Inbraakslachtoffers: ‘De inbreker knielde neer naast mijn bed, nam mijn hand en begon de ringen van mijn vingers te frunniken’

Maandagochtend 31 oktober 2022, even voor tienen. Chris, een weduwe van 86 jaar jong, ligt in bed en hoort beneden lawaai. Vast de buurman die rammelt met de deksels van zijn vuilnisemmers, denkt ze. Ze maakt zich verder geen zorgen. Tot de deur van haar slaapkamer openzwaait. ‘Daar stonden vier mannen in het deurgat, met bivakmutsen op,’ vertelt de kranige dame.

CHRIS «Ik schrok enorm, maar ik dacht onmiddellijk: ‘Ademen door je buik, Chris, kalm blijven.’ Dat had ik vroeger geleerd in de yoga (lachje). Ik denk dat zij ook geschrokken waren dat er iemand thuis was, maar toch kwamen twee van die kerels binnen. De ene liep recht naar de secretaire en pakte het geldkoffertje dat daar stond, en een houten bakje met juwelen. De andere begon een drieladenkast te doorzoeken, en zei de hele tijd ‘politie, politie’, terwijl hij teken deed dat ik kalm moest blijven. Ik keek hem vanonder mijn deken aan en vroeg me af waarom hij dat steeds maar herhaalde. Dacht hij nu werkelijk dat ik hen voor politie zou aanzien? Maar ik zei niks en lette op mijn ademhaling. Dit is een slechte film, straks is hij voorbij, zei ik tegen mezelf.

»Ik bewoog nauwelijks en keek hoe de man de bovenste lade helemaal leeghaalde. Mijn mooie verzameling koralen en al mijn juwelen die ik een leven lang bij elkaar had gespaard, verdwenen in een zak. De bh’s liet hij liggen, en mijn kousen in de onderste lade ook.

»Toen knielde hij neer naast mijn bed en nam mijn hand. Ik was bang dat hij mijn pols zou breken. Maar hij keek naar de ringen en begon te frunniken aan mijn vingers. De eerste ring, waar een diamant in zat, kwam er makkelijk af. Toen legde hij zijn vinger onder mijn kin en gleed traag langs mijn hals naar beneden, om te voelen of ik een halsketting droeg, wat niet het geval was. Blijven ademen, sprak ik mezelf moed in. Daarna probeerde hij de tweede ring van mijn vinger te trekken, maar dat lukte niet. ‘Moet ik helpen?’ vroeg ik. Hoe ik dat durfde, ik weet het niet. Hij schrok, liet mijn hand los en liep de kamer uit.

»Toen ze vertrokken waren, ben ik beginnen te wenen. Ik probeerde naar mijn dochters te bellen, maar ik was zo aan het beven dat het mij niet lukte. Dan heb ik de overbuur opgebeld, en die stond hier direct. Beneden stond de voordeur nog open, hij kon zo binnen. ‘Ik ben het, Chris!’ riep hij om mij gerust te stellen. Ik durfde niet naar beneden te komen. Hij heeft de politie gebeld. Ik heb in mijn bed op hen gewacht.»

GEEN LOOKWORST

De laatste weken worden overal in Vlaanderen inbraakgolven gemeld. Zonhoven: acht inbraken op één nacht. Merchtem: veertien in één weekend. In Gent werd een man geklist die aan 119 feiten kon gelinkt worden.

Dat was tijdens de pandemie helemaal anders. Het aantal woninginbraken in ons land bereikte in 2020 een historisch dieptepunt. De federale politie telde 34.794 woninginbraken, tegenover 50.000 in de jaren ervoor. Door de coronapandemie bleef iedereen ‘in zijn kot’ en raakten buitenlandse criminele bendes niet meer in onze contreien. Oost-Europese inbrekersbendes schoolden zich om en gingen namaakvaccins en valse corona-attesten verkopen. Ook in 2021 bleef het rustig: met 34.460 inbraken werd het diepterecord van het jaar voordien nóg eens verbroken.

Maar sinds vorig jaar gaan inbrekers weer volop aan de slag met koevoeten en kniptangen. Alleen al van januari tot en met juni, traditioneel de kalme jaarhelft, werden meer dan 18.000 inbraken genoteerd, wat betekent dat 2022 zonder twijfel de twee coronajaren zal overtreffen. Voor de rest van het jaar heeft de federale politie nog geen cijfers, maar ‘de stijging is onmiskenbaar’, klinkt het. De piekperiode voor inbraken, van oktober tot nu, was voor lokale politiezones even chaotisch en druk als weleer.

