholvrij leven. Een tijdje geleden had ik het er voor een ander stuk in deze krant over met filosoof Johan Braeckman. Hij zei toen: ‘Door de algemene welvaart en de mogelijkheid om de meeste wensen en lusten direct te bevredigen, groeit tegelijk de noodzaak tot een soort symbolisch verzet tegen die veelheid. Vasten en abstinentie eisen offers, doorzettingsvermogen, duidelijke diepte. Onthouding krijgt pas betekenis in de absolute ontkenning van de begeerte.’

Generatiekloof

Tom Evenepoel van de druglijn en woordvoerder van Tournee Minerale ziet het ook als een generatieding: ‘Jongeren drinken minder. Dat blijkt ook uit onze cijfers. Er is een hele generatie die anders kijkt naar alcohol en er anders mee omgaat. Als je het historisch bekijkt, klopt dat ook. Robin Room, de Australische socioloog die onder meer de gezondheidseffecten van alcohol bestudeert, heeft het in dat verband over dry en wet cultures, en hoe na een drinkende generatie weer een generatie komt die minder drinkt. Hoe elke generatie zich afzet tegen de vorige. Kijk naar de boomers. Die zijn opgegroeid met de vanzelfsprekendheid van alcohol. Drinken op familiefeesten hoorde er automatisch bij. De idee dat alcohol synoniem is voor genieten zit er diep ingebakken. Jongere generaties bevragen die vanzelfsprekendheid: hoeft dat nu echt? Welk voorbeeld geef ik aan mijn kinderen? Het is een hele mentaliteitsswitch.’

Een generatiekloof zou geen generatiekloof zijn als ze niet zou verdelen. Evenepoel: ‘Oudere mensen voelen en tonen daar nog vaker weerstand tegenover, voelen zich aangevallen wanneer hun houding tegenover alcohol in vraag gesteld wordt, voelen zich dan soms in hun vrijheid beknot. Een rare reflex, als je bedenkt dat alcohol iets verslavends is, iets dat net je vrijheid afpakt als je veel en regelmatig drinkt.’

Evenepoel wijst op een mooi begrip dat recent opgang maakt: the sober curious. De nieuwsgierige geheelonthouders, zeg maar. Mensen die beslissen om (een tijd) geen alcohol te drinken om uit te zoeken hoe dat voelt. ‘Noem het de zonnige kant van onthouding. En dat wringt vaak met de associatie die oudere generaties hebben met onthouding: zij linken dat vaak nog aan een probleem, aan alcoholisme, bijvoorbeeld.’

Los van dat alles haalt Evenepoel nog aan dat het niet toevallig vaak over vrouwen gaat, die sober curious, vaak ook hoogopgeleide jonge vrouwen die meer algemeen op een bewuste manier in het leven staan, die aandacht hebben voor mentale balans, voeding, beweging.

Zonnig, nieuwsgierig, jong, bewust. Het zijn allemaal adjectieven die een reclamemaker op zijn flipboard zou kunnen hebben staan, in een zoektocht naar geschikte influencers voor een merk. Intrigerend hoe de wereld soms spontaan in influencer-modus vervalt.

Maar het gekke is: het werkt. Bij mij toch. Beter dan gelijk welke campagne zou kunnen verzinnen.

Wat u, beste lezer? Drinkt u minder dan vroeger? Vindt u niet drinken nu cool en vroeger duf? Of denkt u: geef mij maar mijn flesje? Mail ons!