Humo sprak met twee doorgewinterde experts. Federaal politierechercheur Yves Civilia houdt de grote inbrekersbendes in de gaten als hoofd van de sectie Woninginbraken, en Patrick De Schutter is een voormalige korpschef die in zijn veertigjarige carrière bij de rijkswacht en de politie bijna dagelijks te maken had met inbraken en diefstallen. Toen De Schutter met pensioen ging, werd hij preventieadviseur bij het beveiligingsbedrijf Inbraaksafe uit Knokke-Heist.

PATRICK DE SCHUTTER «Ik kon de inbrekers niet loslaten. Ik heb er mijn missie van gemaakt om zoveel mogelijk inbraken te voorkomen, want ik heb gezien hoeveel leed ze veroorzaken. En met mijn jarenlange ervaring kan ik me min of meer verplaatsen in het brein van inbrekers.

»Wat mij vooral opvalt, is hoe driest de daders de jongste jaren geworden zijn. Vroeger hadden ze schroom om met een zware steen een raam aan diggelen te gooien, nu is dat geen uitzondering meer.»

YVES CIVILIA «Sinds het uitdoven van de pandemie neemt het aantal gewelddadige inbraken en home-invasions toe, zoals Chris helaas ondervond. Ook de georganiseerde bendes zijn opnieuw heel actief in ons land. Ze bestaan uit jonge kerels, vaak uit Roma-milieus uit Noord-Frankrijk of Duitsland, die het hele land doorkruisen: na een inbraak in Antwerpen trekken ze naar Waals-Brabant en dan weer naar de kust. Tussendoor verdwijnen ze met hun buit naar het buitenland. We zijn een klein landje, vaak ben je in minder dan een uur rijden de grens over.»

DE SCHUTTER «Maar slechts een klein deel van alle inbrekers maakt deel uit van professionele bendes. In meer dan driekwart van de gevallen is een inbreker in ons land een amateur, een gelegenheidsdief die wat improviseert. Vaak kampen ze met financiële problemen en gaan ze gewoon in hun buurt aan het inbreken, soms met één of twee kompanen. Het kan zelfs je eigen buurman zijn. Ze verstoppen één tang of schroevendraaier in hun mouw en gaan van deur tot deur om wat te wroeten, maar zodra ze merken dat een deur of raam goed beveiligd is, geven ze het op.»

HUMO Het is allemaal een beetje lullig, dus?

DE SCHUTTER «Inderdaad. Veel daders zijn ook onder invloed wanneer ze inbreken. Soms omdat ze simpelweg verslaafd zijn, maar even vaak om de stress tegen te gaan. De meeste inbrekers zijn namelijk bloednerveus. Ze zijn zo bang dat ze het bijna letterlijk in hun broek doen. Daarom laten ze zo vaak uitwerpselen achter in de wc-pot.

»Sommige inbrekers zijn straatarm en hebben gewoon honger: ze stelen nauwelijks iets, maar de koelkast is wel leeggegeten. Een ander type inbrekers heeft een psychologische aandoening en haalt de raarste stoten uit. Zo had ik ooit te maken met een man die uitwerpselen achterliet in auto’s en woningen. Hij nam ze mee van thuis en liet ze achter in de verwarmingstoestellen, de kasten… Dat gaf hem een kick, vermoedden we. Toen we bij hem thuis over de vloer kwamen, konden we onze ogen niet geloven: zijn eigen woning was kraaknet. Hij wilde niet stelen, hij wilde alleen maar andersmans eigendom besmeuren.»

Sandra Vanwynsberghe (49) kreeg twee weken geleden nog lokale inbrekers over de vloer. Ze baat een frituur uit in het West-Vlaamse Eernegem.

HUMO Hadden die dieven ook honger?

SANDRA VANWYNSBERGHE «Ja, en ze hadden een specifieke smaak: ze gristen potten saus en dozen met ontdooide snacks mee – frikandellen, brochetten, kippenvingers en bitterballen – maar de lookworsten lieten ze staan. Uit de diepvriezer namen ze alleen de dozen met mammoeten mee, een soort grote frikandel. Misschien is dat hun lievelingssnack, ik weet het niet. Ik heb geen idee wat ze met al die ontdooide snacks willen doen. Verkopen kan niet meer, en alles opeten lijkt me onwaarschijnlijk. Ik vermoed dat ze ontgoocheld waren over de geringe geldbuit en dan maar meenamen wat ze konden.»

SCHULDEN

‘Bij mij viel er echt niet veel te rapen,’ zegt Nathalie (42), een alleenstaande moeder van twee tieners. Toch kreeg ze drie jaar geleden inbrekers over de vloer in haar huis in Ninove, een gebeurtenis die haar hele leven op zijn kop zette.

NATHALIE «Ik had het al niet breed met mijn minimuminkomen als chronischepijnpatiënt. Maar door de financiële kater na de inbraak raakte ik nog dieper in de miserie. Ik moest zelfs bij de voedselbank gaan aanschuiven om mijn kinderen eten te kunnen geven. Ook emotioneel was het een enorme schok, waar ik nog altijd niet overheen ben. Ik voel me nergens meer veilig, ook niet in mijn eigen huis.»

De inbrekers drongen bij Nathalie binnen tussen vijf en halfzeven in de vooravond, toen ze even weg was met haar vriend en haar hond.

NATHALIE «Mijn vriend bracht me thuis met zijn auto, een lawaaierig ding, dus wellicht hebben ze ons horen aankomen. Mijn hond sprong direct uit de auto en rende naar de keuken, wat hij normaal nooit doet. Het was ijskoud in huis, terwijl ik alles goed had afgesloten. Toen zag ik de achterdeur openstaan, het houtwerk was stukgemaakt met een schroevendraaier. De dieven waren via de tuin van een buurman door onze tuin gekomen. Kasten waren leeggehaald, de hele inboedel lag op de grond.

»De politie kwam snel. Gelukkig, want ik was in alle staten. Toen de agenten weer vertrokken waren, zagen we vanuit het slaapkamerraam één van die kerels door de tuin wegrennen. De deur van het tuinhuis stond wagenwijd open: daar had hij zich verstopt toen hij ons hoorde thuiskomen.»

HUMO Werd er veel gestolen?

NATHALIE «Juwelen, gouden ringetjes en bijna 1.000 euro cash die ik thuis bewaarde. Ik was aan het sparen voor het communiefeest van mijn dochter. Ze hadden ook het spaarpotje van mijn zoon kapotgeslagen en leeggemaakt. Mijn zwemzak was weg en, heel raar, ook mijn bikini die hing te drogen. De laptop en een telefoon lagen nog in de zetel: ze weten dat die toestellen traceerbaar zijn.

»Maar het ergste is dat akelige idee dat er vreemde mensen in je huis zijn geweest en daar overal hebben zitten neuzen en met hun vieze handen aan hebben gezeten. Dat wilde ik geen tweede keer meemaken, dus heb ik alle sloten vervangen en heb ik overal camera’s gehangen. Ik ben bij de bank gaan lenen om een elektrische garagedeur te laten installeren en de omheiningsdraad in de tuin te vervangen door hoge hekken. Dat heeft me financieel genekt, ik moet rondkomen met 1.200 euro in de maand, met twee tieners. Maar ik zag geen andere oplossing. Ik was zo bang, en mijn dochter nog meer: zij heeft twee jaar lang bij mij in bed geslapen, en ze is 14. Dan vraag je je toch af waarom ze in godsnaam bij míj komen stelen.

»Beseffen die mensen wat ze aanrichten in de levens van hun slachtoffers? Na drie jaar ben ik nog altijd schulden aan het afbetalen. Je zit al diep in de miserie en dan duwen ze je nog dieper. Als ik thuiskom, doe ik telkens de deur open met een bonzend hart: ze zijn er toch niet terug? Ik denk dat die angst nooit meer helemaal zal verdwijnen.»

GEWOON OVERLEVEN

Nathalie stelt daarmee de vraag die élk slachtoffer zich stelt. Sommige inbrekers kiezen hun slachtoffers zorgvuldig uit. Uit de laatste Veiligheidsmonitor, een grootschalige bevraging van de federale politie over het hele land, blijkt dat 4 procent van de Belgische senioren het afgelopen jaar het slachtoffer is geworden van een woninginbraak. Dat is dubbel zoveel als de twintigers, van wie slechts 2 procent een inbraak heeft meegemaakt. ‘Ik denk dat de inbrekers hier al op verkenning waren geweest,’ vertelt slachtoffer Chris.

CHRIS «Een week voor de inbraak werd er aangebeld aan mijn deur, rond tien uur ’s ochtends. Ze belden heel lang, want het duurt wel even voor ik beneden ben. Het waren twee jonge kerels van een jaar of 18, in een mooi grijs pak. ‘Spreekt u Engels?’ vroegen ze. Ik antwoordde domweg ‘nein’, en ze moesten lachen. En toen begonnen ze een praatje te maken. Ze waren op zoek naar het adres van mijn huisarts, en dat vond ik raar. Hoe wisten ze wie mijn dokter was? Eén van de twee wandelde intussen tot het einde van mijn oprit en keek in mijn tuin. Daarna vertrokken ze heel snel. Sindsdien was ik extra op mijn hoede. Ik liet mijn elektrische rolluiken altijd zorgvuldig naar beneden en deed de deuren goed op slot.»

CIVILIA «Sommige dieven kiezen hun slachtoffers minutieus uit. Ze volgen senioren naar hun huis of houden zelfs iemands sociale media in de gaten. Een oude list wordt ook opnieuw populairder: dieven doen zich voor als politiemannen om je huis binnen te komen. Tijdens corona speelden inbrekers verpleegkundigen, nu doen ze vaak alsof ze ambtenaren zijn die komen controleren of er geen lekken ontstaan zijn door werken in de buurt. Laat dus nooit zomaar mensen binnen in je huis.»

HUMO Welke wijken en huizen doen inbrekers likkebaarden?

DE SCHUTTER «Ze houden van residentiële wijken in de buurt van een vluchtroute, het liefst naast een afrittencomplex of een grotere baan. Daarnaast blijft de regel dat een inbreker bang is van een confrontatie. Ik heb nog meegemaakt dat twee kloeke twintigers overdag in de keuken van een woning een verbouwereerd vrouwtje aantroffen: ze spurtten meteen het huis uit. Daarom houden de meeste inbrekers een handvol huizen nauwlettend in de gaten, om meteen toe te slaan als de bewoners hun woning verlaten. Rond acht uur ’s morgens is dat waarschijnlijk naar het werk, later op de dag is het misschien naar de supermarkt.»

CIVILIA «De meeste inbraken gebeuren niet ’s nachts, maar tussen twee en acht op weekdagen. En in de zomer zoeken inbrekers naar huizen waar het gras hoog staat in de tuin: die bewoners zijn wellicht op vakantie. Je maait beter net voor je vertrekt. Maar het grootste risico op een inbraak loop je net ná een inbraak. Oost-Europese dieven keren graag terug naar de wijken en zelfs woningen waar ze kort ervoor toegeslagen hebben, omdat ze de vluchtroutes al kennen.»

Chris was op haar hoede na het rare bezoekje, maar toch raakten de inbrekers een week later binnen.

CHRIS «Volgens de politie heeft één van hen de voordeur heel snel opengebroken met een koevoet. Hij is naar de achterdeur gelopen, heeft de rolluiken opgetrokken en de schuifdeur opengezet. Daarlangs kwamen de drie andere mannen naar binnen. Ze doen het zo om niet op te vallen in de buurt. Met vier aan de voordeur zou verdacht zijn. Ze hebben alle lichten aangestoken en alle deuren opengezet, om snel te kunnen vluchten.

»Hoelang ze binnen zijn geweest? Misschien een paar minuten. Het gaat zo snel dat je daar niet op let. Ik weet niet eens welke taal ze spraken, ik was alleen maar bezig met overleven. De politie heeft achteraf een sporenonderzoek gedaan, maar dat leverde niets op, omdat de daders handschoenen droegen.»

HUMO Was er veel verdwenen?

CHRIS «Het meeste kwam uit mijn slaapkamer. Ik heb zo’n spijt dat ik mijn verzameling koralen niet meer heb. In het geldkoffertje zat maar een paar honderd euro, maar ook brieven van mijn overleden man en een gouden medaillon dat gesmolten was van zijn trouwring. Twee dagen eerder had mijn dochter nog een brief van papa voorgelezen. Al die aandenkens ben ik kwijt. Dat vind ik het ergste. Weet je wat hij heeft laten liggen? Mijn oude paternosters en een kruisje bezet met steentjes, dat ik van mijn ouders had gekregen.»

BLAFFEN NOCH BIJTEN

HUMO Hoe raken inbrekers binnen?

DE SCHUTTER «Mensen beveiligen hun voordeur vaak het best, maar aan die kant van een woning voelen inbrekers zich kwetsbaar. In een achtertuin, zeker met wat muurtjes of haagjes errond, hebben ze zeeën van tijd. Ze slaan glas in dicht bij de hendel, zetten het raam open met hun arm en komen zo binnen. Je kunt dat eenvoudig oplossen met een oplegslot: dat kun je alleen vanbinnen openen en sluiten, bijvoorbeeld met een sleutel.»

CIVILIA «Vaker dan je zou denken sluiten mensen hun achterdeur niet eens. Vooral wanneer mensen heel even naar de winkel gaan, blijft het raam al eens open staan. Maar inbrekers zien je wegrijden met de auto en slaan hun slag.»

DE SCHUTTER «Soms komen ze binnen met een schroevendraaier en een werfsleuteltje, soms doorboren ze het slot, en soms breken ze een cilinderslot dat te ver uit de deur steekt af met een simpele tang. De laatste tijd zijn inbraken met een slagsleutel ook erg populair. Dat is een neutrale sleutel waarvan alle groeven tot de maximale diepte zijn uitgevijld. Als je die sleutel diep in het slot duwt en je slaat er een aantal keer op met een schroevendraaier, krijg je de deur zo open. Het is angstaanjagend simpel.»

CIVILIA «We zien ook veel dakkraken, iets wat ik vroeger nooit zag. Dieven halen dakpannen weg, verwijderen de isolatie en komen binnen via de zolder. Op de beelden zie je bijna altijd dat het jonge, fitte kerels zijn. Via een tafel of ladder uit de tuin klauteren ze op de dakgoot om raampjes aan te vallen die minder goed beveiligd zijn dan die op het gelijkvloers. Daarom zie je soms dat de bovenverdieping overhoop gehaald is en de woonkamer onaangeroerd gebleven is.»

DE SCHUTTER «Ik schrik nog altijd van de lenigheid van sommige dieven. De ideale inbreker is een acrobaat. Sommigen zetten een raam op een klein kiertje en wurmen zich erdoor. Andere bendes schakelen kleine kinderen in: ze laten een kleuter door een toiletraampje klauteren en vragen om de voordeur open te maken. Dat geklauter loopt niet altijd goed af. Ik trof ooit een zwaargewonde inbreker aan die van het dak was gevallen.»

HUMO Schrikken inbrekers nog van een alarm?

DE SCHUTTER «Nauwelijks. Het lawaai maakt slapende bewoners wakker, dat wel, maar als er niemand thuis is, deert het inbrekers niet meer: het hoort bij de job. Ook buren bellen zelden naar de politie. Bent ú nog in paniek wanneer u een alarm hoort in uw straat? Weer een vals alarm, denkt u waarschijnlijk, hopelijk is het snel gedaan met dat vervelende geluid. Vaak duurt het minuten vóór een buur naar de eigenaar van de woning belt, en pas daarna bellen zij misschien naar de politie. Wanneer er een combi arriveert, zijn de inbrekers al lang verdwenen.»

HUMO Echt? Hoelang duurt een inbraak meestal?

DE SCHUTTER «Niet langer dan twee of drie minuten. Sommigen hebben zelfs een chronometer bij de hand om na twee minuten te vluchten. Ik maakte ooit mee dat een vrouw met de auto naar de bakker reed, nog geen vijf minuten verderop. Toen ze thuiskwam, was er ingebroken en waren de dieven weg.

»Een alarm is dus een goede aanvulling, maar dé manier om je woning te beschermen is investeren in mechanische beveiliging. Bescherm eerst en vooral je ramen en laat een beveiligde cilinder installeren op je achterdeur. Koop altijd een ‘driesterrencilinder’, anders ben je maar gedeeltelijk beschermd. Je installeert ook beter een meerpuntsluiting: zo voorkom je dat inbrekers met een koevoet de deur kunnen forceren.»

HUMO Te veel gerommel ’s nachts maakt ook de bewoners wakker, zou ik denken.

DE SCHUTTER «Enorm veel mensen merken pas ’s morgens dat er ingebroken is. ’s Nachts slaan inbrekers geen raampjes in, maar werken ze met schroevendraaiers of tangen. Mensen onderschatten hoe weinig ze horen als ze diep slapen. Ook honden zijn minder heroïsch dan we denken. Ik herinner me een golf met acht inbraken op één nacht: álle acht de gezinnen hadden een hond, maar niemand had iets gehoord. Als er iemand langzaam en stil door het keukenraam klautert, aanschouwen veel honden het spektakel gewoon. Niet blaffen, niet bijten.»

HUMO Wat doen inbrekers met de buit? Wat gebeurt er bijvoorbeeld met de juwelen van Chris?

CIVILIA «Goud en zilver worden vaak gesmolten en doorverkocht, maar even vaak verkopen inbrekers juwelen aan Belgische wisselkantoren en juwelierszaken. Dat is één van mijn frustraties: veel juweliers in ons eigen land zijn niet clean. Ze weten óók wel dat veel juwelen gestolen zijn, maar ze knijpen winstbelust een oogje dicht.

»Soms vinden we juwelen terug in opslagplaatsen van bendes, maar kunnen we er niets mee omdat de eigenaars ze niet geregistreerd hebben. Dat is een belangrijke tip voor iedereen met juwelen thuis.»

HUMO Waar zoeken inbrekers nog naar in een woning?

CIVILIA «Horloges en cash. Mijn raad is om nooit te veel geld in huis te laten liggen, zelfs niet in een kluis. Onlangs haalde een professionele bende een volledige kluis uit het dak van een woning. Zonder scrupules. Vooral senioren hebben veel cash in huis, tot wel 70.000 euro. In enkele minuten is het potje weg waar ze hun hele leven voor gespaard hebben.

»De laatste maanden nemen inbrekers opvallend veel fietsen mee uit inkomhallen en tuinhuizen. Die verkopen ze dan voor een derde van de prijs in het buitenland. Er zijn specifieke Oost-Europese bendes die daarin gespecialiseerd zijn.»

DE SCHUTTER «Bendes nemen ook kleine kunstwerkjes mee, die ze hier op rommelmarkten of in het buitenland proberen te slijten.»

CIVILIA «Nog opvallend is dat er weer meer smartphones en tablets gestolen worden. Inbrekers lieten de gsm de voorbije jaren steeds vaker liggen, want zo’n ding is traceerbaar. Al is dat allemaal relatief: apparaten die opduiken in Roemenië of Rusland kunnen we niet altijd zomaar terughalen.

»Inbrekers voelen de crisis, merken we, want de laatste tijd wordt er geregeld brandhout en mazout gestolen. Dieven laten mazoutketels leeglopen in containers en rijden ermee weg.

»En ook het aantal garagediefstallen stijgt: binnendringen via de garagepoort, sleutels zoeken en wegrijden met de auto. In Vlaanderen vinden we gestolen auto’s best vaak terug dankzij de vele camera’s in lage emissiezones en het uitgebreide netwerk van ANPR-camera’s, maar in Wallonië zijn er minder middelen, waardoor er veel auto’s verdwijnen. Ze worden verkocht in Duitsland en Frankrijk en staan voor je het weet in Oost-Europa of Afrika.»

DE ROMEO’S

HUMO Je bent ongelooflijk koelbloedig gebleven, Chris.

CHRIS «Ja, ik dacht: dat is het beste om mezelf te beschermen. Ik heb niet geroepen of geprotesteerd. Ze hebben me gelukkig ook geen pijn gedaan. Eigenlijk heb ik pas een paar dagen later beseft wat ik meegemaakt had. Ze hadden mijn kousen uit de kast gehaald maar op de grond laten liggen. Daar had hij me mee kunnen wurgen, dacht ik.

»De eerste nacht ben ik bij mijn dochter blijven slapen, maar daarna wilde ik terug naar huis. Als ik hier wil blijven wonen, moet ik sterk zijn. Ik wil niet dat die gangsters mijn leven bepalen, ze krijgen me hier niet weg!

»In de nachten erna heb ik wel een paar keer de politie gebeld. Je ligt in bed te luisteren en elk geluid is verdacht. De politie kwam altijd direct, ook al was het telkens vals alarm. Ze waren supervriendelijk en begripvol. Ik praatte dan met hen vanuit mijn slaapkamerraam, want ik durfde niet naar beneden te komen. Sinds de inbraak ga ik nooit voor één uur ’s nachts naar bed. Ik zorg dat ik zo moe ben dat ik direct kan slapen, want ik wil niet liggen woelen en piekeren.

»Intussen voel ik me al veiliger thuis. Er zitten extra sloten op de voordeur en er hangt voor- en achteraan een bewakingscamera. En ik heb toch niets meer in huis (lachje). Die jongens die de week voordien aan mijn voordeur kwamen, deden me denken aan dat muziekgroepje, De Romeo’s. Als ik het moeilijk heb, troost ik mezelf met een grapje: ‘Ik heb De Romeo’s op bezoek gehad, alleen zongen ze niet.’ Humor helpt, maar vergeten doe je het niet, hoor.»

DE SCHUTTER «Als we de gestolen goederen terugvinden, of er is bijna niets weg, kun je denken: oef, dat viel mee. Maar de mentale impact van een inbraak is heel groot. Het spaarpotje van je kindje dat weg is, of de amulet van je overleden grootmoeder: misschien ben je maar 50 euro kwijt, maar emotioneel is dat loodzwaar. Ook het gevoel dat dat je niet meer veilig bent in je eigen woning houdt slachtoffers wakker.»

Van dat laatste kan frituuruitbaatster Sandra Vanwynsberghe meespreken.

VANWYNSBERGHE «Ik lig ’s nachts te woelen in bed, maar ik probeer mijn gedachten te verzetten zodat ik niet doordraai. Het leven gaat door, zeker? Het was tenslotte al twintig jaar geleden sinds de vorige inbraak in mijn frituur. Hopelijk word ik nu weer twintig jaar gespaard.

»Dit grapje kost me 3.000 euro. Naast eten en drinken hebben de inbrekers een grote microgolfoven en mijn kassa mee. Ik was niet verzekerd voor de diefstallen zelf, want de verzekeraar eist dan zware mechanische beveiliging, camera’s én een premie van bijna 700 euro per jaar. Dat kan ik niet betalen. Voor een kleine zelfstandige zoals ik is deze inbraak een kleine ramp. Ik zal véél moeten werken om het verlies te compenseren.»

HALVE ANGSTPSYCHOSE

Om zich te beschermen tegen inbraken, verenigen steeds meer Belgen zich in buurtinformatienetwerken of BIN’s. Via e-mail of WhatsApp-berichten houden buurtbewoners elkaar en de politie op de hoogte van verdachte gedragingen op straat. Yves Civilia coördineert de BIN’s in ons land. Vlaanderen telt intussen 1.167 netwerken, goed voor ruim honderdduizend leden.

HUMO Helpen die BIN’s de politie met het oplossen van inbraken?

CIVILIA «Zonder enige twijfel. Mensen geven nummerplaten of de kleur van verdachte voertuigen door, houden elkaar alert, laten de politie snel weten waar een verdachte figuur allemaal geweest is... Dankzij de BIN’s pakken we veel verdachten op en vermijden we veel inbraken.»

HUMO Zo’n BIN-chatgroep veroorzaakt bij sommigen een halve angstpyschose: buurtbewoners wakkeren elkaars angst voor inbrekers nog aan.

CIVILIA «Inderdaad, ik heb ook buren in mijn BIN die bij het minste panikeren. Soms zadelt een netwerk door de aanhoudende stroom aan paniekberichten de lokale politie op met méér werk dan voordien. Anderen richten een soort privémilitie op in hun buurt. In Waals-Brabant was er onlangs een man die ’s nachts met zijn hond door de straten ging patrouilleren. Dat is niet de bedoeling: je moet gewoon de politie bellen als er iets raars aan de hand is. Het heft in eigen handen nemen is risicovol én illegaal.»

HUMO Actieve BIN-leden hebben de mond vol van de geringe pakkans in ons land. Inbrekers zouden met te veel wegkomen.

CIVILIA «Zeker de professionele dieven uit Oost-Europa zijn gewiekst. Ze hebben vaak geen papieren en gebruiken tientallen aliassen per persoon. Als één opgepakte inbreker zichzelf ‘Jovanovic’ noemt, zullen de volgende tien plots óók ‘Jovanovic’ heten. Alles om verwarring te zaaien in het onderzoek.

»En de bendes worden geholpen door de besparingen bij de politie. Mijn dienst brengt inbraakdossiers uit het hele land samen om bendes op te volgen. Vroeger leidde ik een team van tien mensen, nu zijn we nog met twéé.»

HUMO Hoeveel bendes zijn er momenteel actief in België?

CIVILIA «Daar hebben wij geen duidelijk zicht meer op. Niet alleen wij, maar ook de lokale recherches en federale gerechtelijke politie kampen met personeelstekorten. Ik vroeg voor jullie tabellen op met de inbraakcijfers van 2022: ze gaan maar tot oktober en ze zijn onvolledig. Ik vrees dat het personeelstekort in het voordeel van de inbrekers werkt.»

HUMO Frustrerend, wellicht?

CIVILIA «Héél frustrerend: ik lees elke ochtend de verslagen van alle inbraken uit politiezones over het hele land, maar door een tekort aan mensen kunnen we de bolletjes niet meer met elkaar verbinden. Daar komt nog bij dat wij voortdurend in contact moeten staan met buitenlandse politiediensten. Probeer maar eens een huiszoeking te regelen in de woning van een inbreker uit Transnistrië, het stukje land tussen Moldavië en Oekraïne waar het stikt van de maffia: dat lukt gewoon niet.»

HUMO Wat als de inbrekers van Chris toch gevat worden: ziet ze dan een cent terug?

CIVILIA «Ik zal eerlijk zijn: ik zou er niet op rekenen.»

BABYFOONS HACKEN

Terwijl de politie ter plaatse trappelt door de vele besparingen, evolueren professionele inbrekers wel mee met hun tijd, zegt specialist cyberveiligheid Bart Preneel (KU Leuven). In de podcast ‘Het uur van de waarheid’ vertelde hij dat de kwetsbaarheden van slimme huishoudtoestellen – een keukenrobot, een babyfoon, een automatische stofzuiger – dieven kunnen helpen. Volgens onderzoeksinstituut IMEC heeft meer dan de helft van de Belgen intussen zo’n apparaat in huis. ‘We moeten ervan uitgaan dat er in de toekomst inbraken via slimme huishoudtoestellen zullen gebeuren,’ zegt Preneel, ‘de beveiliging is bij veel apparaten gewoonweg te zwak.’

Lennert Wouters, doctoraatsstudent aan de onderzoeksgroep COSIC van de KU Leuven, onderzocht samen met Test Aankoop zestien apparaten. Hij noteerde maar liefst 54 kwetsbaarheden. Zo stuurde de robotstofzuiger Proscenic M6 Pro onbeveiligd persoonlijke informatie de buitenwereld in: zijn locatie, het wachtwoord van het wifinetwerk en zelfs een plattegrond van de ruimte waarin hij stofzuigt. Hackers kunnen zo je woonkamer in kaart brengen en die gegevens doorverkopen.

Zelfs babyfoons zijn niet ongevaarlijk. Wouters en co. ontdekten dat ze vrij eenvoudig toegang konden krijgen tot het gebruikersaccount van zowel dure als goedkope babyfoons. Succesvolle hackers kunnen vanop afstand de bewegingsdetectie uitschakelen, muziek laten afspelen, het toestel resetten maar vooral ook de camera van het toestel laten ronddraaien en meekijken in de babykamer: handig voor inbrekers die willen weten of er iemand thuis is.

In het onderzoek werd ook duidelijk dat veel apparaten gevoelige gegevens in het rond stuurden: wifiwachtwoorden, unieke toestelcodes, e-mailadressen, enzovoort. Hackers kunnen die gegevens onderscheppen en zo andere toestellen aanvallen of in je mailbox inbreken.

Binnenlandse Zaken beschikt niet over cijfers van inbraken via slimme huishoudapparaten. ‘Hackers doen er alles aan om onder de radar te blijven, en vaak wordt een eventuele hacking nog niet expliciet onderzocht door de politie,’ zegt woordvoerder Tineke Van Iseghem. ‘Maar hoe meer slimme toestellen worden gebruikt, hoe aantrekkelijker het voor criminelen wordt om daar misbruik van te maken.’

HUMO Is een smart home een speeltuin voor mensen met slechte bedoelingen?

LENNERT WOUTERS «Test het maar uit: je kunt online meekijken op websites die livebeelden uitzenden van slecht beveiligde camera’s, soms zelfs vanuit de woonkamers en mét geluid. Dieven weten niet precies wáár die gebouwen zijn, maar op beelden van sommige winkels is de naam van het bedrijf wel duidelijk zichtbaar. Zo zien de inbrekers wanneer een klant veel cash geld neerlegt en wanneer er niemand aanwezig is in de zaak.»

HUMO Met welke slimme toestellen zijn mensen thuis nog kwetsbaar voor inbrekers?

WOUTERS «Garagepoorten en slimme deursloten die je van een afstand kunt openen of sluiten met je smartphone, bleken in ons onderzoek zeer kwetsbaar. Het goedkope slot van het onbekende Raykube dat we op AliExpress hebben gekocht, konden we bijvoorbeeld in enkele minuten hacken.

»Vaak zijn zulke sloten eerder dom dan slim: je kunt ze omzeilen via simpele trucjes, bijvoorbeeld door een magneet op het juiste plekje tegen het slot te houden.»

HUMO Je doet alsof je aanbelt, duwt een magneet tegen het slot en klaar?

WOUTERS «Zo simpel kan het zijn. Slimme sloten die wel goed beveiligd zijn, zijn dan weer fysiek kwetsbaar: je boort er zo doorheen.

»Nog een tip: als je een slim toestel wilt kopen, googel dan altijd even om te kijken of het bedrijf niet negatief in het nieuws is geweest. Voer ook altijd de updates uit en kies een sterk wachtwoord, zowel voor het account van je apparaat als voor je wifinetwerk.»

HUMO Best akelig, allemaal.

WOUTERS «Ja, maar momenteel ben je wellicht nog in het voordeel met een slecht beveiligde deurcamera: die schrikt nog altijd meer dieven af dan dat ze hackers lokt, en je hebt tenminste beelden van de daders.»